Тошкент Ахборот Технологиялари урганч филиали 972-18 гурух талабаси

Мухаммад Ал-Хоразмий номидаги

Тошкент Ахборот Технологиялари

УРГАНЧ ФИЛИАЛИ
972-18 гурух талабаси

Турдиев Анварнинг

“Дастурлаш2”

фанидан ёзган мустақил иши

Топширди: Турдиев Анвар

Қабул қилди: Алламов Ойбек


2020й
МАВЗУ:

Massivlar. Bir o’lchovli massivlar

Reja:

1. 
   Massivlar haqida tushuncha
   

2. 
   Massivlar e’loni
   

3.Massivlarga oid masalala

Massivlar haqida tushuncha
Xotirada ketma-ket (regulyar) joylashgan bir xil turdagi qiymatlarga massiv deyiladi

Odatda massivlarga zarurat katta xajmdagi, lekin cheklangan miqdordagi va tartiblangan qiymatlarni qayta ishlash bilan bog’liq masalalarni yechishda yuzaga keladi. Faraz qilaylik, talabalar guruhining reyting ballari bilan ishlash masalasi qo’yilgan. Unda guruhning o’rtacha reytingini aniqlash, reytinglarni kamayishi bo’yicha tartiblash, konkret talabaning reytingi haqida ma’lumot berish va boshqa masala ostilarini yechish zarur bo’lsin. Qayd etilgan masalalarni yechish uchun berilganlarning (reytinglarning) tartiblangan ketma-ketiligi zarur bo’ladi. Bu yerda tartiblanganlik ma’nosi shundaki, ketma-ketlikning har bir qiymati o’z o’rniga ega bo’ladi (1-talabaning reytingi massivda 1-o’rinda, 2-talabaniki 2-o’rinda va hokazo). Reytinglar ketma ketligini reyring deb nomlab, undagi qiymatlarga reyting₁, reyting₂, …, reyting_n ko’rinishida murojaat qilish mumkin.

Odatda berilganlarning bunday ko’rinishiga massivlar deyiladi.

Massivlarni matematikadagi sonlar vektoriga o’xshatish mumkin, chunki vector ham o’zining individual nomiga ega va u fiksirlangan miqdordagi bir turdagi qiymatlardan – sonlardan iboratdir.

Demak, massiv – bu fiksirlangan miqdordagi ayrim qiymatlarning (massiv elementlarining) tartiblangan majmuasidir. Barcha elementlar bir xil turda bo’lishi kerak va bu tur element turi yoki massiv uchun tayanch tur nomlanadi.

Dasturda ishlatiladigan har bir konkret massiv o’zining individual nomiga ega bo’lishi kerak. Bu nomni to’liq o’zgaruvchi deyiladi, chunki uning qiymati massivning o’zi bo’ladi. Murojaat sintaksisi:

[]

Bu ko’rinishga xususiy o’zgaruvchi deyiladi, chunki uning qiymati massivning alohida elementidir.

Massivlar e’loni
Massiv indeksi sifatida butun son qo’llaniladi. Umuman olganda indeks sifatida butun son qiymatini qabul qiluvchi ixtiyoriy ifoda ishlatilishi mumkin va uning qiymati massiv elementi nomerini aniqlaydi. Ifoda sifatida o’zgaruvchi ham olinishi mumkinki, o’zgaruvchining qiymati o’zgarishi bilan murojaat qilinayotgan massiv elementini aniqlovchi indeks ham o’zgaradi. Shunday qilib, dasturdagi bitta indeksli o’zgaruvchi orqali massivning barcha elementlarini belgilash (aniqlash) mumkin bo’ladi. Masalan, reyting[i] o’zgaruvchisi orqali i-ozgaruvchining qiymatiga bog’liq ravishda reyting massivining ixtiyoriy elementiga murojaat qilish mumkin.

Haqiqy turdagi (float, double) qiymatlar to’plami cheksiz bo’lganligi sababli ular indeks sifatida ishlatilmaydi.

C++ dasturlash tilida indeks doimo 0 dan boshlanadi va uning eng katta qiymati massiv e’lonidagi uzunlikdan bittaga kam bo’ladi.

Massiv e’loni quyidagicha bo’ladi:

[]={boshlang’ich qiymatlar};

Bu yerda - o’zgarmas ifoda. Misollar:

int m[6]={1,4,-5,2,10,3};

float a[4]

Massiv e’lonida uning elementlariga boshlang’ich qiymatlar berish mumkin va uning bir nechta variantlari mavjud:

1) O’lchami ko’rsatilgan massiv elementlarini to’liq initsializatsiyalash:

int t[5]={-10,5,15,4,3};

Bunda 5 ta elementdan iborat bo’lgan t nomli butun tipdagi bir o’lchamli massiv e’lon qilingan va uning barcha elementlariga boshlang’ich qiymatlar berilgan. Bu e’lon quyidagi bilan ekvivalent:

int t[5];

t[0]=-10; t[1]=5; t[2]=15; t[3]=4; t[4]=3;

2) o’lchami ko’rsatilgan massiv elementlarini to’liqmas initsializatsiyalash:

int t[5]={-10,5,15};

Bu yerda faqat massiv boshidagi uchta elementga boshlang’ich qiymatlar berilgan. Shuni aytib o’tish kerakki, massivning boshidagi yoki o’rtasidagi elementlariga qiymatlar bermasdan, uning oxiridagi elementlariga boshlang’ich qiymat berish mumkin emas. Agarda massiv elementlariga boshlang’ich qiymat berilmasa, umda kelishuv bo’yicha static va extern modifikatori bilan e’lon qilingan massiv uchun elementlarining qiymati 0 soniga teng deb automatic massivlar elementlarining boshlang’ich qiymatlari noma’lum hisoblanadi.