Toshkent davlat transport universiteti “Transportda axborot tizimlari

Kontreller qurilmasini tushuntiring.

Kontroller (ing. controller — boshqaruvchi) — elektr dvigatellarni ishga tushirish (yurgizib yuborish), tezligini rostlab turish, reversirlash (dvigatel oʻqining aylanish yoʻnalishini oʻzgartirish) va toʻxtatish uchun moʻljallangan past kuchlanishli elektr apparat. Tuzilishi jihatdan koʻp pogʻonali yassi, barabanli va kulachokli almashlab ulagichlardan iborat. Odatda, Kontroller dasta yoki zalvar massa (maxovik) yordamida qoʻlda boshqariladi; agar maʼlum masofadan turib boshqariladigan boʻlsa, servomotor qoʻllaniladi. Kontroller yordamida boshqarish zanjiridagi, kuch zanjirlarini biriktirish sxemalaridagi va elektr dvigatellarni uygʻotish zanjirlaridagi elektr qarshilik oʻzgartiriladi. Kontrollerlar elektronika (jumladan, kompyuterlar)da ham qoʻllaniladi.

4. 
   DXQ va vinchester qurilmalarini tushuntiring.
   

DXQ qurilmasi, yoki BIOS (Basic Input/Output System) - bu kompyuter tizimining boshlang’ich yuklash va ishga tushirish jarayonini boshqaruvchi dasturlar to’plami hisoblanadi . DXQ, kompyuter tizimining asosiy xotira qurilmasi (RAM) va doimiy xotira qurilmasidan (hard disk) iboratdir 
Winchester" atamasi, HDD (Hard Disk Drive) qurilmasining istoriyasida paydo bo'lgan va juda mashhur bo'lgan nomdir. 1970-yillarda IBM tomonidan ishlab chiqilgan bir kompyuter modelining nomi bo'lgan "IBM 3340"ni ishlab chiqish davrida, kompyuter atrofida tashkil etilgan disk haydovchisini ifodalaydi. Bu disk haydovchisi asosan joylashgan joyi va diskining nomi tufayli "Winchester" deb atalgan edi.
"Winchester" nomi shu qurilmaning boshqa prototiplarini (model va nomlarni) yaratishda ham ishlatilgan edi. Bu nom, kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi davrida, hard disk drive'larni ifodalashda ommabop bo'lgan nomlardan biriga aylandi. Bugungi kunda, "winchester" nomi umumiy tarzda hard disk drive'larni ifodalash uchun ishlatiladi, va o'z ichiga bu turdagi qurilmalar uchun umumiy nom bo'ldi.
Hard disk drive (HDD), ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiluvchi elektron qurilma turi. U, ko'p qatlamli metal plitadan iborat bo'lib, plitalar o'rtasida teskari o'rinning yuzaga chiqqan vaqtda, o'rtasida quvvat magneti yaratilgan vaqtinchalik ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladigan plita (disk)ni o'z ichiga oladi.
HDD'larda ma'lumotlar ko'plab sektorlar (bloklar) va tracklarda (to'rtburchak yoki doira formasidagi yozuvlar) saqlanadi. Diskning o'rtasida quvvat magneti orqali ishlaydigan yozuv ma'lumotlarni yozadi va o'qib olish uchun qaytaradi.


Xulosa
Xotira, kompyuterda faoliyat yuritish uchun kerak bo'lgan ma'lumotlar va dasturlarni saqlash uchun ishlatiladi. Boshqa xotira turida, RAM (Rahbariyatni o'tkazish uchun xotira) va ROM (Doimiy xotira) kabi turli xotira turilari mavjud.
DXQ qurilmasi, yoki BIOS (Basic Input/Output System) - bu kompyuter tizimining boshlang’ich yuklash va ishga tushirish jarayonini boshqaruvchi dasturlar to’plami hisoblanadi . DXQ, kompyuter tizimining asosiy xotira qurilmasi (RAM) va doimiy xotira qurilmasidan (hard disk) iboratdir 
Winchester" atamasi, HDD (Hard Disk Drive) qurilmasining istoriyasida paydo bo'lgan va juda mashhur bo'lgan nomdir. 1970-yillarda IBM tomonidan ishlab chiqilgan bir kompyuter modelining nomi bo'lgan "IBM 3340"ni ishlab chiqish davrida, kompyuter atrofida tashkil etilgan disk haydovchisini ifodalaydi. Bu disk haydovchisi asosan joylashgan joyi va diskining nomi tufayli "Winchester" deb atalgan edi.
Kontroller (ing. controller — boshqaruvchi) — elektr dvigatellarni ishga tushirish (yurgizib yuborish), tezligini rostlab turish, reversirlash (dvigatel oʻqining aylanish yoʻnalishini oʻzgartirish) va toʻxtatish uchun moʻljallangan past kuchlanishli elektr apparat.
Tezkor xotira yoki RAM (inglizcha: Random Access Memory, RAM) — oʻqish yoki yozish uchun uning manzili boʻyicha istalgan yacheykaga bir vaqtning oʻzida (har doim bir vaqtning oʻzida, joylashuvidan qatʼiy nazar) kirish imkonini beruvchi kompyuter xotirasining turlaridan biridir.


Adabiyotlar

1.Abraham Silberschatz " Operating System Concepts, 6th Edition " p. 31 - 47

2. Ron Mensfild. Windows для занятых. S-Peterburg, Piter, 1997 г.
3. Windows, руководство пользователя.
4. V. Leontev. Новейшая энциклопедия PK. M. «Olma-press образование», 2005.