Tokent Davlat Iqtisodiyot Universiteti Samarqand Filiali

 

 

Tokent Davlat Iqtisodiyot 

Universiteti Samarqand 

Filiali 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Raqamli iqtisodiyot va Axborot 

texnologiyalari kafedrasi 

 

 

2020 

5 – LABORATORIYA ISHI 

Abdullayev Axror

 

Tekshirdi: 

Akbarov H. 

 

 

Global kompyuter tarmog’i. Internetga ulanish 

 

 

 

 

Internet Explorer 

Windows Internet Explorer (sobiq Microsoft Internet Explorer, 

qisqartmasi IE yoki MSIE) 

Microsoft

 tomonidan yaratilgan grafik veb 

brauzeri

 boʻlib, 

1995 

yildan

 boshlab 

Microsoft Windows

 

operatsion sistemasi

 tarkibiga kiritilgandir. Internet 

Explorer 

1999 yildan

 boshlab eng keng tarqalgan veb-brauzeridir; 2002 va 2003 yillarda 95% 

ishlatilish choʻqqisiga yetdi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Internet Explorer 1.0 1995-yilning avgust oyida Spyglass, Inc Mosaic brauzeri asosida 

chiqarilgan. Internet Explorer 1.0 va 1995-yilning noyabr oyida chiqarilgan Internet Explorer 2.0 

kabi, keng ommaga tarqalmadi. 

Internet Explorer 3.0 1996-yilning 13-avgustida chiqdi va Mosaic kodiga asoslanmagan edi. Bu 

versiyasi CSS bilan ishlay olar, ActiveXga plaginlari va Javaga kengaytirishlarini oʻziga 

mujassam qilgan edi. 

Internet Explorer 4.0 1995-yilning sentyabr oyida chiqdi va operatsion sistema bilan yanada 

chuqur aloqaga ega boʻldi. 4.0 DHTML bilan ishlay olar, JavaScript shaxsiy kengaytishiga ega 

edi. Internet Explorer 4.0 Windows 98 tarkibiga kirgan edi. Internet Explorer 4.0 chiqishi 

bilan, brauzerla urushi boshlangan deb hisoblanadi. 

Internet Explorer 5.0 1996-yilning 18-martida chiqdi. Internet Explorer birinchi 

marotaba W3C DOM ayamiyatli qismlari bilan ishlay olardi va shuningdek CSS bilan yahshiroq 

ishlay oldi. 5.5 versiyasi 2000-yilnig iyulida chiqdi. Explorer 5.5 Windows ME tarkibiga kirgan 

edi. 

Internet Explorer 6.0 2001-yilning 27-avgustida, Windows XPning chiqishidan bir necha hafta 

oldin chiqdi. Bu versiyasida DHTML qoʻllanuvi takomillashtirildi. 

Internet Explorer 7.0 2006-yilning 18-oktabrida va 26-oktabrda allaqachon 3 milion nusxasi 

tarqalgan

 

 

 

Internet Explorerga kirish.

 

Internet Explorer yuklab(Windows 10), ish stoliga joylashtirganimizdan keyin 

quyidagi ketmaketlikni bajaramiz.  

Biz o’tgan mavzularda bilib olganimizdek ilova,papka,fayl,rasm va h.z larga kirish kabi 

bunga ham shundat ketma-ketlikda kiriladi.  



  Sichqoncha ustiga olib borilib, chap tugmasi ikki marta tezlik bn (1 soniyaga 

bormasdan) bosiladi. 



 

Sichqoncha ustiga olib borilib, o’ng tugma (contex menu) bosilib, undan 

open/открыть tanlanadi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Internet Explorer dasturining tuzilishi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dastur ishga tushirilgandan keyin yuqoridagi oyna ochiladi. 

 

 

 

 

 

 

 

“Введите запрос для поиска” 

siz qidirayotgan text yoki URL (

yagona manba identifikatori)

 

kiritiladi.  

 

 

"

Создать вкладку” tugmasi bosilganda qo’shimcha yorliq (Вкладка) 

hosil qilinadi.  

 

 

Bu panelga nazar solamiz 

Bu yerda siz 

IE

 ning bosh sahifasiga  

o’tasiz.    

 

          Bu yerda siz  o’zingiz uchun yoqtirgan web-sayt, sahifa va h.k 

saqlab qo’yishingiz mumkin. (Избранное) 

 

       O’zingiz uchun qo’shimcha qulayliklarni shu orqali o’zgartirishgiz 

mumkin.  

 

       IE mutaxassisiga o’zingizning murojaatingizni qoldirishingiz 

mumkin. 

 

 

Избранное – yuqorida aytib o’tilgandek, bu yerda siz xohlagan web sahifani 

saqlashingiz mumkin.  

Добавить в избранное – maydonida, siz qaysi web sayt 

sahifasida turgan bo’lsangiz, aynan ana shu web – sahifani 

saqlashingiz mumkin. Masalan: 

Wikipedia.org web-saytning Real_Madrid_CF 

maqolasida 

(https://en.wikipedia.org/wiki/Real_Madrid_CF) bo’lsangiz, 

Aynan shu sahifa saqlanadi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

WWW xizmatiga internet foydalanuvchisining kompyuterida ishlaydigan 

veb-brauzerlar

 deb 

nomlangan kompyuter dasturlari orqali kirish mumkin. 

Bularga misol : 

SAFARI

, 

G

o

o

g

l

e

 

Chrome

, 

Yandex

, 

Opera

, 

Firefox

, I 

va 

h.z 

 

Internerdan ma’luimot izlash. Yuqoridagi istalgan browserlarda 

qidiruv tizimi

 ulangan bo’ladi. 

Siz shu orqali istalgan ma’lumotingizni qulay, oson va tez toppish imkoniga ega bo’lasiz.  

Buning uchun:  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

L

i

r

i

k

 

c

h

e

k

i

n

ish: 

P.s : 

Umuman olganda o’zim 

G

o

o

g

l

e

 

dan foydalanishni xush ko’raman. Yandex ham 

yomon emas lekin ko’p holatlarda aynan  xohlagan narsamni qulay usulda topib bera olmasligi 

mumkin. Bunga bir necha marta amin bo’lganman. Masalan:  

Futbol mavzisuda APL turnir jadvalini qidirishda Yandex va Google ga yozib ko’ramiz. 

 (EPL Standings) 

Natija : 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

To’gri sizda savol tug’ilishi tabiiy hol. Faqat shumi? Yo’q albatta. Bu faqat mening  fikrim. 

Yandexni ijobiy tomonlari bor, bularga misol Yandex Alisa… 

 

 

Mavzuga qaytamiz:  

 

 

  

 

Bu yerda siz xohlagan ma’lumotingizni kalit so’zlar orqali qidrishingiz mumkin.  

Masalan : Adabiyot kitobi 1-qism 5-sinf o’quvchilari uchun o’quv darsligini bepul yuklab olish 

O’RNIGA Adabiyot 5-sing 1-qism 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yangiliklar qidirish.  

O’zbekiston bo’yicha Telegram messendjeri kanallar orasida eng ko’p A’zolar (Followers)ga ega 

bo’lgan, o’zbek tilida tezkor yangiliklar ta’minlash bilan faoliyat yuritadigan 

axborot web-sayt

i  

, hozirda eng qulay sanaladigan 

Kun.uz

 orqali siz istalgan sohada yangiliklarni tez va aniq 

topishingiz mumkin.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Internetda multimedia dasturlari

 

Multimedi dasturlari ko’p. Bunga eng asosiy misol 

YouTube

dir.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Siz videolarni istalgan payt, istalgan marta, istalgancha istalgancha….. ko’rishingiz mumkin 

Hatto siz bu saytda pul topishingiz ham mumkin P.s : Keyingi sonlarimizda aytib o’tamiz (hazil) 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qiziqarli fakt: 

YouTube web-saytidagi hamma videolarni ko’rish uchun bitta odamning 

qimmatli vaqtli va umri yetmaydi. Dunyoda har bir daqiqada 100 minutlik video qo’yilib 

boriladi.  

 

Internetda radio va telekanallarga ulanish.

 

 

Bunga ham qidiruv tizmidan foydalanamiz.Kalit so’zlarni yozish kifoya: Masalan: “uzbek tv 

kanalları online” 

 

 

Sizga web-saytlar taqdim etiladi va 

yoqtirganingizdan foydalanasiz. 

Radioni ham shunday ketma-ketlik orqali 

qidirishingiz mumkin. Oson bo’lishi uchun 

Tv Kanal yoki Radio kanalning nomini 

yozib qidirsangniz aniqroq taqdim etiladi. 

 

Masalan: “Futbol tv online ” hudud, til, 

sizning ip adressingiz va boshqa aspektlarni 

hisobga olgan holda sizning 

joylashuvingizdagi kanallarni topib beradi.  

 

 

  

 

 

 

 

Internetda uzoqdagi kompyuterlar bilan ulanish yo’llari va dasturlari ko’p.  

Hozir ko’p qo’llaniladigan dasturlardan biri TeamViewer nomli hisoblanadi. 

Bunda siz uzoqdagi kompyuterlarni ham ishlatib, undan foydalanishingiz mumkin.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu dastur ishga tushirilgandan so’ng, sizga o’z parol va loginingiz taqdim etiladi va shu bilan 

birgalikda parol va login yoziladigan joy ham taqdim etiladi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Partner ID degan joyda siz uzoqdagi kompyuterning logini kiritasiz (unda ham shu dasturni ishga 

tushirilgan bo’lishi shart) va undan bemalol foydalanasiz.  

 

 

 

Turbo Pascal  dasturini yuklab olish va ishga tushirish.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

 

 

Va… 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rambler.ru

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rambler ommaviy axborot portali hisoblanib, Rossiya Federatsiyasida eng ko’p tarqalgan 

sanaladi. Bu ham bir qidiruv tizimidir.  

 

Qidiruv tizim

lari

. 

Qidiruv Tizimi (

inglizchada

 "search engine")- immmmmm reba bu 

komputerda

, 

kompyuter 

tarmogʻida

 yoki butunjahon web tarmogʻida 

world wide web

 saqlanayotgan ma'lumotlarni 

qidirishga moʻljallangan dasturdir. Internet qidiruv tizimi 

Information Retrieval systemdan

 kelib 

chiqqan. Bu sistema 

maʻlumotlar bazasi

 uchun kalit-soʻzlar indeksini yaratib, natijada ushbu 

kalit-soʻz qatnashgan qidiruv soʻrovnomasiga javob sifatida natijalar roʻyxatini koʻrsatish imkoni 

paydo boʻladi.Qidiriv tizimining afzalliklaridan biri bu kerakli ma'lumot yoki axborotni qisqa 

vaqt ichida komputer xotirasidan topib uni foydalanuvchiga yetkazishdir.Qidiruv tizimining 

asosiy vazifalari, hamda tarkibiy qismlari quyidagilardir. Bularga misol: 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mijoz-server 

Mijoz-server tizimida 

mijoz kompyuteridagi amaliy dastur serverdagi dasturdan farqli o'laroq 

axborot va ma'lumotlar tizimini o'zgartira olmaydi.  

Bunga oddiy misol : Vikipediyadagi ayrim sahifalarni o’zgartirish

 va qo’shimcha kiritishingiz 

mumkin, ammo bu ham tekshirilgan holatda. Lekin shunday sahifalar bor, ularga “teginish” amri 

mahol.  

 

 

Va  

 

 

 

 

 

 

1-rasmda ko’rsatilgan joyga kirib, kodlarni o’zgartirib, ma’lumot kirgishimiz mumkin (bu ham 

qattiq nazoratga olingan, hamma vaqtam, hamma ma’lumot ham kiritilmaydi) 

2-rasmda umumam u joyga kirish man qilingan.  

 

Dasturlar paketini olish.  

Paket xotirada saqlandi, endi uni 

kompyuterda o’rnatish qoldi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bu qanday qilind? Bunga ham albatta qidiruv tizimiga murojaat qilamiz va qaysi dastur paketi 

kerak bo’lsa shuni nomini yozib yuklash yozish kifoya. Masalan: C++ dasturi paketini 

yuqoridagi natijaga erishish uchun quyidagi ketma-ketlikni bajarish zarur.  

 

 

 

 

 

 

 

 

Kerakli web-saytga kirganingizdan keyin  

 

 

 

 

 

Скачать ni bosgandan keyin, browseringiz orqali kompyuter xotirasiga joylashtiriladi.