Toshkent 2023 Reja: Kirish Asosiy qism Xulosa Kirish

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI


Mustaqil ish
Tashkilotda xodimlar xavfsizligi. Fizik va ekologik xavfsizlik

Guruh: 072-19 guruh

Reymboyev Sirojiddin
.
Toshkent - 2023

Reja: 1. Kirish

2. Asosiy qism
3. Xulosa

Kirish

Mamlakatimiz rivojlanishining hozirgi iqtisodiy va siyosiy sharoitida paydo bo'lishi bilan tavsiflanadi turli shakllar mulk, "xavfsizlik" tushunchasi tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Har bir korxonaga tanish bo'lgan xavfsizlik va sog'liqni saqlash xizmatlari yonida tadbirkorlikning iqtisodiy xavfsizligini ta'minlaydigan tijorat xizmatlari paydo bo'ladi. Ijodiy ilmiy, muhandislik va loyihalash faoliyati natijalarini himoya qilish jarayonlari yangi mazmunga ega bo'ladi.

Asosiy qism
Mutaxassislarning taʼkidlashicha: “Mehnat muhofazasi – bu hayoting xavfsizligi deganidir. Shu bois, xizmat jarayonida xavfsizlik masalasi qay darajada taʼminlanganligi albatta muhim. Hammasi ko‘ngildagidek bo‘lsa, ish samaradorligi ham, aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifati ham ortib boraveradi.”

Kundalik ish faoliyati davomida xodimlar bilan turli hodisalar ro‘y berishi mumkin. Ayni shuning uchun ham mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida davlat qonunlari joriy etilgan va uning ijrosi ta’minlanishida ish beruvchi tashkilot mas’ul hisoblanadi.

Aytish kerakki, mehnatni muhofaza qilish masalasi bugun dunyo miqyosida dolzarb ahamiyat kasb etadi. Hatto 2003-yildan boshlab Xalqaro Mehnat Tashkilotining tashabbusi bilan 28-aprel sanasiga “Butunjahon mehnatni muhofaza qilish kuni” sifatida urg‘u berib kelinadi.

Ya’ni shu kuni dunyoning 120 dan ortiq davlatlarida ish joylarida sodir bo‘layotgan baxtsiz xodisalar va kasb kasalliklarga chalinishning oldini olish hamda mehnat muhofazasi masalalariga e’tiborni yanada kuchaytirishga qaratilgan turli mavzulardagi tadbirlar o‘tkaziladi. Biroq mazkur jarayonga aynan biror sanada emas, balki xodimlarning kundalik ish faoliyatining har kuni, har soatida amal qilinishi va e’tibor qaratilishi lozim.

O‘z o‘rnida mamlakatimizda ham xodimlar (har bir shaxs) xavfsiz va qulay, adolatli mehnat sharoitlarida ishlashlarining huquqiy asosi Konstitutsiyamizning 37-moddasida mustahkamlab qo‘yilgan. Qolaversa, shshbu konstitutsiyaviy kafolatning amalda ro‘yobga chiqarilishi O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksida, “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunda va boshqa bir qator aniq chora-tadbirlar, qonunlar va qonun osti me’yoriy hujjatlarida belgilab qo‘yilgan.

E’tiborlisi, qonun hujjatlarida belgilangan talablarga ko‘ra, mulkchilik shakli va xo‘jalik yuritish usulidan qat’i nazar barcha korxona, muassasa, tashkilotlar o‘z xodimlari uchun sog‘lom va xavfsiz mehnat sharoitini yaratishi, xavfsizlik texnikasi choralarini ko‘rishi, mehnatni muhofaza qilish xizmatlarini tashkil etishi, boshqa tashkiliy-texnik tadbirlarni amalga oshirishi shart.

Shularni inobatga olgan holga “O‘zbektelekom” AK va uning hududiy filiallarida ham mehnatni muhofaza qilish va xavfsizlik texnikasini ta’minlashning zaruriy choralari ko‘rilgan. Xususan, xodimlarga xavfsiz va sog‘lom mehnat sharoitlari yaratilishi, jumladan bino, inshoot, qurilma, asbob-uskuna, transport va himoya vositalaridan foydalanishda, texnologik jarayonlarni amalga oshirishda, shuningdek, tegishli ishlar bajarilishida va xizmatlar ko‘rsatish jarayonida xodimlarning xavfsizligi bo‘yicha tegishli choralar yo‘lga qo‘yilgan.

Bundan tashqari, xodimlar tomonidan o‘z funksional majburiyatlari bajarilganida ularning xavfsizlik texnikasi qoidalariga amal qilishlari ustidan nazorat kuchaytirilgan. Shu bilan birga, joylarda joylarda mas’ullar tomonidan O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi, “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunining tegishli bandlari, “Ishlab chiqarish sanitariyasi”, “Balandlikda ishlaganda mehnatni muhofaza qilish qoidalari”, “Elektr xavfsizligi qoidalari”, “Yo‘l harakati xavfsizligi qoidalari”, “Jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish” va “Yongin xavfsizligi” kabi qoidalar bo‘yicha muntazam tushuntirish ishlari olib boriladi. Qolaversa, bu borada ishlab chiqilgan chora-tadbirlar rejasiga muvofiq Kompaniya va tarkibidagi barcha filiallarda vaqti bilan “Mehnatni muhofaza qilish haftaligi” o‘tkazib kelinadi.
Shunday qilib, xavfsizlikni boshqarish kontseptsiyasini ochib berishga bugungi yondashuv, birinchi navbatda, butun dunyoda e'tirof etilgan tamoyillar asosida barcha turdagi mulk munosabatlarini qonunchilik bilan tartibga solishdir.
Tashkilotda xavfsizlik
Ish joyidagi xavfsizlik nafaqat texnologiya yoki ishlab chiqarishni tashkil etish masalasi, balki, eng avvalo, har bir rahbarning ma'naviy burchidir. Texnik va tashkiliy kamchiliklar natijasida yuzaga kelgan baxtsiz hodisalar asta-sekin o'tmishga aylanib bormoqda, aksariyat jarohatlar va mulkiy zararlar esa odamlarning noto'g'ri xatti-harakatlari tufayli sodir bo'ladi.
Baxtsiz hodisalar shunchaki sodir bo'lmaydi. Ular, odatda, muqarrar bo'lmasa, ularni yuqori ehtimolini keltirib chiqaradigan omillarning kombinatsiyasi natijasidir. Bu omillar orasida asosiysi kamtar tayyorgarlik, yomon xavfsizlik siyosati va sohada amalga oshirishdir. Bundan tashqari, muammolar xodimlarning baxtsiz hodisa har kimga sodir bo'lishi mumkin, lekin ular uchun emas, degan zararli va juda keng tarqalgan e'tiqodidan kelib chiqishi mumkin.
Ushbu omillardan xabardor bo'lish har doim qonun chiqaruvchining nuqtai nazarida bo'lishi kerak. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar va kasb kasalliklaridan huquqiy himoya qilish, shuningdek, sog'liqni saqlashga qaratilgan profilaktika choralari mehnat qonunchiligida, Davlat sug'urtasi to'g'risidagi nizomda va mehnatni muhofaza qilish standartlari tizimida o'z aksini topgan. Xavfsizlik holati uchun javobgarlik tashkilot rahbariyatiga yuklanadi.
Ishda baxtsiz hodisalarning oldini olish uchun qanday imkoniyatlar mavjud? Xavfsizlik ko'rsatmalariga rioya qilish va xodimlarga ko'rsatmalar berish kifoya qiladimi?
Baxtsiz hodisalarga olib keladigan shart-sharoitlarni sinchkovlik bilan tahlil qilish faqat texnik omillar kamdan-kam hollarda sabab bo'lishini qayta-qayta tasdiqlaydi. Bundan tashqari, baxtsiz hodisaning aniq holatlarini aniqlashdan ko'ra ishlab chiqarish ob'ektining xavfsizlik holatini tekshirish va tushunish har doim osonroqdir, chunki ko'pincha na menejer, na xodim shaxsiy javobgarlikni o'z zimmasiga olishni va haqiqiy sabablarni yashirishni xohlamaydi. . Xavfsizlik buzilishi sodir bo'lgan sharoitlarni aniqlash uchun xavfli ob'ektlarni izolyatsiya qilish yaxshidir. Har bir ob'ekt uchun zarur xavfsizlik standartlariga muvofiqligini o'rnatish kerak. Shunday qilib, agar baxtsiz hodisalarni baxtsiz hodisalar yuzaga kelishiga yordam beradigan shartlarning yagona katalogiga ko'ra tahlil qilsak, menejer mehnatni muhofaza qilish qoidalarining buzilishi sababini tezda aniqlay oladi.
Inson ekologiyasi. Inson ekologiyasi odamlarni tashqi muhit bilan o‘zaro munosabat qonuniyatlari, aholi sonining ortib borishi, sog‘liqni saqlash va yaxshilash, insonning fizik va psixik imkoniyatlarini kengaytirish kabi masalalar bilan shug‘ullanadi. Inson ekologiyasining muhim vazifasi aholi sog‘lig‘ini saqlash va yaxshilashning tabiiy qonuniyatlarini o‘rganishdan iborat
inson ekologiyasi oldida uchta vazifa turadi:
1. ITG bilan birgalikda tabiiy muhitni bir butun holda saqlab qolish;
2. Aholi salomatligi;
3. Kishilarning uzoq yashashi va faol hayotini ta’minlash
Ilmiy texnik inqilob inson bilan biosfera o‘zaro masalasini nihoyatda dolzarb muammoga aylantirdi. Biossferaning tarkibiy qismi hisoblangan har bir tirik organizm morfologik, fiziologik va xulqiy tomonlari bilan tashki muhit bilan xayratlanarli darajada uyg‘unlik organizmning yashash muhitiga moslashishi natijasidir. Moslashish qanday namoyon bo‘ladi? Moslashish organizmning tashqi muhitda yashab qolishi yoki nobud bo‘lishi jarayonlarini muammo qilib qo‘yadi. Boshqacha qilib aytganda, tashqi dunyo tirik organizm oldiga ma’lum muammolarni ko‘yadi. Tirik organizm yashashi, ya’ni o‘sishi va rivojlanishi uchun, sog‘lom avlod qoldirishi uchun ushbu muammolarni hal etishi kerak bo‘ladi
Respublikamiz mustaqillikka erishgach, sog’lom avlodni tarbiyalab o’stirish uchun alohida ahamiyat berilmoqda. Yosh avlodning va umuman tabiatning jonli qismini sog’lom o’sishi tabiatning jonsiz qismini tashkil qilgan yer, suv va havoning tozaligiga bog’liqdir. Shu sababli Respublikamiz Prezidenti I. A. Karimov ekologik muhitni sog’lomlashtirishga va Orol dengizi muammosiga alohida e’tibor bermoqdalar. O’zbekiston Konstitutsiyasida fuqarolar tabiatni muhofaza qilishlari, uning boyliklarini qo’riqlashlari shart eqanligi ko’rsatilgan. Тabiatni muhofaza qilish to’g’risida 1992 yil 9 dekabrda O’zbekiston Respublikasi Qonuni tasdiqlandi. Olim, mutaxassis va siyosiy arboblarni ekologiya va sog’lomlashtirish muammolariga jalb etish, shuningdek, xalqning ekologik bilimini oshirish maqsadida 1992 yilda Хalqaro EKOSAN jamg’armasi tashkil etildi. Keyingi besh yil ichida tabiatni muhofazalash, Orol dengizi, ekologik talim va tarbiya 11 muammolariga bag’ishlangan xalqaro va respublika ilmiy-uslubiy kengashlari bo’lib o’tdi; natijada ekologik nazorat kuchaytirilib, zamonaviy texnologiya va ishlab chiqarish usullariga o’tish hisobiga chiqindilar miqdorining kamayishi kuzatilmoqda. Ekologik xavf-xatar, tabiiy muhitni tashkil qiluvchilar,
atmosfera, tproq va suvning zaharlanishi, zararlanishi natijasida inson hayot faoliyatining buzilishidir.
Atrof-muhit xavfsizligi g'oyasi, uning kontseptsiyasini tinglash bilan, o'zingizni ekologik xavf-xatarlardan qanday himoya qila olishingizga bog'liq. So'nggi asrlarda bizning geosiyosiy hayot tarzimiz tubdan o'zgardi. Tarixiy jihatdan, odamlar duch keladigan xavflardan biri bu qurolli to'qnashuvlarda o'zlarining harbiy siyosati edi. Biroq, bugungi kunda bizning dushmanimiz o'zgargan. Endi ular biz duch keladigan va bu muammolarni hal qilish uchun birlashishimiz kerak bo'lgan global muammolardir.
Yangi ekologik muammolarning paydo bo'lishi biz ularga qarshi kurashish uchun yangi texnologik ishlanmalarga ega bo'lishimiz kerakligini anglatadi. Shuning uchun ekologik xavfsizlik global muammoni himoya qilishning bir qismi sifatida qaraladi. Unga har ikkala institutsional darajadagi qulay xalqaro yondashuv yaqinlashadi. Har bir mamlakatda ekologik xavfsizlik bo'yicha o'z milliy siyosati mavjud.
Bu har bir mamlakatda alohida rivojlanish uchun yopishib qolishi muqarrar, chunki bu istiqbolga bog'liq. Harbiy xavfsizlik keng qamrovli qarashga yo'l ochadigan joylar mavjud, bu ekologik xavfsizlikka bo'lgan ehtiyoj bilan birga oziq-ovqat xavfsizligi, ijtimoiy beqarorlik, qashshoqlik va boshqalar bilan bog'liq muammolarni hal qilishga harakat qiladi. Ijtimoiy, insoniy, iqtisodiy va atrof-muhit bilan bog'liq bo'lgan sanalarni keltirish biroz murakkab. Biroq, shuni aniq aytish mumkinki, 20-asrning xnumx-yillaridan boshlab ular ekologik ong va ekologik harakatning birinchi paydo bo'lishi edi.
Atrof-muhit tarixidagi muhim moment 80-yillarda bo'lib, aynan shu erda ekologik xavfsizlik g'oyasi, shu jumladan, ijtimoiy, iqtisodiy va insoniy unsurlar keng ommalasha boshladi. Keyinchalik, 90-yillarda fao inson huquqlari kontseptsiyasining keng doirasi sifatida "inson xavfsizligi huquqlari" tushunchasini birinchi bo'lib kiritdi. Boshqacha qilib aytganda, insonlar o'zaro uyg'unlikda yashashlari mumkin bo'lgan sog'lom muhitga ega.
Xulosa
Bugungi globallashuv jarayoni bu borada ham oldimizga yangi vazifalarni qo‘ymoqda. Ularning ijrosi ta’minlash xodimlar uchun sog‘lom muhitda xavfsiz sharoitlarda ishlash imkoniyatini yaratishga asos bo‘ladi. Eng asosiysi, mehnat joylarida xavfsizlik madaniyatining yuqori darajada bo‘lishi esa mehnatkashlarga ham, ish beruvchilarga ham birdek naf keltiradi