To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

H a rak atch an lik . 
Beton qorishm asining harakatchanligi uning 
xususiy massasi ta ’sirida harakatlanishini bildiradi va konus cho‘kishi 
(OK) bilan sm. da ifodalanadi (6.1-rasm). Beton qorishmasining konus 
cho‘kishi ikki marta o ‘tkazilgan tajribalar natijalarining o ‘rtacha arifmetik 
miqdori bilan o ‘lchanadi. Beton qorishmasining konus cho‘kishi nolga 
teng bo‘lsa, uning qulay joylanuvchanligi bikrlik bilan ifodalanadi.
6.1-rasm. Beton qorishm asining qulay joylanuvchanligini aniqlash.
a) beton qorishmasining harakatchanligini aniqiash asbobi (konus).
1. bikr qorishma; 2. harakatchan qorishma; 3. konus cho ‘kishi. 
b) beton qorishmasining bikrligini aniqlash asbobi. 4. sinash sxemasi.
78

---

Bikrlik - qolipga quyilgan beton qorishmasi konusining zichlashib, 
t«kls holatga 
kelguncha sarf bo‘lgan vaqt (soniya) bilan ifodalanadi 
(6.1, b 
rasm). Beton qorishmasining bikrligi quyidagicha aniqlanadi: 
btlandligi 
200 \ a ichki diametri 240 mm. bo‘lgan silindr shaklidagi 
halqa l a b o r a to r y vibratsiya stoliga mahkam o ‘rnatiladi; halqaga 
(Undart 
konus o ‘matiladi, yuqorida ko‘rsatilgan usulda beton qorishmasi 
bilan 
toMdiriladi va qolip olinadi; asbob diski shtativ yordamida beton 
qorishmasi 
yuzasiga tekkuncha pastga tushiriladi; bir vaqtning o ‘zida 
vlbrostol 
va sekundomer ishga tushiriladi va beton qorishmasi zichlashib 
tekislanadi; 
beton qorishmasining zichlashishi natijasida ajralib chiqqan 
•ement 
xamiri diskning diametrdagi teshiklaridan suzib chiqishi bilan 
vibratsiya 
to‘xtatiladi. Bikrlik ko‘rsatkichi ikki marta o ‘tkazilgan tajribalar 
natijalarining 
o ‘rtacha arifmetik miqdori bilan belgilanadi.