Tijorat banklarining foiz siyosati

Foydalanish ko’lami bo’yicha:

hududiy milliy va xalqaro kredit bozorlarida qo’llaniladigan stavkalar.

Bank foizidan foydalanish mexanizmi o’zida banklar amalga

oshiradigan foiz stavkasi siyosatining elementlari majmuini ifodalaydi.

Mexanizmning alohida elementlari quyidagilar hisoblanadi:

foiz darajasini shakllantirish usullari;

foiz stavkalarining differensiyalash mezonlari;

Markaziy bank tomonidan foiz normasini tartibga solish metodlari;

foizlar bo’yicha to’lovlarni o’tkazish va undirish tartibi;

foizning qarz oluvchilar moddiy manfaatlar bilan o’zaro bog’liqligi;

kredit muassasalarining daromadlari va xarajatlarini shakllantirishda

foizning o’rni.

Kreditning nominal va real foiz stavkalari mavjud. Nominal foiz stavkasi

kredit shartnomasida ko’zda tutilgan foiz stavkalari hisoblanadi.

Real foiz stavkasi = nominal foiz stavkasi – inflatsiya darajasi

Foiz Stavka va unga ta’sir etuvchi omillar

• Foiz stavkasi milliy kredit tizimidagi foiz darajasiga bog’liq holda

belgilanadi. Jahon bozoridagi raqobatchilik natijasida foiz stavkalarining

tez-tez o’zgarishi milliy va mintaqaviy iqtisodiyotda beqarorlik,

inflatsiyaning kuchayishi, valuta kursining tebranishi kabilar bilan

izohlanadi. Kreditlar bo’yicha foiz stavkalari turli omillar ta’sirida o’zgarib

turadi. Ushbu omillarga:

• Markaziy bankning qayta moliyalashtirish stavkasi;
• Pul bozoridagi talab va taklifning nisbati; (talab oshsa, foiz ortadi, taklif

oshsa u kamayadi)

• Qarzga olinadigan pulni ishlatishdan kutiladigan naflilik darajasi;

(ko’proq naf keltirsa, foiz yuqori va aksincha)

• Qarzni to’lash muddati va sharti; (qarz uzoq muddatga berilsa va u

asta-sekinlik bilan qaytarilsa qarzdor yuqori foizga rozi bo’ladi va

aksincha)

• Inflatsiya darajasi; (bunda foiz darajasi inflatsiya darajasiga nisbatan