Тишли механизмлар Режа

Илашманинг асосий қонунияти.

Тиш илашмасининг назарияси, тишли ғилдиракнинг геометрик параметрлари ва тишли узатма асосан илашма қонуниятига суянади [2,14]. Илашма – бу икки тишли ғилдирак тишларининг контактдаги кўриниши (яъни, илашмада бўлиши). Асосий илашма қонуниятини кўрсатиш учун ҳамма тишларни контактда бўлишини қурмасдан, олий кинематик жуфтни ҳосил қилувчи тиш профиллари қисми билан чегараланса бўлади.
11.3-расмда икки тишли ғилдирак тишларининг контакт схемаси келтирилган. 1 ва 2 тишли ғилдирак тиш қисмининг контактини кўрсатиш учун, улар О₁ ва О₂ ғилдирак айланиш марказлари билан туташтирилган.
ғилдирак айланиш марказларида ўтказилган чизиқни марказий чизиқ дейилади. Олий кинематик жуфт назариясига асосан, К контакт нуқтасидан тиш профилига n-n умумий нормал ўтказиш мумкин. Биринчи ғилдиракдан иккинчи ғилдиракка узатилаётган куч векторлари, шу нормалда жойлашади, шунинг учун уни ҳаракат чизиғи дейилади. Нормал билан марказ оралиғидаги чизиқни кесишган нуқтаси Р ни илашма қутуби дейилади.
Илашманинг асосий қонунияти қуйидагича таърифланади: ҳаракат чизиғи марказ чизиғини боғланган тишли ғилдирак бурчак тезликларини тескари пропорционал бўлакларга бўлади.

Б урчак тезликлар нисбати – бу узатиш нисбати, шунинг учун, ёзиш мумкин:

(11.1)

ўхшаш ифодани келтириб чиқариш, ва илашманинг асосий қонуниятини 9-маърузада келтирилган, 9.4-расмда ва (9.7) формулага қаралсин.
 

11.3-расм

Бу формулада О₁Р ва О₂Р кесма қийматларидан ташқари, уларнинг йўналишлари ҳам топилган. 11.3-расмда схема учун бу кесма йўналишлари тескари йўналган. Шунингдек, уларнинг узунлик нисбати ва узатиш нисбати – манфий, бу боғланган тишли ғилдираклар йўналиши қарама-қарши эканлигини билдиради.

ҳаракатни узатиш процессида илашма картинаси ва узатиш нисбати, қандай ўзгаришини кўриб чиқамиз. Бунинг учун тишли ғилдиракнинг яна битта ҳолатини чизамиз (1 ва 2 звенолар) (11.4-расм.)
ҳаракатни узатиш процессида контактдаги профиллар бир-бирида сирпанада ва контакт нуқта қандайдир чизиқда силжийди. Контакт нуқталарнинг геометрик ўрнини илашиш чизиғи дейилади (11.4-расм).