Toshkent Axborot Texnalogiyalari Universiteti

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi

Toshkent Axborot Texnalogiyalari Universiteti
Dasturiy injenering fakulteti talabasi
Yunusov Azizning
Ma’lumotlar bazasi fanidan 2-mustaqil ishi

Guruh: DBM005 – guruh talabasi

Toshket 2022

Reja:
1. Kirish
2. Asosiy qism
3. Xulosa
4. Adabiyotlar ro’yhati

1. 
   Kirish
   

UNION (Birlashtirish). D va T munosabatlarni birlashtirish DUT ko`rinishida bеrilib, bu amalni natijasi D munosabatga tеgishli bo`lgan yoki T munosabatga tеgishli bo`lgan yoki ikkalasiga ham tеgishli bo`lgan kortеjlar to`plamidir. Bu amallarni bajarayotganda bir xil tartibda bo`lishi kеrak. Natijani tartibi opеrandlar tartibiga tеng bo`ladi.
INTERSECT(kesishuv). D va T munosabatlarni ayirmasi D∩T ko`rinishida yoziladi va D va T ob`yektga tegishli bo`lgan kortejlar to`plamiga aytiladi. Bu erda kortejlar har ikki ob`yektga ham bir xil ko`rinishda bo`lishi shart. Bu amalni bajarganda ham opеrandlarni tartibi bir xil bo`lishi kеrak.
MINUS(Ayirma) yoki EXCEPT. D va T munosabatlarni ayirmasi D-T ko`rinishida yoziladi va undagi kortеjlar to`plami D munosabatga tеgishli, lеkin T munosabatga tеgishli bo`lmagan kortеjlardir. Bu amalni bajarganda ham opеrandlarni tartibi bir xil bo`lishi kеrak.
UNION ifodasi bir yoki bir nechta SQL so’rovlar natijasini birlashtirishga imkon beradi.
Ikki yoki undan ortiq jadvallar jamlanganda ularning chiqish ustunlari jamlash uchun o’zaro muvofiq bo’lishi kerak.

• 
  SUM() – Ustundagi hamma qiymatlar summasini hisoblaydi.
  
• 
  AVG() – Ustundagi hamma qiymatlar o’rtasi qiymatini hisoblaydi.
  
• 
  MIN() – Ustundagi hamma qiymatlar eng kichigini aniqlaydi.
  
• 
  MAX() – Ustundagi hamma qiymatlar eng kattasini aniqlaydi.
  
• 
  COUNT()– Ustundagi qiymatlar sonini hisoblaydi.
  
• 
  COUNT(*)– So‗rov natijalari jadvalidagi satrlar sonini hisoblaydi.
  

Agregatlash argumenti bo‗lib ustun nomidan tashqari ixtiyoriy matematik ifoda xizmat qilishi mumkin.

• 
  SQL INNER JOIN operatorining 1-2 jadvalning mos elementlarini qo`shadi.
  
• 
  SQL LEFT JOIN operatorining 1jadval va 2 jadvalning 1 jadvalda mos elementlarini qo`shadi.
  
• 
  SQL RIGHT JOIN operatorining 2 jadval va 1 jadvalning 2 jadvalda mos elementlarini qo`shadi.
  
• 
  CROSS JOIN operatori 1 jadvaldagi xar bir element uchun 2 jadvaldagi elementlarni bog`lab chiqadi.
  
• 
  SQL FULL OUTER JOIN operatori 1 jadvaldagi xar bir element uchun 2 jadvaldagi elementlarni bog`lab chiqadi.
  

MySQL maxsus ustun qiymatlariga ega qatorlarni tezda topish uchun indekslardan foydalanadi. Indekssiz MySQL tegishli satrlarni topish uchun butun jadvalni skanerdan o'tkazishi kerak. Jadval qanchalik katta bo'lsa, u sekinroq qidiradi.
Tasavvurlar MB oddiy jadvallariga o’xshash bo’lib, ma‘lumotlar saqlovchi fizik obyekt hisoblanmaydi. Tasavvurlarda ma‘lumotlar jadvallardan tanlab olinadi.
Tasavvurlar foydalanuvchilardan jadvallarni ba‘zi ustunlarini yashirish yoki ko’pincha foydalanuvchiga kerakli bo’lgan bir nechta jadvaldan bitta yaratish kerak bo’ladi.
Protsedura bu ma'lumotlar bazasida saqlanadigan oddiy skript tilidagi kichik dastur hisoblanadi. MySQL holatida protseduralar MySQL-da yoziladi va MySQL ma'lumotlar bazasida serverda saqlanadi.
MySQLda, trigger - bu bog'langan jadvalda sodir bo'lgan kiritish, yangilash yoki o'chirish kabi hodisaga javoban avtomatik ravishda chaqiriladigan saqlanadigan dastur. Masalan, jadvalga yangi qator qo'yilishidan oldin avtomatik ravishda ishga tushadigan tetikni
belgilashingiz mumkin.
MySQL INSERT, UPDATE yoki DELETE voqealariga javoban ishga tushadigan triggerlarni qo'llab-quvvatlaydi.
SQL standarti triggerlarning ikki turini aniqlaydi: qator-darajali triggerlar va bayonot darajasidagi triggerlar. Qo'shilgan, yangilangan yoki o'chirilgan har bir satr uchun qator darajasidagi trigger faollashadi. Masalan, agar jadvalda 100 satr qo'shilgan, yangilangan yoki o'chirilgan bo'lsa, ta'sirlangan 100 ta satr uchun trigger avtomatik ravishda 100 martta chaqiriladi. Qancha qator qo'shilgan, yangilangan yoki yo'q qilinganidan qat'iy nazar, bayonot darajasidagi trigger har bir operatsiya uchun bir martta bajariladi.

2. 
   Asosiy qism