Tilshunoslik nazariyasi

Mavzu: Nutqjarayonidagifonetikhodisalar
Reja:

1.Kombinatortovusho`zgarishlari.

2. Pozitsiontovusho`zgarishlari.

3. Fonetiko`zgarishlarningimlobilanbo`g`liqtomonlari.

Mavzubo`yichatayanchtushunchalar:
Kombinatorvapozitsiono`zgarishlar, singarmonizm, assimilyatsiya, dissimilyatsiya, metateza, proteza, epenteza, eliziya, diereza, reduksiya, apakopa, sinkopa, sinerezis, epiteza, prokopa.
Fonemanutqdavoqealanarekan, uningvariantlarinutqiysharoit (yonma-yonkelgantovushlaryokiqo`shimchalarta’sirigauchrashi) tufayliturlichanamoyonbo`ladi. Ayrimtovushlaryondoshtovushlargamoslashadi, ayrimlaridao`zgarishlarkuchayib, boshqatovushlargaalmashadi. Nutqjarayonidasodirbo`ladigano`zgarishlartovushlarningkombinator-pozitsiono`zgarishlarideyiladi. Masalan, rustilidagiлодкаvaгородso`zlarida [d]tovushi [t]tarzidatalaffuzqilinadi, ya’nijarangsizlashadi. O`zbektilidayutdivaobodso`zlaridahamshuholatyuzberadi. Лодкаvayutdiso`zlaridajarangsizlanishqo`shnitovushta’siridayuzbersa, городvaobodso`zlaritalaffuzidao`zgarishtovushningso`ztarkibidagimavqeyibilanbog`liqdir. Birinchiholatkombinatoro`zgarishbo`lsa, ikkinchiholatpozitsiono`zgarishdir. Bizquyidashuo`zgarishlarhaqidafikryuritamiz.