Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti "bank ishi" fakulteti "tashqi iqtisodiy faoliyat" kafedrasi

XULOSA VA TAKLIFLAR 

Bitiruv  malakaviy  ishi  muallifining  firmaning  raqobat  strategiyasi  va 

taktikasini  shakllantirish  bo’yicha  nazariy-uslubiy  va  ilmiy-amaliy  natijalari 

bo’yicha quyidagi xulosalarga keldi. 

 

Respublikamizdagi  tashkilotlarining  jahon  bozorlarida  o’z  o’rinlarini 

topishlarida, rivojlangan kompaniyalar tajribalarini o’rganishlari, ularning strategik 

va taktik tadbirlarini kuzatishlari zarur bo’ladi. 

 

Hozirgi  paytda  O’zbekiston  Respublikasi  uchun  xos  bo’lgan  bozor 

iktisodiyoti  tamoyillarini  amalga  oshirish    (raqobatchilik  va  erkin  tadbirkorlik 

rivojlanayotgan)  sharoitlarida  muvaffaqiyatga  intiluvchi  korxonalar  birinchi 

o’ringa  iste’molchilar  manfaatlarini  qo’yishlari  lozim.  SHu  munosabat  bilan 

korxona  rahbariyati  raqobatchilik    kurashidagi  yutuqlarni  iste’molchilar 

ehtiyojlarini qondirish bilan bog’lashi zarur. 

 

Iste’molchilar  ehtiyojlarini  qondirishda  marketing  tamoyillaridan  samarali 

foydalanish  har  bir  korxonaning  asosiy    vazifasi  hisoblanadi.  Raqobatchilik 

sharoitlarida korxonaning  foyda olishi,  o’sishi va barqarorlikka  erishishi korxona 

rahbariyatining  tashkilot  faoliyatini  iste’molchilar  talab  va  ehtiyojlarini 

qondirishga yo’naltirishga bog’liq bo’ladi. 

Bozor strategiyasining boshqa jihati – jahon bozorida sotilishi kerak bo’lgan 

tovarni tanlab olishdir. Tovarga nisbatan bozor strategiyasining uchta asosiy turini 

farqlaydilar: kam sarflar strategiyai; differentsiatsiya (tabaqalashtirish) strategiyasi; 

ixtisoslashish strategiyasi. Kam sarflar strategiyasi ob’ektlarni qurishga ketadigan 

sarflarning kamligi darajasi bo’yicha raqobatchilarning aksariyati oldida ustunlikka 

ega  bo’lganda  qabul  qilinadi.  Differentsiatsiya  strategi  yasi  kompnaiya 

umumtarmoq asosiy muvaffaqiyatning omilllariga ega bo’lganda va bu omillarnig 

bir  nechtasi  yoki  bir-ikkita  hal  qiluvchisi  bo’yicha  boshqa  kompaniyalar  orasida 

etakchi o’ringa ega bo’lganda tanlab olinadi.  

Differentsiatsiya  omillari  quyidagilardan  iborat:  ob’ektni  qurish 

texnologiyasi;  ishlab  chiqarish  jarayonini  tashkil  qilish  va  rejalashtirish  usuli; 

---

81 

 

korxonaning  quvvati;  mahsulot  yoki  tovar  konstruktsiyasi;  qurilish  muddatlari, 

sifati.  

Ixtisoslashish strategi yasi kompaniya  muvaffaqiyatning birorta ham asosiy 

omillari  bo’yicha  raqobatchilar  oldida  ustunlikka  ega  bo’lmaganda  yoki  bir-ikki 

omllar bo’yicha ustun bo’lib, biroqboshqa omillar bo’yicha raqobatchilardan ancha 

orqada  qolganda  qabul  qilinadi.  SHuni  ta’kidlash  lozimki,  tor  ixtisoslashish 

strategiyasi  ko’p  jihatdan  qisqa  muddatga  mo’ldallangan,  chunki  boshqa  omillar 

bo’yicha ortda qolish  kompnaiya  omillardan biri bo’yicha  ega bo’lgan  ustunlikni 

qoplab ketishi mumkin. 

 

OATB “Mikrokreditbank”da marketing  strategiyasini tashkil etish, amalga 

oshirish va baholash bosqichlari tarkibiga quyidagilar kiritildi:  

1)  bankning  strategik  maqsadini  aniqlash;  2)  bozorni  va  undagi  iste’molchilarni 

tadqiq  etish;  3)  bankning  muayyan  imkoniyatlarini  tadqiq  etish;  4)  xizmatlar 

assortimenti  tahlili;  5)  bank  marketing  strategiyasini  ishlab  chiqish;  6)  bozor 

talablariga mos boshqaruv tizimini taklif etish; 7) iktisodiy samaradorlik baholash. 

 

OATB “Mikrokreditbank”da marketing strategiyasini rejalashtirish bo’yicha 

quyidagi takliflarni berish mumkin: 

bankning faoliyatini marketing tamoyillariga asoslanib rivojlantirish va eng 

asosiysi  yangi,  takomillashgan,  sifatli,  xizmat  turlarni  ishlab  chiqarishni 

kengaytirish,  bular  orqali  o’sib  borayotgan  aholi  ehtiyojini  to’laroq  qondirish 

maqsadga muvofiqdir; 

xizmat  ko’rsatishda  qo’llanilayotgan  ilg’or  usullardan  bankda  yanada 

kengroq foydalanish, ya’ni bank ko’rsatayotgan xizmatlarni mijozlarga  butun kun 

davomida xizmat ko’rsatadigan punktlarni tashkil qilish va boshqalar; 

ishlab-chiqarish  korxonasida  assortimentni  takomillashtirish  orqali  intensiv 

o’sish  strategiyasini  diversifikatsiya  bilan  birgalikda  qo’llash  muvaffaqiyat 

keltirishi asoslab berildi; 

qo’shimcha xizmat ko’rsatish turlarini ko’paytirish va ularni yuqori saviyada 

tashkil etish zarur deb hisoblaymiz; 

---

82 

 

ishlab-chiqarish  korxonasida  marketing  strategiyasini  biri  bo’lgan  tovarni 

modifikatsiya  strategiyasidan  foydalanish,  u  orqali  tovarlar  xossasini  yanada 

yaxshilash, tashqi ko’rinishini yaxshilashga erishish mumkin; 

tovar  sotishni  tashkil  qilishda  eng  ilg’or  shakllardan  foydalanish, 

iste’molchilarni  o’rganish,  xaridor  xulq-atvorini  hisobga  olish,  alohida  bozor 

segmentiga mos mahsulot ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish zarur; 

marketing  strategiyasini  rejalashtirishda  marketing  muhiti,  makromuhit  va 

mikromuhit omillarini chuqur o’rganish va rejalashtirishni izchilligini ta’minlash; 

marketing strategiyasini rejalashtirishda korxona maqsadlari bilan marketing 

maqsadlarini aniqlash; 

bozorni  jalb  etuvchanligini  tahlil  etish,  bozorning  absolyut  va  joriy 

salohiyatini belgilashda, talabni bashorat qilishda katta ahamiyatga ega; 

tovar  tanlovini  amalga  oshirishda  xaridorlar  xulq  atvorini  o’rganish  zarur 

deb hisoblaymiz. 

O’ylaymizki, 

yuqorida 

keltirilgan 

xulosa 

va 

takliflar 

OATB 

“Mikrokreditbank”da  raqobat  strategiyasi  va  taktikasini  ishlab  chiqishda  katta 

ahamiyatga egadir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

83