Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali mustaqil ish

Iqtisodiyotning boshqa tarmoqlaridagi kabi, banklar buxgalteriya hisobining asosiy maqsadi undan foydalanuvchilarni o‘z vaqtida to‘liq hamda aniq moliyaviy va boshqa buxgalteriya axboroti bilan ta’minlashdan iboratdir. Ushbu maqsadni amalga oshirishda bank buxgalteriya hisobi quyidagi funksiyalarni bajaradi: –hukumatni iqtisodiyot tarmoqlari o‘rtasida pul oqimlari ustidan monitoring o‘tkazish va ijtimoiy–iqtisodiy ahamiyatiga ega bo‘lgan qarorlarni qabul qilish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar bilan ta’minlash; –xalqaro moliya tashkilotlari, investorlar va xorijiy hamkorlarni banklarning faoliyati va moliyaviy holati bo‘yicha ma’lumotlarga bo‘lgan ehtiyojini qondirish; –Markaziy bankning mamlakat pul tizimi, pul o‘tkazmalari ustidan nazorat qilish, monetar siyosatni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar bilan ta’minlash; – tijorat banklari boshqaruv kengashi va aksiyadorlari, investorlari va mijozlar uchun qarorlar qabul qilish va zarur axborotlarni olish imkoniyatini yaratish va boshqa maqsadlarni o‘z ichiga oladi.

Markaziy bank va tijorat banklari buxgalteriya hisobini yuritishda quyidagi masalalarga e’tibor qaratiladi: 57 - hisob–kitob, kassa, valyuta, kredit hamda boshqa bank operatsiyalarini to‘g‘ri bajarish hamda ularni buxgalteriya hisobi va hisobotida o‘z vaqtida va aniq aks ettirish; - bank aktivlari, majburiyatlari, daromadlari va xarajatlari hamda kapitali holati va ulardagi o‘zgarishlar to‘g‘risida ishonchli ma’lumotlar to‘plash; - bankning moliyaviy holati, moliyaviy holatidagi o‘zgarishlar va moliyaviy natijalari to‘g‘risidagi va bank rahbariyati faoliyatiga baho beruvchi moliyaviy hisobotlarni tuzish uchun xizmat qiluvchi axborotlar tizimini yaratish; - bank ish kuni tartibiga qat’iy rioya qilish, mijozlarga tez va aniq xizmat ko‘rsatish; - hisob–kitoblardagi mablag‘lar aylanishini tezlashtirish; - bankdan chiqayotgan hujjatlarni tegishli tarzda rasmiylashtirish va buning natijasida ulardan foydalanishni osonlashtirish, shuningdek, boshqa banklarda ushbu hujjatlar bilan operatsiyalar bajarilishini hamda ular tomonidan xizmat ko‘rsatuvchi mijozlarning operatsiyalari hisobini yuritishni belgilangan talablarga muvofiqlashtirishni tashkil etish; - bankdagi pul mablag‘lari, moddiy qimmatliklar, shuningdek, qat’iy hisobda turuvchi blankalar kamomadi yoki ortiqchaligiga yo‘l qo‘ymaslik hamda belgilangan tartibda ularning saqlanishini tashkil etish; - operatsiyalarning qonuniyligi hamda to‘g‘riligini doimiy ichki nazorat va auditdan o‘tkazish, ularning natijalari bo‘yicha ma’lumotnomalar tuzish va rasmiylashtirish imkoniyatini yaratish ; - pul–to‘lov hujjatlari asosida amalga oshiriladigan to‘lovlar va pul o‘tkazmalarning iqtisodiy xafsizligi hamda qonuniyligini ta’minlash; - zamonaviy kompyuter texnikasi vositalaridan foydalangan holda bank operatsiyalari hisobini dasturiy amalga oshirish, hisob ishlarini yuritish hamda hisobotlar tuzishda mehnat va mablag‘ sarfini qisqartirish kabi masalalar shular jumlasidandir.

• O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va tijorat banklarida buxgalteriya hisobining hisobvaraqalar rejalari va ularning tavsifi.
• Bank balansi aktiv va passiv qismlardan iborat bo‘lib, uning iqtisodiy mohiyati tenglik degan ma’noni anglatadi. Bank balansi dastlabki buxgalteriya ma’lumotlari asosida ish kunining oxirida tuziladi. Balansda yordamchi (analitik hisob) kitobning ma’lumotlari asosida jamlangan bosh (sintetik hisob) kitob qoldiq summalarining yig‘indisi aks ettiriladi.
• Bankning yordamchi kitobida ish kuni davomida bajarilgan barcha aktiv va passiv, daromad va xarajatlar bo‘yicha operatsiyalar qayd etiladi. Yordamchi kitobning dastlabki ma’lumotlari asosida bank balansi tuziladi. Balans yordamida bank resurslarining shakllanishi va joylashishi, kredit, hisob–kitob, kassa va boshqa operatsiyalar holati ustidan nazorat amalga oshiriladi. Bank buxgalteriya hisobvaraqalari rejasi O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi, O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonuni hamda “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi qonun talablari asosida Markaziy bank tomonidan ishlab chiqilib 2004 yil 17 iyuldagi 15/3–son Qarori bilan tasdiqlangan va O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligidan 2004 yil 13 avgustda 773-17–son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan. Mazkur hisobvaraqlar rejasi O‘zbekiston Respublikasi tijorat banklarida yagona buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritishning metodologik asosini belgilab beradi.(1-Ilovada keltirilgan).