Tilshunoslikdan umumiy ma’lumot. Tilshunoslik

§. So‘z qismlari talaffuzi

Q, K bilan tugagan otlarning egalik aflfikslari bilan turlangan shakllari quyidagicha talaffuz etiladi: a) ko‘p bo‘g‘inli so'zlarda qishloq> qishlog'imiz, qishlog'ingiz, qishlog'i; telpak > telpagim, telpaging, telpagi kabi. Birbo‘g‘inli so‘zlarda bunday o'zgarish bolmaydi: o'q > o'qi, tok > toki kabi (yoq, yo'q so'zlari bundan mustasno).

Q, K, G, G' bilan tugagan otlarningjo'nalish kelishigidagi shakllari quyidagicha talaffuz qilinadi: qishloq+ga > qishloqqa, chelak+ga > chelakka, tog'+ga > toqqa, pedagog+ga > pedagokka kabi. Boshqa barcha holatlarda:

jarangsiz undoshlardan so'ng -ka, jarangli undoshdan va unlidan so'ng -ga talaffuz etiladi: otka, oshka, qopka, ammo uyga, ovga, to/ga, tomga, bolaga, akaga kabi.

Fe’llarda: a) ong+la > angla, son+a > sana, yosh+a > yasha kabi;

ek+gan > ekkan, ket+gan > ketkan, oq+gan > oqqan, tush+gan > tushkan kabi.

Olmoshlarda: u+n+da > unda, bu+n+da > bunda, shu+n+da > shunda (bir «n» orttiriladi), men+ning > mening, sen+ning > sening (bir «n» tushirib qoldiriladi).

fi/>so‘zidan dona son yasalganda, o'zakdagi «r» undoshi «t»ga o'tadi: bir+ta > bitta kabi.