Toshkent davlat transport universiteti "transportda axborot tizimlari va texnologiyalari"

 
Nazorat savollari 
 
1. Tweak XR dasturi orqali tizimni sozlang. 
2. X-Setup dasturi orqali tizimni sozlang. 
3. OTning yana qanday sozlovchi dasturlari mavjud? 
4.R-Studio dasturi orqali fayllar qanday tiklanadi?
5.Easy Recovery dasturi qanday ishlatiladi? 
Javoblar 
1. Bu dastur 2001 yilda yaratilgan bo‘lib, hozirgi kunda ushbu utilitaning 
raqobatchilari unchalik ko‘p emasdir. Bu dastur operatsion tizimning 200 dan 
ortiq yashirin parametrlarini o‘zgartirish imkoniga ega va 20 tadan ortiq alohida 
utilitalarni o‘z ichiga oladi. Bu utilitalar quyidagi funktsiyalarni bajaradi: 

---

- 
operativ xotira va disk “kesh xotira”sini ishlashini optimallashtirish; 
- 
qattiq diskni keraksiz fayllardan tozalash; 
- 
protsessor, ona plata, qattiq disk, videokarta va modemlarning 
parametrlarini nozik sozlash; 
- 
axborotni tiklash imkoniyatisiz o‘chirish; 
- 
parollar generatsiyasining dasturi; 
- 
microsoft Office va Internet Explorer dasturlarini sozlash; 
- 
siz ochadigan veb-sahifalardagi reklama bannerlarini o‘chirish funktsiyasi 
kabi ko‘plab vazifalarni bajaradi. 
2. Bu dastur tez sozlashga mo‘ljallangan kuchliroq dasturdir. Ushbu utilita 
nafaqat Windows ning, balki ofis paketlari, CD-R diskni yozma dasturi kabi 
dasturlarni ham sozlash imkonini beradi. Uning yordamida 400 va undan ortiq 
parametrlarni o‘zgartirish mumkin. Nastroykalar tematik bo‘limlar bo‘yicha 
saralanadi: 
• 
Appearance – Control Panel, Desktop, Files&Folders, Interface, OEM 
Brandings, Start Menu, System, Taskbar. 
• 
Hardware – CPU, Hard Disk, Keyboard, Modem, Mouse, PCMCIA, Printers, 
System Settings, Video Cards. 
• 
Information – Appearance, Core, Windows NT/2K/XP CPU, Windows 
NT/2K/XP.
• 
Internet – Internet uchun keng tarqalgan dasturlarni sozlash; 
• 
Network – Tarmoq ishi parametrlarini sozlash; 
• 
Program Options – ko‘p ishlatilgan bir qator dasturlarni (shu jumladan 
Microsoft Office ni) sozlash; 
• 
Startup/Shutdown – Windowsni yuklash va seansni tugatish parametrlari; 
• 
System – tizim samaradorligini sozlash “nozik” qurilmalari (faqat tajribali 
foydalanuvchilar uchun). 

---

3.
Ultimate Windows Tweaker, Advanced System Optimizer, CCleaner, Ashampoo 
WinOptimizer, Glary Utilities va boshqalar kabi bir qancha boshqa operatsion 
tizimni sozlash dasturlari mavjud. Ushbu dasturlar tizim ish faoliyatini 
yaxshilashga, sozlamalarni optimallashtirishga va diskda bo'sh joyni bo'shatishga 
yordam beradi. Biroq, obro'li dasturni tanlaganingizga ishonch hosil qiling va faqat 
o'zingiz tushunadigan va qulay bo'lgan o'zgarishlarni kiriting. 
4.
R-Studio yordamida fayllarni tiklash uchun quyidagi amallarni bajaring: 
1. R-Studio-ni oching va yo'qolgan fayllar joylashgan disk yoki bo'limni tanlang. 
2. Yo'qolgan fayllarni skanerlashni boshlash uchun "Scan" tugmasini bosing. 
3. Skanerlash jarayoni tugashini kuting. Bu disk hajmi va undagi fayllar soniga 
qarab biroz vaqt olishi mumkin. 
4. Skanerlash tugallangandan so'ng sizga qayta tiklanadigan fayllar ro'yxati taqdim 
etiladi. Siz ularni tanlab, “Ko‘rib chiqish” tugmasini bosish orqali ularni oldindan 
ko‘rishingiz mumkin. 
5. Qayta tiklamoqchi boʻlgan fayllarni tanlang va “Qayta tiklash” tugmasini bosing. 
6. Qayta tiklangan fayllarni saqlamoqchi bo'lgan joyni tanlang. Har qanday 
maʼlumotlarni qayta yozmaslik uchun fayllarni yoʻqolganidan boshqa disk yoki 
boʻlimga saqlash tavsiya etiladi. 
7. Qayta tiklash jarayoni tugashini kuting. Bu fayllar hajmi va ularning soniga 
qarab biroz vaqt olishi mumkin. 
8. Qayta tiklash jarayoni tugallangach, siz 6-bosqichda tanlagan joydan tiklangan 
fayllaringizga kirishingiz mumkin. 
Yo'qotilgan fayllarni qayta yozmaslik uchun ma'lumotlarni yo'qotganingizni 
anglaganingizdan so'ng darhol disk yoki bo'limdan foydalanishni to'xtatishni 
unutmang. 

---

5.
Yo'qotilgan fayllarni tiklash uchun Easy Recovery dasturidan foydalanish uchun 
quyidagi amallarni bajaring: 
1. Kompyuteringizga Easy Recovery dasturini yuklab oling va oʻrnating. Siz dasturiy 
ta'minotni ishlab chiqaruvchisi Ontrack veb-saytida topishingiz mumkin. 
2. Easy Recovery dasturini ishga tushiring va yoʻqolgan maʼlumotlarni qayta 
tiklamoqchi boʻlgan disk yoki boʻlimni tanlang. 
3. O'zingiz bajarmoqchi bo'lgan tiklash turini tanlang - tez yoki chuqur skanerlash. 
Tez skanerlash tezroq boʻladi, lekin barcha yoʻqolgan fayllarni tiklay olmaydi, 
chuqur skanerlash esa koʻproq vaqt oladi, lekin toʻliqroqdir. 
4. Skanerlash tugashini kuting. Skanerlash vaqti haydovchi oʻlchamiga va siz 
tanlagan skanerlash turiga bogʻliq boʻladi. 
5. Skanerlash tugallangandan so'ng, fayllaringiz muvaffaqiyatli tiklanganligini 
tekshirish uchun tiklangan fayllarni oldindan ko'ring. 
6. Qayta tiklamoqchi boʻlgan fayllarni tanlang va ularni saqlash uchun joyni 
tanlang. 
7. Fayllarni tanlangan joyga saqlash uchun “Qayta tiklash” tugmasini bosing. 
8. Fayllar siz ko'rsatgan joyga saqlanishini kuting. 
9. Qayta tiklangan fayllar ochiq va toʻgʻri ekanligini tekshiring. 
Xulosa 
Menig xulosam shundan iboratki bu labaratoriyani bajarish davomida xar xil 
tizimlar orqli tizimlarni tiklash yangilashlarni o’rgandim. Qayta tiklovchi dasturlarni 
har xili bor bir-biridan mukammal kamchiliklari ham bor lekin yangilangan 
versiyalarida shu kamchiliklar bartaraf etilgan. 
 

---

Foydalanilgan adabiyotlar 
1.Abraham Silberschatz " Operating System Concepts, 6th Edition " p. 31 - 47 
2. Ron Mensfild. Windows для занятых. S-Peterburg, Piter, 1997 г. 
3. Windows, руководство пользователя. 
4. V. Leontev. Новейшая энциклопедия PK. M. «Olma-press образование», 
2005.