To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Pussolanli portland sement (PPS)
 
- klinker, gips va aktiv mineral 
q o‘shim chalarning birgalikda tuyib olinadi. Bunda klinker tarkibiga 
cho‘kindi jinslar (diatomit, opoka. trepel) 20-30 foiz, vulqonik jinslar 
(pemza, tuf), gliyej va yoqilgM kullari 25-40 foiz kiritiladi. Aktiv mineral 
qo‘shimchalar tarkibidagi aktiv kremnezyom quyidagi reaksiyaga binoan 
Ca(OH)2 bilan birikadi:
69
/

---

mCa(OH)2+S iO ^ + n H 20 + (0,8-15)CaC>Si02pH20
Ca(OH)2 biriktirilishi sement toshi korroziyasini ogohlantiradi va 
mustahkamlikni oshiradi. U normal sharoitda oddiy sementga nisbatan 
sekin qotadi. Bu turdagi sement asosidagi betonlar nam va suvli sharoitlarda 
ishlatilganda gidrat birikmalaridan suvning bug‘lanishi hisobiga kirishadi 
va qisman mustahkamligini yo‘qotadi.
Shlakli portion dsement (ShPS)
 
- klinker bilan donali domna yoki 
elektrotermofosfor shlakiga gips qo‘shib tuyib olinadi. Shlakli portland 
sement tarkibida domna shlaki 20-80 foiz (massa bo‘yicha) bo‘ladi. Shlak 
o ‘miga 10 foizgacha aktiv mineral qo‘shimchalar ishlatilishi mumkin. 
Domna shlakining oksid tarkibi (%): 30-50 CaO; 28-30 SiOz; 8-24 A120 3; 
1-3 MnO. Ularning umumiy miqdori 90-95 foiz. Shlakning gidravlik 
aktivligi sifat koeffltsiyenti bilan aniqlanadi:
%CaO + %MgO + %A120 3 
“
% Si02 + % T i0 2
Sifat koeffitsiyentiga qarab shlaklar 3 navga bo‘linadi. Shlaklar 
Ca(OH)2 bilan gidrosilikatlami (C a0Si0/2,5H ,0) va gidroaluminatlami 
(2C a0A l,03-8H20 ) hosil qiladi. ShPS gidratatsiyasi davrida issiqlikning 
kam ajrab chiqishi ular asosida massiv tem irbeton konstruksiyalar 
tayyorlashda asqotadi. ShPS birinchi sutkalarda sekin qotadi, ayniqsa, 
past haroratli muhitda. Shlakli portlandsement 300,- 400, 500 markalarda 
ishlab chiqariladi.