Til – muloqot vositasi nutqiy mavzuning maqsadi

2-soat 
Dars jarayoni 
 
Kirish. 
“Ayting-chi, moddiy va maʼnaviy hayot deganda nimani tushunasiz?” 
Asosiy qism.
Oʻqib tushunish. 
Berilgan matnlarni oʻqing. Matn asosida berilgan topshiriqlarni bajaring.
1-matn muallifi: Alibek Rustamov. 
2-matn muallifi: Nizomiddin Mahmudov. 
Ushbu matn orqali oʻquvchilarda matnni tashkil qilgan komponentlarning 
anglatayotgan maʼnosi(har bir soʻz, soʻz birikmasi va gap shaklining qanday maʼno 
tashiyotgani)ni farqlay olish, matn yuzasidan berilgan savollarni tushunish va ularga 

---

javob berish, matnga sarlavha tanlash bilan bogʻliq nutqiy koʻnikmalar 
mustahkamlanadi.
Oʻquvchilarga berilgan matn bilan tanishib, oʻqib chiqishlari aytiladi.
Muhokama. 
1. Bilim olishda til imkoniyatidan qanday foydalanamiz?
Suhbat davomida oʻquvchilar imkon qadar matnga berilgan maʼlumotlarga 
tayanib javob berayotganligiga eʼtiborni qaratish lozim. Avval matn asosida, soʻng 
qoʻshimcha tarzda oʻz fikrlarini aytishlari nazorat qilinadi.
2. Birinchi matnda tilning ikki maʼrifiy ahamiyati haqida soʻz boradi. Ular 
qaysilar?
 
Bu matnda eksplitsit(yashirin) ifodalangan maʼlumotni topishga qaratilgan. 
Oʻquvchilar matnda berilgan maʼlumotlarni tushungan holda, tilining birinchi 
maʼrifiy ahamiyati – jamiyat aʼzolaridagi muloqot jarayoni, yaʼni insonlar bir-
birlari bilan fikr almashishlari natijasida bilim ommalashib, rivojlanib borishini; 
ikkinchi maʼrifiy ahamiyati – egallangan bilimlarni meros qoldirish, kelajak 
avlodga 
yetkazish 
imkoniyatining 
mavjudligini 
aytib 
berishlari 
lozim. 
Oʻquvchilardan bu fikrlarni soʻzma-soʻz aytishlari talab etilmaydi. Asosiy eʼtibor 
matndagi maʼlumotlarni tushuna olishlariga qaratiladi.