Toshkent davlat agrar universiteti agrologistika va biznes fakulteti

Asosiy vositalarni hisobdan chiqarishda qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblash uchun soliqqa tortiladigan bazani aniqlash xususiyatlari.

Hisobdan chiqarilish sababi.	Soliq hisoblash tartibi (asos bo‘luvchi me’yoriy hujjat)
Asosiy vositalarni sotish va tekinga berish.	Asosiy vositalar sotilganda yoki tekinga berilganda soliqqa tortiladigin aylanma qo‘shilgan qiymat solig‘i qo‘shilmagan, korxonada vujudga kelgan narxlar bilan aniqlanadi, lekin u asosiy vositalarning qoldiq qiymatidan past bo‘lmasligi kerak. Asosiy vositalarni tekinga beruvchi korxona soliq to‘lovchi hisoblanadi.
Qurib bitgazilib, foydalanishga topshirilgan obyektlar, turar joylar va alohida xonadonlar sotilganda.	Qurib bitgazilgan obyektlar bo‘yicha soliqqa tortiladigan aylanma shartnomaviy narxlar asosida ishlarni bajarish jarayonida butlovchi qismlar va xizmatlarning narxlari o‘zgarishini hisobga olgan holda aniqlanadigan, bajarilgan ishlar uchun taqdim etiladigan hisob hujjatlaridagi qiymati miqdorida belgilanadi.

Asosiy vositalarni hisobdan chiqarishning moliyaviy natijasi №21 BHMS ga muvofiq 9310 – schyotda (foyda) yoki 9430 –schyotda (zarar) aks ettirilganligi bois, auditor Davlat Soliq qo‘mitasining Yo‘riqnomasiga muvofiq asosiy vositalar bilan bog‘liq muomalalarni soliqqa tortish maqsadida buxgalterlik foydasini tuzatishning to‘g‘riligini ham tekshirishi lozim.

U xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish tartibi bilan tanishib chiqishi kerak. Dastlabki hujjatlar (materiallarni olish uchun talabnoma va boshqalar)da xarajatlarning yo‘nalishi, ya’ni ta’mirlash ishlari ko‘rsatilishi lozim. Auditor korxona ma’muriyatiga nuqson (defekt)lar vedomostiga asosan tuziladigan, choraklarga bo‘lingan, ta’mirlash ishlarini o‘tkazishning 1 yillik rejasini tuzishni tavsiya qilishi mumkin. Bu tadbirlar o‘z navbatida korxonalarga ta’mirlash maqsadida mablag‘lardan samarali foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirishga imkon yaratadi.


XULOSA
Xulosa qilib aytganda, asosiy vositalarni malakali auditorlik tekshiruvidan o‘tkazish, sifatli auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasi tuzish uchun ushbu hisob obyektini har tomonlama sinchiklab tekshirish, ma’lumotlarni tahlil qilish, Shuningdek, bu ishga kirishishdan oldin asosiy vositalar hisobiga doir barcha me’yoriy hujjatlar hamda boshqa zarur manbalardan iborat ma’lumotlar to‘plamini shakllantirish zarur. Shundagina auditor malakali tekshiruv o‘tkazib, korxonaga (mijozga) sifatli xizmat ko‘rsatishi va qimmatli maslahatlar berishga erishishi mumkin.
U xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish tartibi bilan tanishib chiqishi kerak. Dastlabki hujjatlar (materiallarni olish uchun talabnoma va boshqalar)da xarajatlarning yo‘nalishi, ya’ni ta’mirlash ishlari ko‘rsatilishi lozim. Auditor korxona ma’muriyatiga nuqson (defekt)lar vedomostiga asosan tuziladigan, choraklarga bo‘lingan, ta’mirlash ishlarini o‘tkazishning 1 yillik rejasini tuzishni tavsiya qilishi mumkin. Bu tadbirlar o‘z navbatida korxonalarga ta’mirlash maqsadida mablag‘lardan samarali foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirishga imkon yaratadi.