Tizimli va amaliy dasturlashtirish kafedrasi

4-rasm

Yuqorida bayon qilingan fikrlarni tekshirib ko‘rish uchun C++ dasturlash tilida funksiyalarga doir bir nechta dasturlarni ko‘rib o‘tamiz.

1-misol. Berilgan A(n,n) kvadrat matritsaning diagonal elementlari yig‘indisini topish dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:
#include
using namespace std;
int main(){
int n, s=0; cout<<"n = "; cin>>n;
int a[n][n];
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=n; j++)
cin>>a[i][j];
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=n; j++)
cout<
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=n; j++)
if (i==j) s+=a[i][j];
cout<<"Yig‘indi: "<
}
2-misol. Berilgan A(n,n) kvadrat matritsaning bosh diagonalidan yuqorida joylashgan elementlari yig‘indisini topish dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:
#include
using namespace std;
int main(){
int n, s=0; cout<<"n = "; cin>>n;
int a[n][n];
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=n; j++)
cin>>a[i][j];
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=n; j++)
cout<
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=n; j++)
if (i
cout<<"Yig‘indi: "<
}
3-misol. Berilgan A(n,n) kvadrat matritsaning birlik matritsa ekanligini tekshirish dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:
#include
using namespace std;
int main(){
int n, s=1; cout<<"n = "; cin>>n;
int a[n][n];
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=n; j++)
cin>>a[i][j];
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=n; j++)
cout<
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=n; j++)
if (((i==j)&&(a[i][j]!=1)) || ((i!=j)&&(a[i][j]!=0))){
s=0;
break;
}
if (s) cout<<"Birlik matritsa ";
else cout<<"Birlik matritsa emas ";
}
4-misol. Berilgan A(n,m) matritsaning toq elementlari sonini aniqlash dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:


#include
using namespace std;
int main(){
int n, m, k=0;
cout<<"n = "; cin>>n;
cout<<"m = "; cin>>m;
int a[n][m];
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=m; j++)
cin>>a[i][j];
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=m; j++)
cout<
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=m; j++)
if (a[i][j]%2==1) k++;
cout<<"Toq elementlari soni: "<
}
5-misol. Berilgan A(n,m) matritsaning har bir satr elementlari o‘rta arifmetigini topish dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:
#include
using namespace std;
int main(){
int n, m, s=0;
cout<<"n = "; cin>>n;
cout<<"m = "; cin>>m;
int a[n][m];
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=m; j++)
cin>>a[i][j];
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=m; j++)
cout<
for(int i=1; i<=n; s=0, i++){
for(int j=1; j<=m; j++)
s+=a[i][j];
cout<<"s"<
}
}
6-misol. Berilgan A(n,m) matritsaning eng katta va eng kichik elementlari o‘rnini almashtirish dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:
#include
using namespace std;
int main(){
int n, m;
cout<<"n = "; cin>>n;
cout<<"m = "; cin>>m;
int a[n][m];
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=m; j++)
cin>>a[i][j];
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=m; j++)
cout<
int min=a[1][1], max=a[1][1];
int x, y, k, l;
x=y=k=l=1;
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=m; j++)
if (a[i][j]
min=a[i][j];
x=i, y=j;
}
for(int i=1; i<=n; i++)
for(int j=1; j<=m; j++)
if (a[i][j]>max) {
max=a[i][j];
k=i, l=j;
}
int z=a[x][y];
a[x][y]=a[k][l];
a[k][l]=z;
for(int i=1; i<=n; cout<
for(int j=1; j<=m; j++)
cout<
}
7-misol. Chiziqli algebraik tenglamalar sistemasini Gauss usulida yechish dasturi.
Berilgan masalaning dastur kodi quyidagicha:
#include
using namespace std;
int n, i, j, k;
double d, s;
int main()
{
cout << "Tartib: " << endl;
cin >> n;
double **a = new double *[n];
for (i = 0; i <= n; i++)
a[i] = new double [n];
double **a1 = new double *[n];
for (i = 0; i <= n; i++)
a1[i] = new double [n];
double *b = new double [n];
double *x = new double [n];
cout << "Koeffitsiyent va ozod hadlarni kiriting " << endl;
for (i = 1; i <= n; i++)
{
for (j = 1; j <= n; j++)
{
cout << "a[ " << i << "," << j << "]= ";
cin >> a[i][j];
a1[i][j] = a[i][j];
}
cout << "b,[ " << i << "]= ";
cin >> b[i];
}
for (k = 1; k <= n; k++)
{
for (j = k + 1; j <= n; j++)
{
d = a[j][k] / a[k][k];
for (i = k; i <= n; i++)
{
a[j][i] = a[j][i] - d * a[k][i];
}
b[j] = b[j] - d * b[k];
}
}
for (k = n; k >= 1; k--)
{
d = 0;
for (j = k + 1; j <= n; j++)
{
s = a[k][j] * x[j];
d = d + s;
}
x[k] = (b[k] - d) / a[k][k];
}
cout << "Natijalar: " << endl;
for( i = 1; i <= n; i++)
cout << "x[" << i << "]=" << x[i] << " " << endl;
return 0;
}
Xulosa
Mustaqil ishni bajarish davomida Ma`lumot tzuilmalarining umumiy ko`rinishlari, Ma`lumotlarning sozlangan turlarining massiv turi haqida ko`plab ma`lumotlrga ega bo`ldim.Massivlarning static va dinamik turlari; bir o`lchovi, ikki o`lchovli va ko`p o`lchovli turlarini va massivlarni qayta ishlash haqida tushunchalarga ega bo`ldim. Massiv – bu bitta nom ostida birlashtirilgan, bir xil tipdagi elementlar guruhi sifatida taqdim etilgan ma’lumotlar to‘plamidir.
Bir xil turdagi, katta hajmdagi ma’lumotlarni qayta ishlashda massivlardan foydalanish qulay hisoblanadi. Massiv ma’lumotlarining bitta yacheykasi massiv elementi deyiladi. Massiv elementlari har qanday turdagi ma’lumotlar bo‘lishi mumkin (Butun yoki haqiqiy sonlar, satrlar, sanalar va boshqalar). Massivlar bir yoki bir nechta o‘lchovlarga ega bo‘lishi mumkin, ya’ni bir o‘lchovli, ikki o‘lchovli, uch o‘lchovli va n o‘lchovli massivlarga bo‘linadi. Dasturlashda ko‘pincha bir o‘lchovli va ikki o‘lchovli massivlardan foydalaniladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Data structure and algorithms in C++. Fourthedition. 2013. Chapter 8. 391-490 betlar.
   
2. 
   A computer science portal for geeks. http://www.geeksforgeeks.org/data-structures/#Graph http://www.tutorialspoint.com/data_structures_algorithms/graph_data_structure.htm
   

Foydalanilgan saytlar:

1. 
   https://best-programming.uz
   
2. 
   https://uz.answers-technology.com
   
3. 
   https://prezi.com
   
4. 
   https://uz.maywoodcuesd.org/
   
5. 
   https://uzbekdevs.uz/darsliklar/c/c-da-massiv