Toshkent davlat pedagogika eniversiteti
Download 0.56 Mb. Pdf ko'rish
|
2.04-кор.пед.ва-психол.
|
0 ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA 0 ‘RTA MAXSES TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA ENIVERSITETI 20Ы 7- Vil “ 0 Г / KORREKSION PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA FAN DASTURI Bilim sohasi: Ta'lim sohasi: Ta’lim yo‘nalishi: 100000 - Gumanitar 110000 - Pedagogika 5111900 - Defektologiya (Surdopedagogika) Toshkent -2 0 1
Fan dasturi Oliy va o‘rla maxsus, kasb-hunar ta’limi yo‘nalishlari bo'yicha 0 ‘quv-uslubiy birlashmaiar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengashning 201 ^-yil
” 0 $ dagi
If
-sonli bayonnomasi bilan ma’qullangan. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o ‘rta maxsus ta’lim vazirligining 201^-yil “ 08 ” 1 f dagi
-sonli buyrug‘i bilan ma’qullangan fan dasturlarini tayanch oliy ta’lim muassasasi tomonidan tasdiqlashga rozilik berilgan. Fan dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pcdagogika universitetida ishlab chiqildi. T uzuvchilar: M.U. Xamidova TDPU «Maxsus ta'lim metodikalari» kafedrasi katta o ’qituvchisi P.M.Po’latova TDPU «Maxsus ta'lim metodikalari» kafedrasi dotsenti, p.f.n. I.S.Xamrayeva TDPU «Maxsus ta'lim metodikalari» kafedrasi o’qituvchisi Taqrizchilar: L.R.Mo’minova Respublika bolalar ijtimoiy rnoslashuvi markazi director muovini, p.f.d., prof. F.Hakimova Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti “Kasb ta’limi (iqtisodiyot)” kafedrasi p.f.d., prof. Fan dasturi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pcdagogika universiteti 0 ‘quv- uslubiy Kengashida ko’rib chiqilgan va tavsiya qilingan (201 / yil J_£
dagi 1J_ - sonli bayonnomasi). I. 0 ‘quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta ’limdagi o‘rni Ushbu dastur ruhiy va jismoniy rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalarni maxsus ta'lim-tarbiya jarayoni nazariyasi va amaliyoti, rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalarning xususiyatlari, ulami rivojiantirish, korrektsiya vositalarini yaratish, qo’llash, o’rganish masalalarini qairirab oiadi. Sbunga bog‘liq ravishda bakaiavr - defektologlarni tayyorlash o ‘quv rejasiga Korreksion pedagogika va psixologiya fan dasturining tarkibiga “Mutaxassislikka kirish”, “Oligofrenopedagogika”, “Oligofrenopsixologiya” fanlari kiritiigan. 0 ‘quv fani bo‘yicha materiallarni o‘zlashtirisb jarayonida defektologiya (surdopedagogika) ta’lim yo‘na!ishining bakaiavr bosqichidagi talabalar psixik va jismoniy rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan shaxslarni ijtimoiy hayot va mehnatga moslashuvi va reabalitatsiyasi to‘g‘ri, muvaffaqiyatli amalga oshirishda bolalardagi nuqsonlami aniqlash, ulami tibbiy-psixologik-pedagogik komissiyaga o‘z vaqtida yuborish, bolalarning xususiyatlarini e ’tiborga olgan holda ularga maqbul bo‘lgan ta’lim turini tanlash, ota-onalalarga maslahatlar berish ishlarni maqsadga yo‘naltirilgan va malakali ravishda olib borishni bilishlari muhim ahamiyat kasb etadi. 0 ‘quv faniga talabalar amaliy faoliyatlarida bilishlari zarur bo'lgan mavzular kiritiigan. Ma’ruza mashg‘ulotlarida egallangan bilimlar amaliy mashg‘ulotlarda mustahkamlanishi uchun o‘zaro bog'lanish mavjud. Amaliy mashg‘ulotda talabalar bilimini aniqlash, bolalarni psixologik-pedagogik tekshirish yo‘l va usullari, mustaqil bajarish uchun topshiriqlar berilgan. Ushbu dastur ruhiy va jismoniy rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalarni maxsus ta'lim-tarbiya jarayoni nazariyasi va amaliyoti, rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalarning xususiyatlari, ulami rivojiantirish, korreksiya vositalarini yaratish, qo‘llash, o‘rganish masalalarini qamrab oiadi.
Fanni o ‘qitishdan maqsad - talabalarda ruhiy va jismoniy rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalar uchun maxsus muassasalarda korreksion ta'lim-tarbiya jarayonini tashkil etish shakllari hamda usullari bo’yicha bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirishdir. Fanning vazifasi - talabalarga korreksion pedagogika va psixologiya nazariyasi hamda uni usullarini amaliyotda qo‘llashga o'rgatishdan iborat. Korreksion pedagogika va psixologiya o‘quv fanini o‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakaiavr;
Korreksion pedagogika va psixologiya umumiy pedagogika fanining tarkibiy qismi ekanligi, maxsus pedagogikaning ijtimoiy ahamiyati, rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalarni rivojiantirish va korreksiyalash jarayonida maxsus ta’lim- tarbiyaning roli, rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalar uchun maxsus muassasalar tizimi, korreksion-tarbiyaviy jarayonni tashkil etish, tahlil etish va baholash, rivojlanishida nuqsoni mavjud bolalar kamchiliklari haqidagi bilimga; з
Korreksion pedagogika va psixologiya fanining tarkibiy qismlari, niaxsus pedagogikaning ilmiy-tekshirish metodlari, alohida yordamga muhtoj bolalarga ta’lim berish tizimi, maxsus maktablarda ta’lim berish metod va texnologiyalari, maxsus maktablarda ta’lim va tarbiya birligi, tarbiya berish metodlari. maxsus maktablarda ta’lim (didaktik) tamoyillari, maxsus maktablarda ta’lim va tarbiya jarayonini rejalashtirish haqida k o ’nikma; Korreksion pedagogika va psixologiyada metod va texnologiyalarini qo’llash; maxsus maktabda ta’lim jarayonini tashkil etish; maxsus maktablar faoliyatini boshqarish malakasiga ega bo'lishi kerak. Ш -Asosiy nazariy qism (m a’ruza m ashg’ulotlari)
Maxsus yordamga muhtoj bolalarga differensial va integratsiyalashgan ta’limni tashkil etish. Maxsus pedagogika' (Mutaxassislikka kirish) fanining maqsadi va vazifalari. Jismoniy yoki ruhiy rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar bilan olib boriladigan korreksion, kompensatsiya, adaptatsiyaa, reabilitatsiya ishlari. Maxsus pedagogika (mutaxassislikka kirish) fanining yo’nalishlari. Maxsus yordamga muhtoj bolalar toifalari. Maxsus yordamga muhtoj bolalar uchun tashkil etilgan muassasalartavsifl. 2- Mavzu: Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar K o‘r va zaif ko‘ruvchi bolalar. Tug‘ma va orttirilgan ko‘rish nuqsonlari. 3- Mavzu: Eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalar Kar, zaif eshituvchi va kech kar boigan bolalar. Sensor nuqsonlaming kelib chiqish sabablari, turlari.
Og‘ir nutq nuqsonlariga ega bo'lgan bolalar. Og‘ir nutq nuqsonlarining kelib chiqish sabablari.
Harakat tayanch a’zolari jarohatlangan bolalar. Harakat tayanch a’zolari jarohatlarning kelib chiqish
Oligofren bolalar. Yordamchi maktabgacha ta’lim muassasalari va yordamchi mehnat ta ’limi maktabi. Autizm sindromli bolalar haqida umumiy tushuncha. Autizm sindromli nuqsonlaming kelib chiqish sabablari. 7-Mavzu: Ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar Ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar, ulaming turlari. Ruhiy rivojlanishi sustlashganlikning kelib chiqish sabablari. 4
IV.Amaliy m ashg‘ulotlar bo'yicha ko‘rsatm a va tavsiyalar Amaliy mashg‘uIotlarda talabalarning ma’ruzada olgan nazariy bilimlari mustaxkamlanib, ular alohida yordamga muhtoj bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar, ulardagi ta’lim-tarbiya jarayonining o ‘ziga xos tomonlari bilan tanishib, eshitishida, ko‘rishida, harakat-tayanch a’zolarida, nutqida nuqsoni bo'lgan bolalar, psixik rivojlanishi sust, oligofren bolalaming o'ziga xos xususiyatlarini o’rganadilar. Amaliy mashg'ulot nazariy bilimlarni amalda qoMlashga o‘rgatadi. Amaliy mashg’ulotda maxsus muassasalarda ta’lim-tarbiya ishlarining tashkil etilishi amalda kuzatiladi, nazariy bilimlar mustaxkamlanadi, talabalar mustaqil ravishda adabiyotlar ustida ishlab, o ‘z o'rganganlarini auditoriyada o‘qituvchining raxbarligida muxokama etishga o’rganadilar, alohida yordamga muhtoj bolalaming ta’lim-tarbiyasigaoid hujjatlar, adabiyotlar bilan tanishadilar. Amaliy mashg‘ulotlarning tavsiya etiladigan mavzulari: Sensor nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan muassasalarda ta’lim jarayonining o ‘ziga xosligi. Ko‘r va zaif koTuvchi bolalar bilan tanishtirish. Kar, zaif eshituvchi bolalar bilan tanishtirish. Maxsus muassasadagi ta’lim-tarbiya jarayoni mazmuni. Motor nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar. Og‘ir nutqiy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan maktabgacha tarbiya muassasalarida olib boriladigan ishlar. Harakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalar uchun tashkil etilgan maktabgacha tarbiya muassasalari va maktab-internatda olib boriladigan ishlar, ularning o'ziga xosligi. Aqliy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar. Yordamchi bog’cha va undagi ta’lim-tarbiya jarayoni yordamchi maktab va maktab-intematlarda olib boriladigan ishlar. Tenglashtiruvchi sinflarda olib boriladigan ta’lim-tarbiya jarayoni. Maxsus maktab-internatda olib boriladigan ta’lim-tarbiya ishlaming o‘ziga xosligi. 0 ‘zbekistonda maxsus yordamga muhtoj bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar va ularga bolalarni qabul qilish qoidalari. Psixologik-pedagogik va tibbiy-logopedik komissiya va uning faoliyati o'quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik-pedagogik tashxis markazi va uning faoliyati. Alohida yordamga muhtoj bolalarni maxsus muassasalarga saralash tamoyillari. V. Mustaqil ta’lim va mustaqil ish. Talaba mustaqil ta’limning asosiy maqsadi - o ’qituvchining rahbarligi va nazorat ostida talabada muayyan o‘quv ishlarini mustaqil ravishda bajarish uchun zarur bo’lgan bilim va ko’nikmalami shakllantirish va rivojlantirishdir. Talaba mustaqil ta’limning vazifalari quyidagilardan iborat. • yangi bilimlarni mustaqil tarzda puxta o’zlashtirish ko‘nikmalariga ega bo’lish; • kcrakli ma’lumotlarni izlab topish qulay usullari va vositalarini aniqlash; • axborot manbalarni va manzillaridan samarali foydalanish; • an’anaviy o’quv va ilmiy adabiyotlar, meyoriy hujjatlar bilan ishlash; 5
• Internet tarmog‘idan maqsadli foydalanish; ® berilgan topshiriqnirig ratsional yechimini belgilash; • ma’lumotlar bazasini tahlil etish; • ish natijalarini ekspertizaga tayyorlash va ekspert xulosasi asosida qayta ishlash; • topshiriqlami bajarisbda tizimli va ijodiy yondoshish; ® ishlab chiqish yoki g'oyani asoslash va mutaxassislar jamoasida himoya qilish.
Mustaqil ta ’lim talabalaming, nazariy bilimlarini yanada boyitish, darsdan tashqari holatda mustaqil bilim ko‘nikmalarini egallashlari uchun manba bo‘lib xizmat qiladi. Ayniqsa, kadrlar tayyorlashning hozirgi sifat bosqichida mustaqil ta’limga alohida e’tibor qaratilib, o‘quv jarayonining ajralmas qismi sifatida muayyan soatlar ajratilgan. Mustaqil ta’limda ko‘zda tutilgan asosiy maqsad talabalarni yangicha fikrlash va mushohada qilishga o ‘rgatish, nazariy va amaliy bilimlarini mukammallashtirish uchun to‘liq, imkoniyatlar yaratishga qaratilgan, o‘qituvchi dars jarayonida talabalarning har biriga fanga doir zamonaviy mavzulami mustaqil ishlashlari uchun topshiradi. Talabalar o'zlariga biriktirilgan mavzularni referat, leksiya shaklida tayyorlab, seminar- amaliyot darslarida leksiya qilib, keng doirada muhokama qilishadi. Talabalar ba’zi bir mavzular bo'yicha adabiyotlami qiyosiy tahlil qilib, dars jarayonida o ‘rganib chiqadilar. Mustaqil ta’limning qisqacha mazmuni berilgandan so‘ng, namunaviy mavzulari beriladi. Mustaqil ta’limning namunaviy mavzulari talabalar mustaqil o ‘rganadigan leksiya va amaliy mashg'ulotlardan beriladi. Mustaqil ta’limning namunaviy mavzulari talabalarning fan bo‘yicha nazariy bilimlarini mustahkamlashga, mavzularni tushunish qobiliyatini maksimal darajada rivojlantirishga, umumiy dunyoqarashini kengaytirishga yordam beradi. Talaba mustaqil ta’limni tashkil etishda muayyan fan (kurs)ning xususiyatlarini, shuningdek, har bir talabaning akademik o ‘zlashtirish darajasi va qobiliyatini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalaniladi: - ayrim nazariy mavzularni o‘quv adabiyotlari yordamida mustaqil o‘zlashtirish; - berilgan mavzu bo‘yicha axborot (referat) tayyorlash; - seminar va amaliy mashg'ulotlarga tayyorgarlik ko‘rish; - hisob-grafik ishlarini bajarish; - malakaviy bitiruv ishi va magistrlik dissertatsiyasini tayyorlash; - nazariy bilimlami amaliyotda qo‘llash; - amaliyotdagi mavjud muammolarning yechimini topish (case-study); - maket, model, badiiy asar, musiqa va namunalar yaratish; - ilmiy maqola, anjumanga ma’ruza tezislarini tayyorlash; - o‘qitilayotgan fanning xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, talaba mustaqil ishini tashkil etishda boshqa shakllardan ham foydalanish mumkin. Tavsiya etilayotgan mustaqil ta’liinning mavzulari: 1. Talabaning huquq va burchlari 2. Oliy ta ’limda ta’lim-tarbiya jarayonining o'/.iga xosligi. л
3. Talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etish 4. Defektologiya fanining dolzarb muammolari. 5. Maxsus yordamga muhtoj differensial va integratsiyalashgan ta’limni tashkil etish. 6. Oligofren bolalar tavsifi 7. Ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar. 8. Ko'rishida nuqsoni bor bolalar. 9. Eshitishida nuksoni bulgan bolalar. 10. Nutqida nuqsoni bo‘lgan bolalar 11. Nutqidagi nuqsonlami oldini olish. 12. Xarakat-tayanch a’zolari jarohatlangan bolalar. 13. Mujassam nuqsonli bolalar. 14. Mahsus yordamga muhtoj bolalar tashxisi. 15. Tibbiy-pedagogik komissiya faoliyati. 16. Kasb-hunarga yo‘naltiruvchi tashxis markazi faoliyati. 17. 0 ‘zbekistonda alohida yordamga muhtoj bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar va ulaming faoliyati.
Davlatimizning aloxida yordamga muxtoj bolalarga bo‘lgan e’tibori. Aqli zaiflik darajalari. (MKB -
10). Oligofrenopedagogika fanining asosiy kategoriyalari: tarbiyalash, o’qitish, korrektsiya, adaptatsiY. Oligofrenopedagogika fanining nazariy asoslari. Oligofrenopedagogika fanining boshqa fanlar bilan uzviy bog’liqligi. Intellektual nuqsonga ega bo‘Igan bolalar ta’lim - tarbiyasiga oid ilmiy - tadqiqot ishlari olib borgan olimlaming faoliyatlari haqfida tushuncha berish. (V.B.Puzanov, Y.N.Salomina, Emil
Kreplinm, L.V.Zankov, V.G.Petrova, B.I.Pinskiy, J.I.Shif, I.Pestoshi, L.S.Vigotskiy, G.YE.Suxareva, M.S.Pevzner). Ta'lim jarayonining mazmun-mohiyati. Ta'lim jarayoni dialektikasi, yaqin rivojlanish zonasini e'tiborga olish. O’qitish jarayonining ta'limiy, korrektsion- rivojlantiruvchi va tarbiyaviy vazifalari. O ’qitish jarayonining xususiyatlari. O ’qitish jarayonining psixologik asoslari. Bilimlami egallash jarayonining tuzilishi (idrok, tushunish, mustahkamlash, qo’llash). O’quvchilarni yangi materialni idrok etishga tayyorlash. 2 - mavzu. Aqli zaif bolalarning rivojlanishi, ularni o’rganish, o’qitish va tarbiyalash ob'ekti sifatida D.J.BouIbi, (L.Vigotskiy, D.Elkonin, M.Lisina, B.Skinner, A.Bandura, D.Lyuis) laming intellektual kamchiligi bo’lgan bolalar xulq-atvorining o ’ziga xosligiga oid ilmiy tadqiqot ishlari va unga turli yondoshuv. J.Piajening maktab yoshidagi intellektida nuqsoni bo’lgan bolalarga oid tahlili. Og’ir intellectual kamchilikka ega bo’lgan bolalarga yondoshuv , ta ’lim berish va unga qoyilgan davr talablari. Aqli zaif bolalami o’rganish va ularga yordamni tashkil etish masalalari. Aqli zaif bolalami o’qitish vamilliy istiqlol ruhida tarbiyalashda ijtimoiy pedagogik 7
omillar. Aqli zaiflikning mohiyatini tushunishdagi asosiy yo’nalishlar. Aqli zaif bolalar tasnifi hamda uning aqli zaif bolalar uchun maxsus muassasalarni differentsiatsiyalashdagi ahamiyati. Yordamcbi maktab o’quvchilarining pedagogik tasnifi.
3-mavzu. Yordamchi m aktab o’quvchilarini muloqotga kirishish ko’nikm alarini rivojlantirish yo’llari Aqliy rivojianishida nuqsoni bo‘lgan bolarning muloqot ko‘nikmalari o‘ziga xos boMib, ularning.ichida nutqiy rivojlanishi orqada qolgan o‘quvcbilar ko‘p uchraydi sbuning uchun bunday nuqsonli bolalarni xayotga ij'timoiy mosiasbuvini yaxshilash maqsadida verbal (nutqiy) va noverbal (imo-ishora, jest, pantomimika) muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirish zarur.
Yordamchi maktabda ta'lim metodlarini amalga oshirishning xususiyatlari. 0 ‘quv dasturlar. 0 ‘quv reja. Т а 'limning korrektsion-rivojlantiruvchi, amaliy yo’nalganligi. Metodlarni tanlashning o ’quv predmetining xususiyatlari, o’quvchilar tarkibi, didaktik vazifalarga bog’Iiqligi. Yordamchi maktabda o ’quv-bilish faoliyatini tashkil qilish va amalga oshirish xususiyatlari. 5 - mavzu. Intellektual kamchiligi bo’Igan shaxslarda mehnat ta’limi va ularni kasb hunarga yo’naltirish Mehnat taTimining mazmun - mohiyati va uni tashkil etish yo’llari. O’quvchilarni ijtimoiy hayotga tayyoiiash.ljtimoiy ta’minot tizimi muassasalarida mehnat terapiyasi. Mehnat darslari va aqli zaif bolalar uchun ustaxonalar. 6 - mavzu. Intellektual kamchiligi bo’Igan bolalar uchun individual ta’lim dasturini tuzish Individual ta’lim shaklining qo’llanishi, individual ta’lim dasturining maqsadi,vazifalari vauni tashkil etish yo’llari. Intellektual kamchiligi bo’Igan bolalarni uy ta ’limida o’qitish va ularni qo’llab - quvvatlash. 7 - mavzu.Yordamchi maktabda tarbiya tamoyillari, tarbiyaning mohiyati, maqsadi va vazifalari Yordamchi maktabda tarbiya tamoyillari. Yordamchi maktabda tarbiya jarayonining asosiy xususiyatlari. Aqli zaif o ’quvchilarni tarbiyalash masalasiga asosiy yondashishlar, yordamchi maktabda tarbiyaning maqsadi va vazifalari. Milliy an'analar, xalq pedagogikasi asosida tarbiyalash. Tarbiya jarayonining asosiy qismlari: maqsadi, vazifalari, tamoyillari, metodlari, tashkiliy shakllari, muhit bilan o’zaro aloqadorlik. Yordamchi maktabda o ’quvchilarning xulqini baholashda va bolaga tarbiyaviy ta'sir tizimini rejalashtirishda hissiy-irodaviy sohasining tipik va individual o’ziga xosligini va xarakterli patologik tomonlarini nazarda tutish. Yordamchi maktab bitiruvchilarini hayotga, oilaga
tayyorlash, ijtimoiy moslashtirish va reabilitatsiya qilishda ijtimoiy-maishiy yo’naltirishning roli. к
8 — m avzu.Tarbiya turlari va uiarni amalga oshirish yo‘llari Hozirgi zamon talablariga muvofiq yordamchi maktabda tarbiyaning niazmuni. Intizomliiik, javobgarlik, burch va mehnatga ijobiy munosabatni tarbiyalash. Aqli zaif bolalarning klinik, psixologik xususiyatlari va tarbiyalashning ijtimoiy sharoitidan kelib chiqqan holda yordamchi maktabda korrektsion-tarbiyaviy ish vositalari va pedagogik vazifalarni differentsiatsiyalash. Ongni shakllantirish metodlari (ishontirish metodlari: hikoya, suhbat, tushuntirish). Xulqni shakllantirish metodlari: mashqlar, tarbiyalovchi vaziyatlami yuzaga keltirish. Rag’batlantirish metodlari: musobaqa, maqtash, jazolash. Tarbiyaviy ishlarning jamoa, guruhli, individual shakllari. Yordamchi maktabda mexnat ta’limning o‘ziga xosligi va axamiyati. BoshIang‘ich sinflarda mexnat ta’limi va tarbiyasi. Yuqori sinflarda mexnat ta’limi va tarbiyasi. Yordamchi maktab o ’quvchilarini kasb - xunarga tayyorlash. Yordamchi maktab o ’quvchilarini mexnatga va ijtimoiy bandlikka tayyorlash. 9 - mavzu. Yordamchi m aktab yuqori sinf o ‘quvchilarini oilaga tayyorlash Yordamchi maktab o’quvchilarini ijtimoiy xayotga tayyorlash. O’quvchilarni oilada otalik, onalik maqomiga tayyorlash. Oilada farzand tarbiyasiga ma’sullik va ularni xayotga tayyorlashda o ta -o n a lik burchlari haqida. 10 - mavzu. Intellektual kamchiligi bo’Igan o’quvchilarga ta’lim berish metodlari Dars o’qitish va tarbiyalashning asosiy shakli. Darslaming turlari va tuzilishi. Yangi bilim berish darslari. Takrorlash-mustahkamlash darslari. Nazorat darslari. Aralash darslar, ularning tuzilishi. Darsda o’quvchilaming ishlash qobiliyatini e'tiborga olish. Darsga qoyiladigan talablar. Darsda frontal, individual va guruhli ishlarning muvofiqligi. Darsning tarbiyaviy imkoniyatlari. Maktabda ekskursiya o ’quv ishi shakli sifatida .
Amaliy mashg’ulotlarda talabalarning ma’ruzada olgan nazariy bilimlari mustahkamlanib, ular alohida yordamga muhtoj bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar, ulardagi ta’lim-tarbiya jarayonining o ’ziga xos tomonlari bilan tanishib, eshitishida, ko’rishida, harakat-tayanch a’zolarida, nutqida nuqsoni bo’Igan bolalar, psixik rivojlanishi sust, oligofren bolalarning o’ziga xos xususiyatlarini o ’rganadilar. Amaliy mashg’ulot nazariy bilimlami amalda qo’llashga o ’rgatadi. Amaliy mashg’ulotda maxsus muassasalarda ta’lim-tarbiya ishlarining tashkil elilishi amalda kuzatiladi, nazariy bilimlar mustaxkamlanadi, talabalar mustaqil ravishda adabiyotlar ustida ishlab, o‘z o’rganganlarini auditoriyada o’qituvchining raxbarligida muhokama etishga o’rganadilar, alohida yordamga muhtoj bolalarning ta’lim-tarbiyasiga oid hujjatlar, adabiyotlar bilan tanishadilar. 9
Amaliy m ashg’ulotlar bo’yicha tavsiya etiladigan m avzulari: 1. Oligofrenopedagogika predmeti maqsadi va vazifalari 2. Aqli zaif bolalar - o'rganish, o ‘qitish va tarbiyalash obyekti sifatida. 3. Intellektual kamchiligi bodgan shaxslarda ta’limning rnazmun vamoxiyati 4. Maxsus ta’lim tamoyillari 5. Intellektual kamchiligi bo‘lgan shaxslarda mehnat ta’limi va ulami kasb hunarga yo’naltirish 6. Intellektual kamchiligi bo‘lgan bolalar uchun individual ta’lim dasturini tuzish 7. Yordamchi maktab o’quvchilarini muloqotga kirishish ko’nikmalarini rivojlantirish yo’llari 8. Tarbiya turlari va ulami amalga oshirish yodlari 9. Yordamchi maktab yuqori sinf o'quvchilarini oilagatayyorlash 10. Yordamchi maktabda sinf rahbarining faoliyati 11.Intellektual kamchiligi bodgan o‘quvchilarga ta’lim berish metodlari
1. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida barcha fanlardan dars kuzatish. 2. Maxsus mehnat ta'limi o’quv rejasi boyicha fanlar dasturini tahlili. 3. Darsga ko’rgazmali qurollar tayyorlash (yangi pedagogik texnologiya asosida). 4. Aqli zaif o’quvchilarga psixologik-pedagogik tavsifnoma tuzish. 5. Yordamchi maktabda dars tahlilini qilish. 6. pedagogik texnologiyalar asosida bir soatlik dars reja-matn tuzish. 7. Maxsus mehnat ta'limi maktabida dars kuzatish va tahlil qilish. 8. Choraklar boyicha istiqbolli rejalaming tahlil qilish. 9. Maktab dastur va darsliklarining tahlili. 10. Yordamchi maktabda mehnat ta'limi va aqli zaif o’quvchilarni kasb-hunarga yo’naltirish. 11. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida axloqiy tarbiyani amalga oshirish yo’llari. 12. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida sinf rahbarining ish faoliyati bilan tanishish. 13. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida bolalar jamoasini tashkil qilish yo’llari. 14. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida ota-onalar bilan olib boriladigan ishlar mazmuni.
15. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida maktab, oila, mahalla, jamoatchilik hamkorligi. Mustaqil o'zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi. to
Fan bo‘yicha kurs ishi: Kurs ishi fan mavzulariga taaluqli masalalar yuzasidan talabalarga yakka tartibda tegishli topshiriq shaklida beriladi. Kurs ishining xajmi, rasmiylashtirish shakli, baxolash mezoniari ishchi fan dasturida va tegishli kafedra tomonidan belgilanadi. Kurs ishini bajarish talablarda fanga oid bilim, ko'nikma va malakalami shakllantirishga xizmat qilishi kerak Oligofrenopedagogika fanidan kurs ishi loyhasiningtahminiy mavzulari: 1. Aqli zaif bolalar bilan korrektsion-pedagogik ish tizimidagi didaktik oyinlar. 2. Korrektsion ta'lim jarayonida aqli zaif bolalaming bilish qobiliyatlarini shakllantirish. 3. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida o’qitish tamoyillari. 4. Maxsus mehnat ta'limi maktab o’quvchilarini vatanparvarlik ruhida tarbiyalash. 5. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida insonparvarlikni tarbiyalashning o’ziga xosligi.
6. Maxsus mehnat ta'limi maktabi o ’quvchilarini rnilliy an'analar asosida tarbiyalash. 7. Maxsus mehnat ta'limi maktabi o’quvchilarini oilaga tayyorlash. 8. Maxsus mehnat ta'limi
maktabi o’quvchilarini ijtimoiy hayotga
tayyorlashning ahamiyati. 9. Maxsus mehnat ta'limi maktabi o’quvchilarini mehnat tarbiyasi va unga qoyilgan davr talabi. 10. Maxsus mehnat ta'limi maktabi o’quvchilarini estetik tarbiyalashda aqliy faoliyatning rivojlanishiga ta'siri. 11. Maxsus mehnat ta'limi maktabi o ’quvchilarida ekologik tarbiya va uning ahamiyati. 12. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda huquqiy tarbiya va uning o’ziga xosligi. 13. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda jismoniy tarbiya va unga qoyilgan davr talablari. 14. Maxsus mehnat ta'limi maktablar o ’quvchilarini kasb-hunarga tayyorlash va unga qoyilgan davr talablari. 15. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda yangi pedagogik texnologiyani qo’Ilashning o’ziga xosligi. 16. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda sensor tarbiyani amalga oshirishning ahamiyati. 17. Boshlang’ich sinf aqli zaif o’quvchilarning muloqot ko’nikmalarini rivojlanishining o’ziga hosligi 18. Boshlang’ich sinf aqli zaif o’quvchilaming verbal muloqot ko’nikmalarini rivojlanishining o’ziga hosligi 19. Boshlang’ich sinf aqli zaif o’quvchilaming noverbal muloqot ko’nikmalarini rivojlanishining o ’ziga hosligi 20. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda ko’rgazmalilik metodini qo’llanishining ahamiyati va o’ziga xosligi. 21. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda jinsiy tarbiyani amalga oshirishning o’ziga xos xususiyatlari. 11
22. Maxsus mehnat ta'limi maktablar o’quvchilarini kasbga yo’naltirish yo’llari. 23. Maxsus mehnat ta'limi maktablarda aqliy tarbiY. 24. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida yangi pedagogik texnologiyalarning qo’Ilanishi. 25. Maxsus mehnat ta'limi maktablarida ma'naviy-ma'rifiy ishlarni amalga oshirishning o’ziga xosligi. Ill modul. Oligofrenopsixologiya Asosiy nazariy qism (m a’ruza m ashg‘ulotiari) 1 - mavzu: Oligofrenopsixologiya fanining predm eti, m aqsad va vazifalari Oligofrenopsixologiya fanining predmeti, maqsad va
vazifalari. Oligofrenopsixologiya - maxsus psixologiya fanining bir qismi sifatida. Maxsus psixologiya predmeti. Maxsus psixologiya fanining metodlari, aqli zaif bolalar psixologiyasi fanining yuzaga kelish tarixi, turli fanlar bilan bog’liqligi. Sharq mutafakkirlari Abu Ali ibn Sino, Farobiylar ta'limotida psixologo-pedagogik qarashlar, rus olimlari L.S.Vigotskiy, l.P.Pavlov, G.E.Suxoreva, M.S.Pevzner, L.V.Zankov, V.l.Lubovskiy, F.A.Rau, E.Shipitsina ishlarida nuqsonlilik muammosi. Murakkab nuqsonli aqli zaif bolalarning psixologik xususiyatlari. 2 - mavzu: Psixik rivojlanishning umumiy va xususiy qonuniyatlari L.S.Vigotskiyning birlamchi va ikkilamchi nuqson nazariyasi. Funksiyalar kamchiligi asosida ruxiy rivojlanishi dinamikasi.
Aqli zaif o'quvchilarni psixologo - pedagogik o‘rganish tarixi. Aqliy zaiflikni kelib chiqish sabablari. Aqli zaif o‘quvchilaming psixologik rivojlanish xususiyatlari. Aqli zaif o‘quvchilarning pedagogik tavsifi. 4 - mavzu: Aqli zaif o‘quvchilarning bilish faoliyati Aqli zaif o‘quvchilar bilish jarayonlarining xususiyatlari. Bilish faoliyati haqida umumiy tushuncha (turlari, xususiyatlari). Ko’ruv idroki, eshituv idroki, tafakkur idroki, teri - taktil idrok. Aqli zaif o‘quvchilarda sezgi va idrok rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari. Sust va tor idrok qilish, kuzatuvchanlik xususiyatlari. Idrok qilish va sezgirlik qobiliyatining zaifligi. Aqli zaif o'quvchilar idrokining o ’ziga xos xususiyatlari. Aqli zaif o‘quvchilaming idrok kamchiliklarini bartaraf etish usullari. 5 - mavzu: Aqli zaif o ‘quvchiiarning sezgi va idrok xususiyatlari Aqli zaif o‘quvchilar bilish jarayonlarining xususiyatlari. Sezgi va idrok haqida umumiy tushuncha (turlari, xususiyatlari). Ko’ruv idroki, eshituv idroki, tafakkur idroki, teri - taktil idrok. Aqli zaif o‘quvchilarda sezgi va idrok rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari. Sust va tor idrok qilish, kuzatuvchanlik xususiyatlari. Idrok 12
qilish va sezgirlik qobiliyatining zaifligi. Aqli zaif o'quvchilar idrokining o ’ziga xos xususiyatlari. Aqli zaif o‘quvchilarning idrok kamchiliklarini bartaraf etish usullari. 6 - mavzu: Aqli zaif o'quvchilam ing diqqat xususiyatlari Diqqat haqida tushuncha, turlari, xususiyatlari (ixtiyoriy va ixtiyorsiz diqqat, ixtiyoriydan so’ngi diqqat). Diqqat hajmi, taqsimlanishi, turg’unligi, ko‘chishi. Diqqatning fiziologik asosi. A.R.Luriya, E.D.Xomskaya, I.L.Baskakovalarning ilmiy izlanish ishlari. Aqli zaif o'quvchilar diqqatining o’ziga xos xususiyatlari. Aqli zaif o'quvchilaming diqqat kamchiliklarini bartaraf etish usullari. 7 - mavzu: Aqli zaif o‘quvchilarning xotira xususiyatlari Xotira haqida umumiy tushuncha. (turlari, xususiyatlari). Aqli zaif bolalarda xotira jarayonining o ’ziga xos rivojlanishi ixtiyoriy va ixtiyorsiz xotira va uzoq muddatli xotiraning orqada rivojlanishi. I.M.Finkilshteyn, M.I.Kuzmitskaya, V.G.Petrova va boshqa olimlaming izlanishlari natijalari. Aqli zaif bolalar xotirasiining o ’ziga xos xususiyatlari. Aqli zaif o'quvchilaming xotira kamchiliklarini bartaraf etish usullari. 8 - mavzu: Aqli zaif o'quvchilam ing tafakkur xususiyatlari Tafakkur - bilish jarayonining yuqpri pog’onasi ekanligi. Aqli zaif bolalarda tafakkur buzilishlari. Tafakkur operatsiyalari. Tafakkur turlari: ko'rgazma - xarakatli, ko'rgazma - obrazli, so‘z - mantiq. Aqli zaif o'quvchilarda tafakkur rivojlanishining o ’ziga xos xususiyatlari. Aqli zaif o'quvchilaming tafakkur kamchiliklarini bartaraf etish usullari.
Nutq haqida umumiy tushuncha, nutqning rivojlanish bosqichlari Aqli zaif bolalarda talaffuz kamchiliklari. Nutqning sust suratda rivojlanishi. Lug'at boyligining xususiyatlari. Grammatik qurilish kamchiliklari. So’z ma'nolarini yaxshi tushunmaslik. Aqli zaif o'quvchilarda og’zaki va yozma nutqning rivojlanishi, dialogik va monologik nutq, nutq va faoliyatning o ’zaro bog’liqligi. Aqli zaif o'quvchilaming nutq kamchiliklarini bartaraf etish usullari. 10 - mavzu: Aqli zaif o'quvchilar sbaxsi va rivojlanish xususiyatlari Aqli zaif o'quvchilar shaxsining rivojlanish xususiyatlari. Shaxsga oid tushunchalarni tahlil qilish. Inson, individ, tushunchalari. Shaxsning shakllanishida irsiy omillarning roli. Shaxsning rivojlanishi da atrof-muhitning tutgan o’mi. Shaxsning kamol topishida ta'lim-tarbiyaning ahamiyati. Shaxsning shakllanishida bosh miya nuqsonlarining ta'siri. Shaxsning imkoniyatlari va qobiliyatlari. Nuqsonli bolalarda shaxsiy
sifatlarni tarbiyalash. G.M.Dulnev, L.I.Bojovich, N.A.KoIominskiy ishlari. Nuqsonli bolalar shaxsining ontogenezda shakllanishi. Aqli zaif o'quvchilaming shaxs kamchiliklarini bartaraf etish usullari. 13
11 — mavzu: Aqli zaif o‘quvchilarning shaxslararo m unosabat xususiyatlari Aqli zaif o’quvchilarning shaxslararo munosabat xususiyatlari. Psixologiyada shaxslararo munosabat masalasi. Munosabat turlari, xususiyatlari. Jamoaning tuzilish xususiyatlari. Muloqot - kishilarning kichik, dastlabki, shartli, real, formal, noformai, referent guruhlarda amalga oshishi. Bu muloqotlarning turli shakl va mazmunda bo’lishi. Hissiy doira yuzasidan, qiziqishlar asosida, topshiriqlarni bajarish yd’llari boyicha munosabatga kirishish. Aqli zaif bolaning psixik rivojlanishida munosabatlarning ahamiyati. Shaxslararo munosabatlarda orqada qolish, turg’un
bo’lmaslik holatlari. Rasmiy va norasmiy etakchilar. Qo’zg’aluvchan, tez xafa bo’luvchan, xulqlari turg’un bo’lmagan aqli zaif bolalarning munosabatlari. Maxsus maktablarda bolalar orasida to’g’ri munosabat shakllantirish tarbiyaviy ishlaming ajralmas qismlaridan biri ekanligi. Aqli zaif o‘quvchilaming faoliyat xususiyatlari. Aqli zaif o‘quvchilaming shaxslararo munosabat kamchiliklarini bartaraf etish usullari. IV. Amaliy mashg’ulotlar bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar Amaliy mashg’ulotlar talabalaming pedogogik va metodik tayyorgarligini oshirishga, tanlagan kasbiga bo’lgan qiziqishini, kasbiy mahoratini oshirishga xizmat qilishi lozim. Amaliy mashg’ulotlarni o ’tkazish bo’yicha tavsiya etiladigan mavzulari: 1 .Oligofrenopsixologiya fanining predmeti, maqsad va vazifalari. 2. Psixik rivojlanishning umumiy va xususiy qonuniyatlari. 3. Aqli zaif o ’quvchilaming psixologo - pedagogik tavsifnomasi. 4. Aqli zaif o ’quvchilarning sezgi va idrok xususiyatlari. 5. Aqli zaif o ’quvchilarning diqqat xususiyatlari. 6. Aqli zaif o ’quvchilarning xotira xususiyatlari. 7. Aqli zaif o ’quvchilarning tafakkur xususiyatlari. 8. Aqli zaif o ’quvchilarning nutq xususiyatlari 9. Aqli zaif o ’quvchilar shaxsi va rivojlanish xususiyatlari. 10. Aqli zaif o’quvchilarning shaxslararo munosabat xususiyatlari 11. Aqli zaif o ’quvchilarning xissiy - irodaviy xususiyatlari. 12. Aqli zaif o’quvchilarning o’quv faoliyatiga munosabati. 13. Aqli zaif o’quvchilaming ijtiomiy moslashuvi 14. Aqli zaif o’quvchilarga ko’rsatiladigan psixologik xizmat. 15. Aqli zaif o ’quvchilar bilan olib boriladigan psixokorreksion ish turlari V. Tavsiya etilayotgan mustaqil ta’limning mavzulari: 1.
Oligofrenopsixologiya fanining rivojlanish tarixi. 2.
Oligofrenopsixologiya fanida olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlar obzori. 3.
Aqli zaif bolalar oliy asab faoliyatining xususiyatlari. 4.
Ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar. 5.
Aqli zaif bolalarning dialogik va monologik nutqi. 6.
Verbal va noverbal tafakkurni o’rganuvchi testlar. 7.
Aqliy rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalarning tasavvur xususiyatlari. 8.
Aqli zaif bolalar faoliyatining o’ziga xos xususiyatlari. 14
9. Aqli zaif bolalar rivojlanish xususiyatlari. 10. Psixik rivojlanishning umumiy vaxususiy qonuniyatlari. 11. Aqli zaif o'quvchilar irodasining o‘ziga xos xususiyatlari. 12. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar ruxiy rivojlanishining o‘ziga xos xususiyatlari. 13.
Aqli zaif bolalar diqqat xususiyatlarini tekshirish boyicha ko‘rgazmali qurollar tayyorlash. 14. Aqli zaif bolalar xotira xususiyatlarini tekshirish boyicha ko‘rgazmali qurollar tayyorlash. 15.
Aqli zaif bolalar idrok xususiyatlarini tekshirish boyicha ko‘rgazmali qurollar tayyorlash. 16. Aqli zaif bolalar sezgi xususiyatlarini tekshirish boyicha ko'rgazmali qurollar tayyorlash. 17.
Aqli zaif bolalar tafakkur xususiyatlarini tekshirish boyicha ko‘rgazmali qurollar tayyorlash. 18. nutq xususiyatlarini tekshirish boyicha ko'rgazmali qurollar tayyorlash. 19. Aqli zaif bolalarni bilish jarayonlarini tekshirish metod vatamoyillari. 20. Aqli zaif o‘quvchilar bilish faoliyatining psixokorreksiyasi. Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo'yicha talabalar tomonidan referatlar, ishlanmalar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi. Fan bo'yicha kurs ishi: Kurs ishi fan mavzulariga taaluqli masalalar yuzasidan talabalarga yakka tartibda tegishli topshiriq shaklida beriladi. Kurs ishining xajmi, rasmiylashtirish shakli, baxolash mezonlari ishchi fan dasturida va tegishli kafedra tomonidan bclgilanadi. Kurs ishini bajarish talablarda fanga oid bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga xizmat qilishi kerak
1. Aqli zaiflik muammosi, aqli zaif bolalar ruhiyatining rivojlanish xususiyatlari. 2. Abu Ali ibn Sinoning psixologik qarashlari. 3. Aqli zaif bolalarning ijtimoiy moslashuvi. 4. Aqli zaif bolalarning nutq faoliyati. 5. Aqli zaif bolalarning faoliyat xususiyatlari. 6. Aqli zaif bolalarning shaxs xususiyatlari. 7. Aqli zaif bolalarning shaxslararo munosabatlari. 8. Aqli zaif bolalarning xaraklcr xususiyatlari. 9. Aqli zaif bolalarning o‘z-o‘zlariga baho berish xususiyatlari. 10. Ruxiy rivojlanishi sustlashgan bolalarning xotira xususiyatlari. 11. Ruxiy rivojlanishi sustlashgan bolalarning tafakkur va xotira xususiyatlari. 12. Aqli zaif bolalar ruhiyalini o'rganishning psixologik xususiyatlari. 13. Ruxiy rivojlanishi sustlashgan bolalarning idrok xususiyatlari. 14. Aqliy rivojlanishida nuqsoni boMgan bolalarning idrok xususiyatlari. 15. Aqliy rivojlanishida nuqsoni boMgan bolalarning xotira xususiyatlari. 16. Aqliy rivojlanishida nuqsoni boMgan bolalarning diqqat xususiyatlari. 17. Aqliy rivojlanishida nuqsoni boMgan bolalarning vaqt tasawuri xususiyatlari. 15
18. Aq 1 iу rivojlanishida nuqsoni bo'lgan bolalarning fazoviy tasavvurlari. 19. Aqliy rivojlanishida nuqsoni boMgan bolalarning tafakkur xususiyatlari. 20. Aqliy rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar hissiyotining o ‘ziga xos xususiyatlari. 21. Aqli zaif bolalarning faoliyat xususiyatlari. 22. Aqli zaif o‘quvchilarning diqqatini rivojlantiruvchi korreksion - pedagogik ishlar. 23. Boshlang'ich sinf o'quvchilarning muloqat xususiyatlari. 24. Aqli zaif o'quvchilaming verbal tafakkuri xususiyatlari. 25. Aqli zaif o'quvchilaming noverbal tafakkuri xususiyatlari. VI. Asosiy va qo’shimcha o’quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari Asosiy adabiyotlar 1. Мамедов K.K., Шоумаров F.B. Акди заиф болалар психологияси. Укув кулланма. Т.: Укитувчи, 1994. 2. Петрова В.Г., Белякова И.В. Психология умственно отсталых школьников. -М.: АСАМЕДИА, 2004. 3. Mo‘minova L., Amirsaidova Sh. va boshqalar. Maxsus psixologiya. — T.: 0 ‘zbekiston faylasuflar milliy jamiyati nashriyoti, 2013. 4. Пулатова П.М. Махсус педагогика (олигофренопедагогика). Дарслик T.: “Укитувчи”, 1994. 5. P.Po‘latova, Z.Mamarajabova SH.Amirsaidova, L.Nurmuxamedova va boshqalar. Maxsus pedagogika. Darslik. T.: Fan va texnologiya nashriyoti. 2014.
6.
Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag'ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutq / Sh.M. Mirziyoyev. - Toshkent: 0 ‘zbekiston, 2016. - 56 b. 7.
Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak. Mamlakatimizni 2016 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo'nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma’ruza, 2017 yil 14 yanvar / Sh.M. Mirziyoyev. - T oshkent: 0 ‘zbekiston, 2017. - 104 b. 8. Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Qonun ustuvorligi va
inson manfaatlarini ta ’minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza. 2016
yil 7 dekabr /Sh.M.Mirziyoyev. - Toshkent: “0 ‘zbekiston”, 2 0 1 7 .-4 8 b. 9.
Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Mazkur kitobdan 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2016 yil 1 noyabrdan 24 noyabrga qadar Qoraqalpog'iston 16
Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri saylovchilari vakillari bilan o'tkazilgan saylovoldi uchrashuvlarida so‘zlagan nutqlari o ‘rin olgan. /Sh.M.Mirziyoev. - Toshkent: : “0 ‘zbekiston” 2017. -4 8 8 b. 10.
0 ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PR EZI DENTIN ING FARMONI. 0 ‘zbekiston respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida. ( 0 ‘zbekiston Respublikasi qonun Imjjatlari lo'plami, 2017y., 6-son, 70-
11
.Колесникова Г.И., Кабарухина И.А. Специальная психология и педагогика. Ростов на - Дону. 2007. 12.Специальная психология. Под. ред. Лубовского В.И. Учебное пособие. М.: 2005. Internet saytlari 13 .www.ziyonet.uz 14. www.edu. uz 15. www.tdpu.uz 1 б .www.pedagog.uz 17.www.defektolog.uz 17 Download 0.56 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|