Tizimlarda virtual xotira tushunchasi. Operatsion tizimlar xavfsizlik kategoriyalari. Operatsion tizimlarda hisoblash jarayoni

Rzryadlar	Nomi
Mazmuni (ishlatilishi)
0	MODE	0-foydalanuvchi, 1- supervizor
1	IDLE	0-aktiv, 1-passiv
2-5	ID	Protsessor identifikatori
6-7	CC	Shart kodi
8-11	MASK	Uzilish maskasi
12-15		Ishlatilmaydi
16-23	ICODE	Uzilish kodi.

0-разряд. Oddiy programma bajarilishida MODEq0 bo`ladi. Uzilish ro`y berganda MODE=1 bo`ladi va markaziy protsessorni supervizor holatiga o`tkazadi va imtiyozli buyruqlarni bajarish imkoniyati yuzaga keladi. SWning qiymati saqlanishidan oldin uzilish
sababi ICODEga joylashtiriladi. SVC uzilishda ICODEda foydalanuvchi SVC buyrug`ida bergan qiymati (operand) saqlanadi. MASK maydoni uzilishni hal qilish jarayonini nazorati uchun ishlatiladi. U protsessor holatini aniqlovchi ma`lumotlarni yo`qotib qo`ymaslik uchun zarur. MASK maydonidagi har bir razryad ma`lum bir sinf uzilishini aniqlaydi. Razryadlarni 1 bo`lishi mos sinf uzilishlarining bajarilishiga ruxsat, 0-man qiladi. Oxirgi holatda uzilish niqoblanadi, ya`ni man qilindi deyiladi. Biroq bu uzilish yo`qolib ketmaydi, u apparat tomonidan eslab qolinadi va u kechiktirilgan deb hisoblanadi. Har bir sinf uzilishlariga uzilish prioretiti mos qo`yiladi. Eng yuqori prioritetga SVC uzilishlari ega, undan keyin programma uzilishlari va hakozo. Shu asosda MASK qiymati o`z prioritetiga teng va past bo`lgan uzilishlarga man qiluvchi etib aniqlanadi. Masalan, 1 prioritetli uzilishda 1,2 prioritetiga ruxsat yo`q, undan yuqoriga ruxsat
bor.

Endi OT larga tеgishli asosiy tushunchalar bilan tanishganimizdan, hisoblash jarayonlarini tashkil etish aniq mеxanizmlarini o’rganganimizdan so’ng, hishacha zamonaviy OT lar xususiyatlarini ko’rib chiqamiz.

Shuni ta'kidlash lozimki, eng zamonaviy bo’lib, hozirgi vaqtda MS kompaniyasining Windows oilasiga mansub OT lar hisoblanadi. Bu Windows 95/98/ME, Windows NT/2000 va Windows XP/2003 yangi avlodidir.
Hozir esa, biz, MS maxsulotiga mansub bo’lmagan OT lar, UNIX ga o’xshash Linux va Free BSD, QNX va OS/2 larni ko’rib chiqamiz. Biz,
UNIX oilasi OT larining arxitеktura xususiyatlarini ko’rib chiqamiz. QNX tizimi esa juda taniqli va eng yaxshi, rеal vaqt tizimlariga mansubdir. OS/2 OTi esa, amalda ishlatilmayapgan bo’lsa ham, u eng birinchi, bir nеchta opеratsion muhitni ho’llovchi to’lahonli va ishonchli multidasturli va multimasalali OT dir.