To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Sement qotayotganda issiqlik ajratib chiqarishi uning mineralogik 
tarkibiga bogMiq. Issiqlik ajralishi yupqa konstruksiyalarda yoriqlar hosil 
qilmaydi, ammo massiv konstruksiyalarda harorat farqi 40°S gacha koMari- 
ladi. Harorat farqidan hosil boMgan ichki zo‘riqish konstruksiyalarning 
buzilishiga olib keladi. Buni ogohlantirish uchun past ekzotermikli sement 
ishlatish zarur.
67

---

Portland sem ent va uning boshqa xil markalariga 
q o‘yiladigan talablar.
5.1-jadval
Sementning turlari
M
a
rk
a
si
28 sutkalik namuna tayoqchaning 
mustahkamlik chegarasi Mpa
egilishdagi
siqilishdagi
Oddiy portland sement va
400
5,5
40
mineral qo‘shimchali port­
500
6,0
50
land sement
550
6,2
55
600
6,5
60
300
4,8
30
Toshqolli portland sement
400
5,5
40
500
6,0
50
Sement qabul qilish qoidalari. 
Sement zavodining quw atiga qarab 
sement partiyasi 300 dan 400 0 1. gacha boiadi. Sement haqidagi m a’lumot 
pasportda qayd etilib, partiyasi bilan birga joylarga yuboriladi. Pasportda 
sementning nomi, markasi, normal quyuqligi, qo‘shimchalar miqdori va 
issiqlik bilan ishlangandagi aktivligi ko‘rsatiladi. Sementni qabul qiluvchi 
tashkilot uni fizik, mexanik xossalarini, shu jum ladan 3 va 28 sutka 
mustahkamligini, ya’ni markasini aniqlaydi.
Sem ent tash k ilo tlarg a platform alarda, avtosem entovozlarda 
yoki ko‘pqatlamli qoplarda yuboriladi. Sement tashilayotganda va 
saqlanayotganda namlik va ifloslanishdan ehtiyotlanishi kerak. Sementning 
turlari alohida saqlanadi va birga qo‘shib ishlatilmaydi.
Portland sem entning ishlatilishi. 
Portland sement asosida beton, 
qurilish qorishmalari, asbosement buyumlar, armosement konstruksiyalar 
va boshqa kompozitsion materiallar ishlab chiqariladi.
Nisbatan past markadagi sementlar g ‘isht terish va suvoqchilik 
qorishmalari, yuqori markadagi sementlar (400, 500, 550, 600) beton va 
temirbeton konstruksiyalar tayyorlashda ishlatiladi.