Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

topadi. Kundalik matbuot (ro’znoma va mahsus jumallar), ta’minotchi va
iste’molchilar bilan bo’lgan muloqat natijalari, reklama e’lonlari va boshqalar
bevosita xabamomani olish manbai bo’lishi mumkin. Ushbu sohaga oid xabariar
va tahliliy ma’lumotlarga bo’lgan talab ortib borishi natijasida ayrim firmalar
hatto shu sohaga ixtisoslashdilar. Masalan, AQShda “Market riserch korporcyshn
of Amerika” kompaniyasi haftalik jumalida tovarlar bo’yicha bozordagi ulushining
o’zgarishi, tovarlaming narhi va qadoqlashdagi o’zgarishlar, shartnomalar xususida
axborot beradi. “A.K.Nilson kompani” nafaqat AQShda, balki Germaniyada
ham o’z bo’limiga ega bo’lib, antiqa tovarlar bo’yicha bozor ulushining holati,
chakana narxlar, savdo qilayotgan yirik tashkilotlar xususida xabariar yetkazadi.
Germaniyadagi “CFH” tadqiqot markazi (“CFH” kompaniyasining shu’ba
korxonasi) 5000 kuy ho’jaliklari iste’molidagi o'zgarishlar bo’yicha axborot
beradi.
Demak, marketing tashai xabamoma - axborot quyi tizimi - tashkilotning
marketing muhitidagi o’zgarishlar va holatlar xususida to’plangan axborot
manbai bo’lib, marketing boshqamvchilari uchun qay yo’sinda ushbu muhitga
ta’sir etish imkonini beradi.
Marketing tadoiaoti auvi tizimi - tartibga solingan va to’plangan ko’rsatkichlami
amaliyotda tatbiq etish va tayinli marketing holati hususida tashkilot uchun zaruriy
axborotlar, ishlanmalar yig’indisini tashkil etadi. Ushbu quyi tizim marketing
xabamoma - axboroti quyi tizimdan muayyan tashkilot uchun maxsus ishlangan,
zaruriy ko’rsatkichlari va natijalari bilan farqlanadi. Ko’pgina yirik chet el firmalarida
marketing tadqiqoti uchun savdo aylanishining 0,1-2 foizi miqdorida mablag’
sarflanadi. Masalan, mashhur “Prokter end Gembel” kompaniyasi har yili