Toshkent farm atse vtikainstituti
Download 7.28 Mb. Pdf ko'rish
|
dastarbosh
- Bu sahifa navigatsiya:
- Dorivor gulxayri o‘simligini o‘stirish texnologiyasi
Ishlatilishi. Gulxayri ildizining preparatlari o ‘rab oluvchi,
balg‘ain ko‘chiruvchi hamda yalligianishga qarshi (ayniqsa, bolalaming nafas yo‘llari kasallanganda) dori sifatida ishlatiladi. Dorivor preparatlari. Qaynatma, quruq ekstrakt, kukun (poroshok), sharbat. Kubik shakiida qirqilgan ildiz nafas olish yo‘llari kasalliklarida ishlatiladigan turli yig‘malar (Species peetoralis va boshqalar) tarkibiga kiradi. Qaynatma ildizdan faqat sovuq suvda tayyorlanadi (mahsulotdan shilliq modda ajralib chiqadi, kraxmal suvda yerimasligi sababli qaynatmaga o‘tmaydi). Dorivor gulxayri o‘simligining yer ustki qismidan ajratib olingan uglevodlar aralashmasidan «mukaltin» nomli dorivor preparat olinadi. «Mukaltin» preparatini balg‘am ko‘ehiruvcbi dori sifatida yuqori nafas yoilari va o‘pka yallig‘lanishi kasalliklarida ishlatiladi. Dorivor gulxayri o‘simligini o‘stirish texnologiyasi Dorivor gulxayri ko‘p yillik o‘t о ‘simlik bo ‘lib, bo‘yi 3-4 yilda 2-2,5 m ga etadigan, ildizpoyasi yo‘g ‘on, ildizi qalin etli, 1-2 metr chuqurlikkacha etadi. Ildizpoyasi va o‘q ildizi birinchi yili oxirlaridayoq yog‘ochga aylanadi, Olimlar tomonidan o‘tkazilgan ilmiy kuzatishlardan m a’lum bo‘lishicha, dorivor gulxayri havoning quruqligiga va tuproqning qisqa muddatli qurishiga (ildiz tannoqlari yaxshi rivojlanganligi tufayli) bardosh beradi. U shamolga va qishnmg sovuqhgiga chidamli о‘simlik hisoblanadi. Dorivor gulxayri respublikamizda tarqalgan (sho‘rlangandan tashqari) barcha sug‘oriladigan tuproqiarda ekib o'stirish mumkin. Urug‘lik uchun ekilgan maydonlarda o‘simlik 6-8 yil saqlanishi mumkin. Shu boisdan dorivor gulxayrini poliz, sabzavot ekinlaridan tozalangan yerlarga ekish maqsadga muvofiq bo'iadi. Dorivor gulxayri o ‘simligi ekiladigan maydonlar kuzda yer haydash oldidan gektariga 20-25 tonna organik o ‘g ‘itlar va 40-50 kg superfosfat o‘g‘iti bilan oziqlantirib 25-28 sm chuqurlikda haydab qo‘yiladi. Gulxayri urug‘i erta bahorda yoki kech kuzda ekiladi. Kuzda ekilganlarining unishi yaxshi bo‘ladi. Bahorda ekilgan o ‘simiik qivg‘och unishi uchun urug‘ 2-3 soatga 20-25 daraja issiq suvda ivitib qo‘yiladi. Keyin suv bir oz sovigandan so‘ng to‘shalgan brezent yoki bo‘z ustiga yupqa qilib yoyiladi, tez qurishi uchun tez- tez aralashtirib turiladi. Sochi luvchanlik xususiyatga ega boMgandan keyin ekishga kirishiladi. Urug‘lami sabzavot ekadigan seyalkalarda 1-2 sm chuqurlikda tuproqqa qadaladi. Egatlar oralig‘i 60-70 sm va о ‘simlik oralig‘i 10-12 sm qiHb ekiladi va gektariga 10-12 kg urug‘ sarfianadi. Unib chiqqan maysalarda 3-5 ta chin barg hosil bo‘lgach egatlar olinib ketma-ket sug‘orib turiladi. Mo“ tadil sharoitda dorivor gulxayri urug‘lari 8-10 kunda, tuproq namligi etarli bo‘lmagan maydonlarda 18-20 kundan keyin unib chiqadi. Maysalar to'liq unib chiqqandan keyin, ya’ni birinchi sug‘orishdan 7-10 kun o ‘tgach yagana o‘tkaziladi va 1 metr yerda 8-10 ta sog‘lom o ‘simlik qoldiriladi. 0 ‘simliklarni bu darajada siyraklashtirish natijasida ulaming o'sishi va rivojlanishi tezlashadi. Ikkinchi va keyingi yillarda esa o‘simlikning bo‘yi 200-230 sm dan oshadi. Dorivor gulxayri ekilgan maydonlar birinchi yili 5-6 marta o‘toq qilinadi va oralari kultivatsiya yordamida yumshatiladi. Zaruratga ko‘ra o ‘simliklar orasidagi begona o ‘tlar qo‘l kuchi bilan tozalanadi. Gulxayri ekilgan maydon birinchi yili 8-10 marta sug'oriladi. Gulxayri mineral o‘g‘itlarga (ayniqsa azotli va fosforli) talabchan о ‘simlik hisoblanadi. Birinchi yili aprel-may oylarida sug‘orishdan oldin 80-90 kg azot, 60-70 kg fosfor va 30-40 kg kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantirish tavsiya etiladi. Gulxayrining poyalari qirqilmay dalada qishda qoldiriladi. U qomi tutib qolishda yordam beradi. Ayniqsa veroziyaga uchraydi gan yerlarga ekilgan dorivor gulxayri tuproqni yuvilishdan saqlaydi. Erta bahorda qurigan poyalar daladan yig‘ib olingach, o‘simlik oralari kultivatorda ayni vaqtda har gektar yerga 50-60 kg dan azotli va fosforli o ‘g‘itlar bilan (aprel oyining oxirlarida) oziqlantiriladi. Ikkinchi marta shonalash fazasida gulxayrining sbox-shabbalari tutashib ketguniga qadar (iyun oxiri) 40 kg dan azot va 30 kg dan 199 kaliy o‘g‘iti bilan oziqlantiriladi. Mineral o‘g ‘itlarni sug‘orishdan oldin amalga oshirishni tavsiya qilinadi. Gulxayri hayotinmg ikkinchi yiii (avgust oylarming boshlarida) meva tugadi. Urug‘lari poyasining 10 sm dan 230 sm gacha balandligida, asosiy qismi 60-80 sm oralig‘ida joylashadi. Download 7.28 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling