Toshkent farmatsevtika instituti farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining fizika


Ultrabinafsha va ko„rinuvchan sohalardagi


Download 56.99 Kb.
Pdf ko'rish
bet9/19
Sana12.12.2017
Hajmi56.99 Kb.
#22077
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   19

Ultrabinafsha va ko„rinuvchan sohalardagi 
yutilishni o„lchash asboblari 
Moddalarning  nurni  yutish  hodisasini  o‗lchashda  spektrometrlardan 
foydalaniladi.  Ularning  turlari  va  tuzilishi  har  xil  bo‗lishidan  qat‘iy  nazar 
spektrometrlar  yorug‗lik  manbai,  yorug‗lik  detektori  va  detektordan  chiqqan 
signallarni yozadigan asbobdan tashkil topgan bo‗ladi (1-rasm). 
1
2
3
4
5
6
7
8
 

 
 
87
 
1-rasm. Spektrofotometrning tuzilishi. 
1-nurlanish manbai 
5-idishchalarni ushlatgich 
2-monoxromator 
6-fotoelement 
3-namuna eritmasi 
7-o‗lchov asbobi 
4-erituvchi 
8-idishchalarning yo‗naltirgichi 
YOrug‗lik nurlanish manbai lampadan (1) monoxromatorga (2) tushadi va 
natijada  nur  oqimi  ma‘lum  to‗lqin  uzunligiga  ega  bo‗ladi.  Namuna  eritmasi  va 
toza  erituvchi  idishchalarga  (3,4)  solinadi  va  ushlatgichga  (5)  qo‗yiladi. 
YOrug‗lik idishchalardan o‗tib fotoelementga (6) tushadi va undan chiqayotgan 
signallar  o‗lchov  asbobi  orqali  (7)  o‗lchanadi.  Idishchalar  ushlatgichini  shunday 
joylashtirish kerakki, nur idishchalarning yo‗naltirgichi (8) orqali har bir idishdan 
o‗tishi kerak. 
O‗lchash ishlarini quyidagicha olib borish mumkin: bitta to‗lqin uzunlikda 
erituvchidan  utayotgan  nurning  intensivligi  o‗lchanadi,  keyin  esa  xuddi  shu 
erituvchida  erigan  moddaning  yutilishi  o‗lchanadi.  Amaliyotda  asbobni  shunday 
tayyorlash  kerakki,  erituvchining  yutilishini  nol  deb  hisoblab,  shunga  asosan 
namunaning  yutilish  parametrlarini  aniqlash  mumkin.  Spektrni  olish  uchun  bu 
ishlarni boshqa to‗lqin uzunlikdagi qiymatlarda ham bajariladi. Bunday hajmdagi 
ishlarni  tezkorlik  bilan  bajarish  maqsadida  hozirgi  vaqtda  ikki  nur  yo‗nalishli, 
spektrlarni  to‗g‗ridan-to‗g‗ri  yozadigan  zamonaviy  asboblardan  foydalaniladi. 
Bunday asboblarning ayrim nusxalari 2, 3 va 4-rasmlarda tasvirlangan. 
 
2-rasm. SPEKORD-M40 UB spektrometrining ko‗rinishi(Karl-Seyss 
firmasi, Germaniya). 
 
3-rasm. SF-46 spektrofotometri (R
OSSIYA
). 
Spektrni  olish  uchun  idishchalarni  monoxromator  va  detektor  o‗rtasida 
joylashtiriladi, noma‘lum moddalarni maxsus erituvchilarda eritiladi. Erituvchilar 

 
 
88
 
sifatida ko‗p hollarda asosan metanol, etanol, suv yoki to‗yingan uglevodorodlar - 
geksan,  geptan,  siklogeksanlarni  ishlatish  mumkin,  chunki  yaqin  ultrabinafsha 
sohasida boshqa erituvchilar yutilish maksimumlarini namoyon qiladi. 
 
4-rasm SF-25 spektrometrining ko‗rinishi (Bekman firmasi, Germaniya).  
UB spektroskopiya uchun juda suyuq eritmalar ishlatilib, spektrdan to‗lqin 
uzunlikning  maksimum  qiymati  (

,  maks)  va  unga  tegishli  bo‗lgan  optik 
zichlikning 

 maks qiymati aniqlanadi. 
1-jadval.  
Ayrim erituvchilarning UB sohadagi yutilish qiymatlari 
Erituvchi 

,   nm 

,(20-25
0
 S) 
Suv 
195 
78,5 
Metil spirti 
210 
32,6 
Etil spirti 
207 
24,3 
Xloroform 
246 
4,8 
Atseton 
331 
20,7 
Dioksan 
215 
2,2 
Benzol 
280 
2,3 
Geksan 
199 
1,9 
Siklogeksan 
211 
2,0 
Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. 
James  W.  Robinson,  Eileen  M.  Skelly  Frame,  George  M.  Frame  II
 
Undergraduate Instrumental Analysis // Crystallography, Rigaku Americas 
Corporation, The Woodlands, TX. www.rigaku.com/smc. © Rigaku Corporation.  
2.Loginova  N.V.,  Polozov  G.I.  Vvedenie  v  farmatsevtichekuyu  ximiyu  Minsk, 
Elektronnaya kniga BGU, 2004. 
3. Farmatsevtichna ximiya pod redaktsii P.O. Bezuglogo, Xarkov - 2002 g.  
4. Farmatsevtichniy analiz pod redaktsii P.O. Bezuglogo, Xarkov -2001 g.  
5. Maksyutina N.P. i dr. Metodы analiza lekarstv, Kiev, 1984. 
6. Arzamastsev i dr. Analiz lekarstvennыx smesey. Moskva 2000 g.  
7. "Dori vositalarining sifatini nazorat qilish va standartlash" fani uchun o‘quv 
qo‘llanmasi (Elektron darslik) Mualliflar jamoasi. 
8. Mavzular bo‘yicha uslubiy qo‘llanmalar. 

 
 
89
 
9. Rukovodsvo k laboratornыm zanyatiyam po farmatsevticheskoy ximii, pod 
redaktsii A.P.Arzamastseva, Moskva, 2001 g.  
 
 
6.
 
Mavzu: Differensial fotometriya. Fotometrik titrlash. Fotometrik 
usulining individual vositalarini va ularning aralashmalarini miqdori 
taxlilda qo„llanilishi. 
Reja : 
4.
 
Differensial fotometriya xaqida tushuncha. 
5.
 
Fotometrik titrlash usulida dori moddalarning taxlili. 
6.
 
Individual  vositalarini  va  ularning  aralashmalarini  miqdori  taxlilda 
qo‗llanilishi. 
  
Differensial 
fotometriya. 
Fotometrik 
titrlash. 
Dori 
vositalarini 
aralashmasini miqdorinifotometrik usulda aniqlash. 
 Differensial  fotometriya usuli  fotometrik  aniqlashlar  diapozonini  kengaytiradi. 
Solishtirma  eritmasi  o‗rniga  erituvchi  emas,  ma‘lum  konsentratsiyali 
tekshiriluvchini 
eritmasidan 
olinadi. 
 
Masalan: Solshtirish eritmasini zichligi A
0
 = 1,1 (ya‘ni masalan: Su ni qandaydir 

li 
eritmasi 
olinib, 

o‗lchanadi). 
 
Tahlil  qilinuvchi  eritma  A

=  1,8  bo‗lsa,  differensial  fotometriya  usulda 
o‗lchanganda 
shu 
farq 
olinadi. 
 
A
farqi 
=A
x
 – 
A
0
 = 
1,8 
– 
1,1 

0,7 
 
Differensial  fotometriyada  kalibrovka  grafigi  tuzilganda  noldan  boshlanmaydi. 
 
A


A
0
 + 
A
1
 
 
S
x
 = 
S
0
 + 
S
1
 
 
Fotokolorimetriya  usulida,  eritmadan  o‗tayotgan  nurlar  oqimining  to‗lqin 
uzunligi  keng  diapozonda  (30  –  50  nm)  o‗zgaradi,  shuning  uchun  bu 
nurlar polixromatik  nurlardir.  Bu  esa  tahlilni  aniqligini  kamaytiradi. 
 
Tahlilni  aniq  bajarish  uchun  spektrofotometrdan  foydalaniladi.  Bu  asbobda 
monoxromatik  nurlar  hosil  qilinadi.  Monoxromatiki  nurlar  bir  xil  to‗lqin 
uzunligiga 
ega. 
Bu 
esa 
tahlilni 
aniqligini 
oshiradi. 
 
Fotokolrimetriya 
usuli 
bo‗yicha 
rangli 
moddalarni 
tahlil 
qilinadi. 
Spektrofotometriya  usuli  bo‗yicha  rangsiz  moddalarni  ham  tahlil  qilinadi.  
 
Spektrofotometrda  oq  nurlarning  parchalanishi  maxsus  prizma  yoki  difraksion 

 
 
90
 
reshetkalar 
orqali 
bajariladi. 
 
Prizmani  burish  bilan  eritma  solingan  kyuvetaga  har  xil  to‗lqin  uzunligidagi 
monoxromatik 
nurlarni 
yo‗naltirish 
mumkin. 
 

Eritmadagi 
moddaga 
nurni 
yutilishini 
max
 bilan 
belgilanadi. 
 
 
Spektrofotometriya  –  to‗lqin  uzunligiga  qarab,  ultrabinafsha  nurlar  (UB), 
ko‗rinuvchan  (K)  va  infrakqizil  (IQ)  spektr  sohalariga  bo‗linadi. 
 
UB  va  K  sohalarda  nurlarni  yutilishi  elektronlar  ba‘zi  bir  orbitalarida  nurlarni 
kvantini  yutadi  va  u  kataroq,  yuqori  energetik  qavatga  o‗tadi.  Ko‗pchilik 
holatlarda 
bunday 
spektrlarni 
elektron 
spektrlar 
deyiladi. 
 
IQ  –  spektrlarda  esa  nurlar  kvantini  –  ba‘zi  bir  funksional  guruhlar  yutadi. 
Natijada  o‗zining  energetik  qatlamidagi  tebranma  va  aylanma  harakatini 
o‗zgartiradi.  
 
UB  va  K  sohalarda  spektrofotometrik  o‗lchashlik  uchun  2  turdagi  asboblar 
ishlatiladi: 
 
1.
 
Registratsiya qilmaydigan asboblar 
2.
 
Registratsiya qiladigan asboblar 
Registratsiya qilmaydigan asboblarga SF-4A, SF-16, SF-26 qiradi. 
 
Registratsiya qiladiganlarga SF-8, SF-9 (UB, K), SF-18 (K) kiradi. 
 
Spektrofotometrda eritmaning optik zichligini aniqlab, so‗ng shu eritmada erigan 
modda konsentratsiyasini topish mumkin. 
 
 l

 c 

A = E  
E - molyar yutilish koeffitsienti (% yoki molyar). 
S - konsentratsiya 
l – kyuveta qalinligi 
E - har qaysi moddaning o‗ziga xos turg‗un qiymatdir. 
 
 
Optik  analiz  usullari  kimyoviy  tadqiqotlarda  keng  tarqalgan  va  amaliy  jihatdan 
katta ahamiyatga ega. 
Hozirgi  zamon  optik  analiz  usullarida  aniqlanayotgan  moddani  fizik  yoki  fizik–
kimyoviy xossalari (matematik yoki grafik bog‗liqligi) o‗rganiladi. 
Kimyoviy analizda to‗g‗ri usulni tanlash analitikning malakasiga bog‗liq. 

 
 
91
 
Har  bir  usulni  ishlatish  uchun  usulning  afzalligini,  kamchiligini  va  metrologik 
xususiyatlarini bilish kerak. 

 
Atom yoki molekulalarning ichki energiyasi bu uning aylanma energiyasi, 
yadrolarning  tebranma  energiyasi  va  elektronlarning  harakat  energiyasi 
yig‗indisidan iborat.  

 
Ma‘lum bir energetik satxda molekulaning umumiy energiyasi:                   

 
E= Eayl + E tebr +E el   

 
Atom yoki molekulaga tashqaridan biror energetik ta‘sir bo‗lmasa,ular eng 
pastki asosiy energetik holatga joylashadi. 

 
IQ  nurni  yutilishi  molekulani  tebranma  va  aylanma  energiyasini 
o‗zgarishiga olib keladi.  

 
UB  va  ko‗rinadigan  spektrlarning  yutilishi  elektronlar  energiyasining 
o‗zgarishiga  ham  olib  keladi,  natijada  valent  elektronlari  asosiy  holatdan 
qo‗zg‗algan holatga, ya‘ni yuqori energetik pog‗onaga o‗tadi. 

 
Molekulalar  ma‘lum  bir  nurlarni  yutgandan  keyin  ularning  energiyasi 
ortadi  va  pastki  energetik  pog‗onadan  (  E0)  yuqori  energetik  pog‗onaga 
(E

) o‗tadi. 

 
E*>E0_-yutilish 

 
E*Fotometrik analizda optimal sharoitni tanlash 

 
Fotometrik  analizda  aniq  va  bir  xilda  takrorlanuvchi  natijalarni  olishda 
tanlangan ragentning selektivligi va analizni bajarish sharoitlari juda katta 
ahamiyatga ega. 

 
Reagentni tanlash. Ma‘lumki kam miqdordagi elementlarni aniqlashda shu 
elementga  xos  bo‗lgan  analitik  aktiv  guruxi  bor  organik  reagentlardan 
foydalaniladi 
YAxshi reagent tanlash 
1) Kompleks bilan reagentning nurni yutish to‗lqin uzunliklari farqi qanchalik 
katta bo‗lsa, reaksiya shunchalik kontrast bo‗ladi. 
2) Reagent va kompleksning molyar so‗ndirish koeffitsientining farqi qanchalik 
katta bo‗lsa, reaksiya shuncha sezgir bo‗ladi. Molyar so‗ndirish koeffitsienti 
no‘malum bo‗lsa, kompleks birikma bilan reagenteritmalari optik zichliklarining 
farqi olinadi. 
3) Hosil bo‗lish vaqtda kompleksning rangli shakli va reagent orasidagi rN ning 
farqi katta bo‗lgani yaxshi. 
4) Eritmaning optik zichligi rN ning qaysi qiymatlari orasida doimiy bo‗lishi ham 
ahamiyatlidir. 
Fotometrik aniqlashning optimal sharoitini tanlash 
1. Tekshiriladigan birikmaning eritmasi qaysi to‗lqin uzunligida nurni maksimal 
yutishini aniqlash.  
2. rN ning optimal qiymatini topish. 
3. Aniqlanayotgan ionni rangli birikmaga to‗la bog‗lash uchun reagentning 
kerakli miqdorini aniqlash. 
4. Eritmaning nur yutishga harorat va vaqtning ta‘sirini aniqlash.  
5. Rangning turgun vakti.  

 
 
92
 
Nur yutilishini o„lchash asboblari 
1) polixromat nurni parchalab, zarur bo‗lgan to‗lqin uzunlikdagi nurni ajratib 
berishi kerak: 
2) moddaning nur yutishini o‗lchash imkonni berishi kerak: 
 
Har qanday spektral asbob tuzilishi: nur manbai(1), kerakli bo‗lgan to‗lqin 
uzunlikdagi nurni ajratib beradigan qurilma (monoxromator yoki nurfiltr)(2), 
kyuvetalar(3) joylashadigan bo‗lim detektor(4) va indikator(5) joylashgan 
bo‗limi bo‗ladi 
KFK-2 va KFK-3 9ta nurfiltrga ega bo‗lib, 315-980 nm oraliqdagi barcha to‗lqin 
uzunliklardagi  nurning  yutilishini  o‗lchashga  imkon  beradi.  Bu  asboblar  bilan 
suspenziyalarning,  emulsiyalarning  va  kolloid  eritmalarning  nurni  tarqatish 
intensivligini ham o‗lchaydi 
 
Fotometrik  usullarga  tekshiriluvchi  eritma  tomonidan  nurning 
yutilishiga 
– 
absorbsiyasiga 
asoslangan 
fotoelektrokolorimetrik 
va 
spektrofotometrik  usullar  kiradi.  Bu  usullar  elektromagnit  nurlanishning  tanlab 
yutilishiga  asoslangan  bo‗lib,  bunda  molekuladagi  yoki  iondagi  elektronlar 
holati asosiy ahamiyat kashf etadi. 
Har qanday modda tebranish soni (chastotasi) ma‘lum bir qiymatga ega 
bo‗lgan  elektromagnit  nurni  yutadi.  Elektromagnit  nurlanish  to‗lqin  va 
korpuskulyar  xossalarga  ega  bo‗lib,  nurlanish  va  yutilish  jarayonlari  kvantlar 
tarzida amalga oshadi. 
 
formulada: 
E – nurlanishenergiyasiningyutilishjarayonidagio‗zgarishi 
h – Plankdoimiysi (6,5·10
-27
 erg/sek) 
- tebranishsoni (chastota) 
s – nurningbo‗shliqdagitezligi (3·10
10
 sm/sek) 
 - to‗lqinuzunligi 
 Tebranish soni gerslar bilan, to‗lqin uzunligi esa sm, mkm (10
-6
m), nm 
(10
-9
m) va angestremlar (
) bilan ifodalanadi. 
 
 

 
 
93
 
Ba‘zan nurlanish to‗lqin  soni bilan ham tavsiflanadi 
 
 -  nurning  1  smiga  to‗g‗ri  kelgan  to‗lqin  soni  bo‗lib,  sm
-
1
 lardaifodalanadi. 
Monoxromatik 
nurning 
modda 
tomonida 
nyutilish 
intensivligini  nuryutilishiningbirlashgan  qonuni  –  Buger-Lambert-Ber  qonuni 
orqali tushuntiriladi. 
Monoxromatik  nur  modda  (yoki  uning  eritmasi)ga  yo‗naltirilganda 
uning  bir  qismi  kyuveta  devorlaridan  qaytib,  ikkinchi  qismi  yutilib,  uchinchi 
qismiesakyuvetadano‗tadi. 
Agar 
monoxromatik 
nurning 
dastlabki 
intensivligini J
0
,  kyuvetadan  qaytgan  nur  intensivligini J
k
,  modda  tomonidan 
yutilgan  nur  intensivligini J
yu
 va  eritmadan  o‗tgan  nur  intensivligini J bilan 
belgilasak, J
0
= J
k
+J
yu
 + J bo‗ladi. 
Fotometrik usullarda solishtiriluvchi va tekshiriluvchi eritmalar solingan 
kyuvetalar  bir  xil  bo‗lganligi  uchun J
k
 ni  e‘tiborga  olmasak, J
0
=J
yu
+J bo‗lib, 
yutilgan nur intensivligi Buger-Lambert-Ber qonuni orqali aniqlanadi. 
       
        
 
yoki 
     
 
formulalarda: 
J
0
 – nurningdastlabkiintensivligi 
J – eritmadano‗tgannurintensivligi 
 – yutilishko‗rsatkichi 
D – eritmaningoptikzichligi 
- solishtirmayutilishko‗rsatkichi 
 - molyaryutilishko‗rsatkichiyokiekstinksiyakoeffitsienti 
l – eritma qatlamining qalinligi 
s – eritmaningkonsentratsiyasi 
 Nur  yutilishining  birlashgan  qonuni  Buger-Lambert  va  Ber  qonunlari 
asosida keltirib chiqariladi. 
Buger-Lambert  qonuni  nurning  yutilishini  yutuvchi  eritmaning  qatlam 
qalinligiga bog‗liqligini ifodalaydi.   
  yoki   
 
k –yutilishko‗rsatkichi. 
Ber  qonuni  esa  nurning  yutilishini  eritma  konsentratsiyasi  bilan 
bog‗laydi. 
 
 -  konsentratsiyasibirgatengbo‗lganeritmaningyutilishko‗rsatkichi 
       
 

 
 
94
 
      
 
 
      
 
 
Nuryutilishiningbirlashgan 
qonunigako‗ra, 
eritmaningoptikzichligiyutilishko‗rsatkichiga, 
eritmakonsentratsiyasigava 
qatlamqalinligigato‗g‗riproporsional. 
 Fotokolorimetrikvaspektrofotometrikusullarningo‗xshashlikvafarq 
qiladigantomonlari quyidagilardaniborat: 
O‗xshashligi: 
        Buikkalausul 
hamabsorbsion, 
ya‘ninuryutilishusullari 
qatorigakiradi. 
        Buikkalausul 
hamelektronenergiyaniyutibto‗yinganorbitaldanto‗yinmaganorbitalga
o‗tishigaasoslangan 
Farqi: 
        Fotokolorimetrikusulranglieritmalartomonidannomonoxromatikk
o‗zgako‗rinadigannurningyutilishiga, 
spektrofotometrik  usulesaranglivarangsizeritmalartomonidanko‗zgak
o‗rinadiganvaultrabinafshamonoxromatiknurningyutilishigaasoslanga

 Fotokolorimetrikvaspektrofotometrikusullardandorivositalariningchinli
gini, tozaliginivamiqdorinianiqlashdafoydalanishmumkin. 
Dorivositalarningchinliginianiqlashdaspektrningko‗zgako‗rinadiganvaul
trabinafsha 
qismidagispektrofotometrikusul 
qo‗llanilgandaularningspektrdagiyutilishmaksimumlarigaasoslaniladi. 
Agardorimoddasiningkimyoviytuzilishidagixromaforguruhlaro‗xshashbo‗lsa, 
ularningyutilishspektrlari 
hamo‗xshashbo‗ladi. 
Masalan, 
tuzilishidafenilradikalinisaqlagandorimoddalar 

efedrin, 
dimedrol, 
benzilpenitsillin,  atropinvaboshqalar)ningyutilishspektrida  251,  257  va  263 
nmdauchtayutilishmaksimumikuzatilsa, 
fenolgidroksilguruhisaqlagandorimoddalarningUB-spektrida 
280 
nmdayutilishmaksimumi  bo‗ladi 
(adrenalin, 
izadrin, 
morfin, 
estradiolvaboshqalar). 
To‗yinmaganenolguruhisaqlagansteroidtuzilishgaegabo‗lgandorimoddalarningU
B-spektrida  238  nmdamaksimumkuzatiladi  (kortizon,  gidrokortizon,  prednizon, 
prednizolonvaboshqalar). 
Ko‗rsatilganto‗lqinuzunliklaridaUB-
spektrdayutilishmaksimuminingbo‗lishimoddanito‗laligichatavsiflashuchunetarli
bo‗lmasdan, 
umumiytushunchaberadi, 
xolos. 
Lekinko‗pginadorimoddalarningUB-spektridagiuyokibuyutilishmaksimumidan, 

 
 
95
 
shumoddaningchinliginianiqlashdakengfoydalaniladi. 
Sefaleksinning 
0,002% 
lisuvlieritmasini  UB-spektrida 
260±1 
nmdayutilishmaksimumikuzatilsa, 
sulfapiridazinning 
0,001% 
li 
0,1 
mol/l  natriygidroksideritmasidaolinganUB-spektrida 
230 
nmdan 
400 
nmgachaoraliqda 255±2 nmdayutilishmaksimumikuzatiladi. 
Sianokobalaminningchinligiuning 
0,002% 
lieritmasiniUB-spektrida 
278±1  nm,  361±1  nmva  548±2  nmdagiyutilishmaksimumlaribilananiqlanadi. 
Bunda 
278 
nmdagimaksimumbenzimidazol 
halqasiga, 
361 
nmdagimaksimumkorrintuzilishdagioltitato‗yinmaganbog‗larga, 
548 
nmdagiyutilishesakobaltionigategishli. 
Ba‘ziMTXlardayutilishmaksimuminingUB-spektrdagijoyibilanbir 
qatordauningkattaligi hamko‗rsatiladi. 
Piridoksingidroxloridning 
0,05% 
lirN=6,9 
bo‗lganfosfatbuferidagieritmasiningUB-spektrida  230  nmdan  350  nmoralig‗ida 
254 
nmva 
324 
nmdayutilishkattaligi 
(optikzichligi) 
0,18 
va 
0,35 
gatengbo‗lganikkitamaksimumbo‗lishilozim. 
Ba‘zi 
hollardadorimoddasiningchinliginianiqlashdaikkixilto‗lqinuzunligigamoskeladig
anyutilishmaksimumilariningnisbatidanfoydalaniladi. 
 
Rasm 17. Spektrofotometrningtuzilishchizmasi 
1 – nur manbasi, 2 – tirqish, 3 – difraksiya setkasi, 4 –
 solishtiriluvchi eritma, 5 – tekshiriluvchi eritma, 6 –
fotoelement, 7 – tok kuchini o‗lchovchi qurilma 
 Masalan, natriypara-aminosalitsilatuchununing 0,001% lieritmasida 265 nm 
299 nmdaolinganoptikzichliklariningnisbati 1,50-1,55 bo‗lishitalab qilinadi. 
 
Folikislotasining 0,001% li 0,1 mol/lmnatriygidroksiddagieritmasi 
256, 283 va 365 nmlardayutilishmaksimumiberishiva 256 
nmdagioptikzichlikkattaligining 365 nmdagioptikzichlikkattaligiganisbati 2,8-
3,0 bo‗lishitalabetiladi. 
Ba‘ziMTXlardaUB-
spektrasosidadorimoddasiningchinligianiqlanadiganbo‗lsa,  standartnamunaning 
hamUB-spektribirvaqtda, birxilsharoitdaolinibsolishtirilishiko‗zdatutiladi. 
Etinilestradiolning 
0,0005% 
lispirtlieritmasiningUB-
spektridavabirvaqtningo‗zida, 
birxilsharoitdaolinganstandartnamunaningUB-

 
 
96
 
spektrida  284  nmdabirxilyutilishkattaligigaegabo‗lganmaksimumbo‗lishilozim. 
Buyo‗ldorimoddasiningchinliginianiqlashdaengishonarliyo‗l 
hisoblanadi. 
Ammosolishtirishtekshirilayotganmoddaningstandartnamunasibilanolibborilishi
kerak. 
Ba‘zanma‘lumto‗lqinuzunligidagisolishtirmayutilishko‗rsatkichining 
qiymatianiqlanadi - 

Levomitsetinning 
0,002% 
lisuvlieritmasida 
278 
nmdagisolishtirmayutilishko‗rsatkichi 290-305 bo‗lishitalabetiladi. 
AgaryutilishspektriningtavsifieritmaningrNigabog‗liq  bo‗ladiganbo‗lsa 
(barbituratlar, 
sulfanilamidlar, 
fenollarvaboshqalar), 
xususiyfarmakopeyamaqolasidaeritmaningrNiko‗rsatiladi. 
  
        
 
Fotometr KFK-3KM               Fotometr YUniko-1200 
 
 
                           
 
Spektrofotometr YUniko-2804    Spektrofotometr PE-6100UF 
Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. 
James  W.  Robinson,  Eileen  M.  Skelly  Frame,  George  M.  Frame  II
 
Undergraduate Instrumental Analysis // Crystallography, Rigaku Americas 
Corporation, The Woodlands, TX. www.rigaku.com/smc. © Rigaku Corporation.  
2.Loginova  N.V.,  Polozov  G.I.  Vvedenie  v  farmatsevtichekuyu  ximiyu  Minsk, 
Elektronnaya kniga BGU, 2004. 
3. Farmatsevtichna ximiya pod redaktsii P.O. Bezuglogo, Xarkov - 2002 g.  
4. Farmatsevtichniy analiz pod redaktsii P.O. Bezuglogo, Xarkov -2001 g.  

 
 
97
 
5. Maksyutina N.P. i dr. Metodы analiza lekarstv, Kiev, 1984. 
6. Arzamastsev i dr. Analiz lekarstvennыx smesey. Moskva 2000 g.  
7. "Dori vositalarining sifatini nazorat qilish va standartlash" fani uchun o‘quv 
qo‘llanmasi (Elektron darslik) Mualliflar jamoasi. 
8. Mavzular bo‘yicha uslubiy qo‘llanmalar. 
9. Rukovodsvo k laboratornыm zanyatiyam po farmatsevticheskoy ximii, pod 
redaktsii A.P.Arzamastseva, Moskva, 2001 g.  
 
 
7. Mavzu: Flyuoressensiya va fosforessensiya. Dori vositalarning 
konsentratsiyasi bilan flyuoressensiya intensivligi bilan bog„lanish. 
Download 56.99 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling