Tizimli dasturiy ta’minot qanday vazifalarni bajaradi?

Operatsion tizim (OT) foydalanuvchi va amaliy dasturlar uchun kompyuter qurilmalari bilan qulay muloqot (interfeys)ni ta’minlaydi.
Drayverlar kompyuter qurilmalari bilan operatsion tizim o’rtasidagi aloqani o’rnatib berivchi maxsus dasturlardir. Ular operatsion tizimning imkoniyatlarini kengaytiradi. Jumladan, kompyuterning kiritish–chiqarish qurilmalari (klaviatura, sichqoncha, printerlar va boshqalar) ni boshqarishda yordam beradi. Drayverlar yordamida kompyuterga qo’shimcha qurilmalarni ulash yoki mavjud qurilmalardan nostandart ravishda foydalanish mumkin.
Hozirgi kunda kompyuter uchun foydalanishga mo’ljallangan ko’plab operatsion tizimlar mavjud. Ularga quyidagilar kiradi:
– MS DOS;
– OS/2;
– UNIX;
– LINUX;
– Doppix;
– WINDOWS 95;
– WINDOWS NT;
– WINDOWS 98;
– WINDOWS XP;
– WINDOWS Vista;
– WINDOWS 7;
– WINDOWS 8;
– WINDOWS 8.1;
– WINDOWS 10;


6. Disk opеratsion tizimi (MS DOS) haqida nimalarni bilasiz?

Kompyuterga disk yurituvchilar ulanishi bilan operatsion tizim diskdan o’qitib olinadigan bo’ldi. Disk yurituvchi magnitofondan shunisi bilan farq qiladiki, bu qurilmaga erkin murojaat etish mumkin.

Diskdagi dasturlarni faqat nomi orqali yuklash imkonini beruvchi “Operatsion tizim” ishlab chiqildi va u disk operatsion tizimi (DOT) deb nom oldi.

7. OT va grafik intеrfеysli OTga misol kеltiring.
- Har bir yangi paydo bo’layotgan operatsion tizim kompyuterning tezkor xotirasidan
yanada yaxshi, unumliroq foydalana oladi va yanada quvvatli protsessorlar bilan ishlay oladi.
1981-yildan 1995-yilgacha IBM PC kompyuterlarni asosiy operatsion tizimi MS DOS edi.
Shu yillar ichida u MS DOS 22 versiyasigacha bo’lgan rivojlanish bosqichlarini bosib o’tdi.
MS DOS foydalanuvchi bilan kompyuterning apparat ta’minoti o’rtasidagi «vositachi»
bo’lib xizmat qildi. Shuning bilan birga u insonga qaraganda kompyuterga yaqinroqdir.
Kompyuterni ta’mirlash va o’nga xizmat ko’rsatish bo’yicha ko’pgina ishlar ham MS DOS da
bajarilar edi.
- Keyinchalik grafikli operatsion tizimlar WINDOWS 95, WINDOWS NT, WINDOWS
98, WINDOWS XP, WINDOWS Vista, WINDOWS 7, WINDOWS 8, WINDOWS 8.1,
WINDOWS 10 lar grafik interfeysli operatsion tizimlar ishlab chiqildi. Ular foydalanuvchi
bilan grafik tasvirlar (yorliklar, belgilar) yordamida muloqot qilish imkonini beradi.
DOT nafaqat diskdagi fayllarni yuklash, balki xotiradagi fayllarni diskka yozish, ikkita faylni bitta sektorga tushishining oldini olish, kerak bo’lgan paytda fayllarni o’chirib tashlash, fayllarni bir diskdan ikkinchisiga ko’chirish (nusxa olish) kabi ishlarni ham bajara oladi.
Har bir yangi paydo bo’layotgan operatsion tizim kompyuterning tezkor xotirasidan yanada yaxshi, unumliroq foydalana oladi va yanada quvvatli protsessorlar bilan ishlay oladi.