Тоҳир Маликов

 
Qopla- 
nish 
muddati 
ko’rsat-
kichi
 

---

242 
Iqtisodiyotning har bir tarmog’ida ana shunday omillar to‘plami 
mavjud. 
Joriy va istiqboldagi tahlil ishlab chiqarishni yangilash innovatsion 
loyihalarini amalga oshirishning boshqa yo‘na-lishlari va parametr-
lariga nisbatan o‘tkazilishi mumkin.
Bunda asosiy e’tibor yuqori rentabellik va kuchsiz prognozlash xos 
bo‘lgan quyidagi omillarga, ya’ni risklar, valyuta kurslari, kreditlar 
bo‘yicha suzuvchan stavka, tayyor mahsulot va xomashyoning 
bahosi kabilarga qaratiladi.
Bu omillarning har biri uchun bo‘lishi mumkin bo‘lgan tebra-
nishlarning intervali aniqlanadi va asosiy parametrlarning o‘z-
garishi mumkin bo‘lgan imkoniyatlari baholanadi.
Undan so‘ng investitsion loyihaning barcha risklarini hisobga olgan 
holda uning yetarli darajada foydaliligi saqlanib qolgandagi kritik 
parametrlarning yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan chegaralariga baho 
beriladi. 
Ishlab chiqarishni yangilash dasturlari va innovatsion loyiha-
larning investitsion samaradorligi kapital qo‘yilmalar to‘g‘risida 
qaror qabul qilingan paytda mavjud bo‘lmagan omillarga ham 
bog‘liq.

---

243 
8-bob. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy 
barqarorligi: baholash, ko‘rsatkichlari, oshirish yo‘llari
 
 
8.1. Moliyaviy barqarorlik va uni ta’minlash 
omillari 
 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy barqarorligi quyida-
gilar bilan xarakterlanadi: 

tashqi qarz manbalaridan moliyaviy mustaqillik; 

moliyaviy resurslardan erkin va samarali foydalanish borasida 
XYuSning qobiliyati; 

xo‘jalik faoliyatini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan o‘z mablag‘-
lari summalarining XYuSda barqaror mavjudligi. 
Moliyaviy barqarorlik mazmunining asosida XYuS moliyaviy re-
surslarini samarali shakllantirish, taqsimlash va ulardan foydalanish yo-
tadi. Moliyaviy barqarorlikning tahlili tahlil davri mobaynida XYuS 
o‘zining moliyaviy resurslarini quyidagi vazifalarni yechish uchun qan-
chalik to‘g‘ri boshqarganligini aniqlashga imkon beradi: 

talab mahsulotiga ega bo‘lgan ishlab chiqarish jarayonining 
uzluksizligini ta’minlash; 

mahsulot realizatsiya qilinishining uzluksizligini yo‘lga qo‘yish; 

innovatsion asosda ishlab chiqarish bazasini kengaytirish va 
yangilash. 
Bu vazifalarni muvaffaqiyatli bajarish uchun XYuSning faoliyati 
to‘g‘risida to‘liq va ishonchli ma’lumotlarga ega bo‘lmoq lozim. Bunda 
moliyaviy resurslar holatining bozor talablariga muvofiq kelishi va 
XYuS taraqqiyotining ehtiyojlariga javob berishi muhim hisoblanadi. 
XYuSlarning moliyaviy barqarorligiga xilma-xil bo‘lgan juda 
ko‘plab omillar o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Ular, odatda, quyidagi belgila-
riga ko‘ra klassifikatsiya qilinadi: 

vujudga kelish joyiga qarab; 

natijasining muhimligiga ko‘ra; 

tarkibiy tuzilmasi bo‘yicha; 

harakat etish davriga muvofiq.