Толали материаллар кимёвий технологияси

Iplarning chiziqiy zichligi: Ipning chiziqiy zichligi yoki yo’g’onligi «teks» birligida 1000 metr ipning grammda o’lchanadigan massasi bilan aniqlanadi.
(teks)
bu erda: m-ip namunasining massasi, g; l-ip namunasining uzunligi, km.
Iplarning chiziqiy zichligi bo’yicha quyidagi tushunchalar ishlatiladi:
1.Nominal chiziqiy zichlik.
2.Haqiqiy chiziqiy zichlik.
3.Konditsion chiziqiy zichlik.
Nominal chiziqiy zichlik-ishlab chiqarish uchun berilgan topshiriq bo’lib, yo’g’onlilik «T_n» bilan belgilanadi.
Haqiqiy chiziqiy zichlik-sinash yo’li bilan aniqlanib, formula yordamida bilan hisoblanadi.
Konditsion chiziqiy zichlik iplarning namligini hisobga olgan holda qo’yidagi formula bilan aniqlanadi.

bu erda: _h - haqiqiy chiziqiy zichlik sinov yo’li bilan aniqlanadi;
-konditsion namlik, ip turiga nisbatan spravochnikdan olinadi;
-haqiqiy namlik (foizda), sinash yo’li bilan aniqlanib, ayrim iplar uchun prof. Myuller formulasi bilan aniqlanadi.

bu erda: -koeffisientlar bo’lib, ip turiga bog’liq. Masalan, paxta ipi uchun ; jun uchun ; zig’ir uchun ga teng; -laboratoriya xonasidagi psixrometr ko’rsatkichi.
Bu formuladan foydalanish uchun ip namunasi laboratoriyadagi ko’rsatkichida 20-24 soat turishi kerak, ya’ni iplardagi namlik atrof-muhit ko’rsatkichi bilan muvozanat holatga kelish kerak.
Odatda nominal va konditsion chiziqiy zichliklar orasida farq bo’ladi. Bu farq quyidagi ifoda bilan aniqlanadi.
yoki
Konditsion namligi 2 foizdan kam bo’lgan ayrim sintetik iplarning chiziqiy zichligi bo’yicha farqini quyidagi ifoda bilan hisoblasa bo’ladi.
yoki
Iplarning chiziqiy zichlik bo’yicha kvadratik notekisligi (foizda) quyidagi formula yordamida aniqlanadi.

bu erda: -o’rtacha kvadratik og’ish; -o’rta arifmetik miqdor.
O’rta arifmetik miqdor ( ) quyidagi formula bilan aniqlanadi.

bu erda: -dastlabki sinov natijalarining yig’indisi; n- sinovlar soni.
O’rtacha kvadratik og’ish miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi.

Agar sinovlar soni 30 dan ko’p bo’lsa, yig’ma ko’rsatkichlarni ( M_o’r,,S) qo’shish yoki ko’paytirish usuli bilan aniqlash tavsiya etiladi.