Toshkent davlat agrar unversiteti agrologistika va biznes fakulteti

3. ASOSIY TRANSPORT - LOGISTIKA TIZIMLARI, TASHISH TURLARI TAHLILINI O’RGANISH

Asosiy transport turlari avtomobillar, temir yo'llari, aviatsiya va dengiz transportidir. Har bir transport turining xususiyatlari, xizmatlarining ko'rsatilishi, mahsulotlarni yetkazish vaqtida va kerakli joyga yetkazish uchun kerakli imkoniyatlari mavjudligi logistika tizimlari uchun muhimdir.

Avtomobillar, katta shaharlarda mahsulotlarni yetkazish uchun juda qulaydir. Shuningdek, avtomobillar yo'qotish vaqtida, mahsulotlar yetkazish jarayoni to'xtab qolmaydi. Avtomobillar, katta shaharlarda mahsulotlarni yetkazish uchun eng yuqori talabga ega bo'lib, logistika tizimlarida juda ko'p ishlatiladi.
Logistika tizimlari, mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazish uchun transportni juda muhim ahamiyatga ega. Bu sababli, logistika tizimlari transport turlarini tahlil qilishni ham o'rganishadi.
Temir yo'llari, uzluksiz yuritilishi va ko'pincha mahsulotlar uchun qulayliklar ko'rsatishi bilan hamkorlik qiladi. Temir yo'llari, katta masofalarga mahsulotlarni yetkazishda ham foydalaniladi. Shuningdek, temir yo'llari, mahsulotlarni yuqori sifatda va kerakli vaqtda yetkazish uchun ham qulaydir.
Aviatsiya, katta masofalarga tez yetkazish uchun qulaydir. Aviatsiya, mahsulotlarni tez yetkazish uchun juda muhim ahamiyatga ega bo'lib, logistika tizimlarida ham ko'p ishlatiladi.
Dengiz transporti, katta miqdorda vaqt talab qiladigan mahsulotlar uchun qulaydir. Dengiz transporti, mahsulotlarni yetkazishda eng arzon variantdir. Shuningdek, dengiz transporti, katta miqdorda mahsulotlarni yetkazishda ham foydalaniladi.
Logistika tizimlari, mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazish uchun transport turlarini tahlil qilishda, kerakli transport turini tanlashda yordam beradi. Bu tahlil va tanlov, logistika tizimlarining samaradorligini oshiradi va tashkilotning maqsadlariga erishishga yordam beradi.


4. EKSPEDITORLIK FAOLIYATINING HUQUQYI ASOSLARINI O’RGANISH

Ekspeditorlik faoliyati, mahsulotlarni transport qilish jarayonini tashkil qilish, xarid qilish, sotish va yetkazishning barcha qismlarini birlashtirishni o'z ichiga olgan faoliyatdir. Ekspeditorlar, mahsulotlarni yetkazish jarayonini tashkil qilish, transport kompaniyalari bilan shartnoma yopish, transport vositalarini tanlash va yetkazishni nazorat qilishni o'z ichiga oladi.

Ekspeditorlik faoliyati, mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazish uchun transportning tashkil qilinishida juda muhim ahamiyatga ega. Ekspeditorlar, mahsulotlarni to'plashdan boshlab, transport vositalarini tanlash va xarid qilish, yetkazishni tashkil qilish va nazorat qilish jarayonini birlashtirishda katta rol o'ynaydi.
Ekspeditorlik faoliyati huquqiy asoslarini o'rganish uchun, shu sohada ishlovchi shartnomalar, kontraktlar, transportning sifatini ta'minlash va yetkazish jarayonini nazorat qilishni o'rganish kerak. Shartnomalar va kontraktlar, ekspeditorning xizmatlarining ko'rsatilishi, transportning tashkil qilinishi, mahsulotlarni yetkazish vaqtida va kerakli joyga yetkazish uchun kerakli imkoniyatlarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega.
Transportning sifatini ta'minlash, mahsulotlarni yetkazish jarayonini nazorat qilish vaqtida transport vositalarining sifatini ta'minlash uchun muhimdir. Bu faoliyat, transport vositalarining tekshirilishi, ta'mirlanishi va xizmat ko'rsatilishi bilan bog'liq bo'ladi.
Mahsulotlarni yetkazish jarayonini nazorat qilish, ekspeditorning mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazishni nazorat qilishni o'z ichiga oladi. Bu faoliyat, transport vositalarining yo'nalishini nazorat qilish, mahsulotlarni qabul qilish va yuborishning to'g'ri amalga oshirilishi bilan bog'liq bo'ladi.
Barcha huquqiy asoslar, ekspeditorlik faoliyatini samarali tashkil etish va mahsulotlarni o'z vaqtida va kerakli joyga yetkazishni ta'minlashda katta ahamiyatga ega.