Toshkent farmatsevtika instituti ijtimoiy fanlar kafedrasi
Download 5.27 Kb. Pdf ko'rish
|
Talabaning mustaqil ishi O‗zR oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligining 21.02.2005 yil 34-sonli buyrug‗i va institut rektori tomonidan 2005 yil 3 sentyabrda tasdiqlangan ―Talaba mustaqil ishini tashkil etish, nazorat qilish va baholash tartibi to‗g‗risida Nizom‖ asosida tashkil etiladi. Mustaqil ish bo‗yicha belgilangan maksimal reyting balining 55% dan kam ball to‗plagan talaba fan bo‗yicha yakuniy nazoratga qo‗yilmaydi. Talabaning mustaqil ishi kafedra arxivida ro‗yxatga olinadi va 2 yil mobaynida saqlanadi. Ijtimoiy fanlar kafedrasida talaba mustaqil ishi bo‗yicha kafedra nizomi ishlab chiqiladi. Bunda talaba mustaqil ishining shakl va turlari, har bir ish turiga soatlarni taqsimlash va ani q baholash mezonlari ishlab chiqiladi. TMI ning o‗zlashtirishi quyidagicha baxolanadi. Maksimal ball 5. Ballar Baho 4,3-5,0 ―5‖ a‘lo 3,6-4,2 ―4‖ yaxshi 2,8-3,5 ―3‖ qoniqarli 2,8 dan kam ―2‖ qoniqarsiz Talabaning mustaqil ishdan olgan bali JB baliga qo‗shiladi. Oraliq baxolash (OB) OB da fanning bir necha mavzularini qamrab olgan bo‗limi yoki qismi bo‗yicha mashg‗ulotlar o‗tib bo‗lingandan so‗ng, talabaning nazariy bilimlari baholanadi va unda talabaning muayyan savolga javob berish yoki muammoni echish qobiliyati aniqlanadi. Bir semestrda o‗tiladigan fanlardan bitta OB o‗tkaziladi. OBga o‗quv mashg‗ulotlarining qarzi bo‗lmagan talabalar qo‗yiladi. Oraliq baholashning maksimal bali 10 ball O‗zlashtirish 10 ball A‘lo 8,6-10 YAxshi 7,1-8,5 Qoniqarli 5,5-7 Qoniqarsiz 5,5 OB kafedra majlisi qarori bilan yozma ish, test, og‗zaki suhbat shakllarida yoki ularning kombinatsiyalarida o‗tkazilishi mumkin. OB bo‗yicha belgilangan maksimal reyting balining 55% dan kam ball to‗plagan talaba YAB ga qo‗yilmaydi. Yakuniy baxolash (yab) YAB da talabaning bilim, ko‗nikma va malakalari fanning umumiy mazmuni doirasida baholanadi. YAB fan bo‗yicha o‗quv mashg‗ulotlari tugagandan so‗ng o‗tkaziladi. YAB ning maksimal bali - 30 ball. O‗zlashtirish 30 ball A‘lo 30-25,8 YAxshi 25,5-21,3 Qoniqarli 21-16,5 Qoniqarsiz 16,5 dan kam JB va OB ga ajratilgan umumiy ballarning har biridan saralash balini to‗plagan talabaga YAB ga ishtirok etishga huquq beriladi. JB, OB va YAB turlarida fanni o‗zlashtira olmagan (54 % dan kam ball to‗plagan) yoki uzurli sabablar bilan baholash turlarida ishtirok eta olmagan talabalarga quyidagi tartibda qayta baholashdan o‗tishga ruxsat beriladi: - qoldirilgan amaliy mashg‗ulot kelgusi darsga qadar guruh o‗qituvchisiga qayta topshirish va maslaxat kunida topshiriladi. 3 ta mashg‗ulotni qoldirgan talaba fakultet dekani ruxsati bilan qayta topshiradi; - OB ni 2 hafta muddatda qayta topshirishga ruxsat beriladi va bali koeffitsentsiz qayt etiladi; - semestr yakunida fan bo‗yicha saralash balidan kam ball to‗plagan talabaning o‗zlashtirishi qoniqarsiz (akademik qarzdor) hisoblanadi; - akademik qarzdor talabalarga semestr tugaganidan keyin dekan ruhsatnomasi asosida qayta o‗zlashtirish uchun – 2 hafta muddat beriladi. SHu muddat davomida o‗zlashtira olmagan talabaga belgilangan tartibda rektorning buyrug‗i bilan talabalar safidan chetlashtiriladi. Talabaning reytingi quyidagi formula bo‗yicha hisoblanadi: R = 100 V Q bunda: Q-o‗zlashtirish darajasi (ball), V-umumiy o‗quv yuklamasi (soat) Reyting natijalarini qayd qilish tartibi Fandan reyting nazorati bo‗yicha yakunlovchi qaydnoma varaqasi (vedomost) fan tugagan kundan bir kun muddatda kafedra 2 nusxada to‗ldiradi va mas‘ul xodim kafedra mudiriga imzolatib, 1 nusxasi dekanatlarga topshiriladi. Talabaning fan bo‗yicha baholash turlarida to‗plagan ballari reyting qaydnomsiga butun sonlar bilan qayd qilinadi. Reyting daftarchasining ―Umumiy soat‖ ustuniga fanga ajratilgan umumiy yuklama soatlari, ―Ball‖ ustuniga esa talabaning mazkur mezonning 3.1 bandiga muvofiq 100 ballik tizimdagi o‗zlashtirish bali, ―Reyting‖ ustuniga hisoblangan reyting ko‗rsatkichi qo‗yiladi. Talabaning saralash balidan past bo‗lgan o‗zlashtirishi ―Reyting daftarchasi‖ da qayd etilmaydi. Dekanat va kafedralar tomonidan belgilangan tartibda fan bo‗yicha talabaning JB, OB hamda YAB turlarida ko‗rsatilgan o‗zlashtirish reyting ko‗rsatkichlarining monitoringi olib boriladi. O‗zlashtirish natijalari kafedra tomonidan reyting nazorati ekranida muntazam ravishda yoritib boriladi va belgilangan tartibda qaydnomalarga kiritiladi. Reyting nazorati ekranining tashkil etishi va uning belgilangan muddatlarda to‗ldirish vazifasi kafedra mudiri va fakultet dekani zimmasiga yuklatiladi . SILLABUS Fanning qisqacha tavsifi OTMning nomi va joylashgan manzili: Toshkent farmasevtika instituti Oybek ko‗chasi, 45-uy Kafedra: Ijtimoiy fanlar ―Sanoat farmatsiyasi‖ fakulteti tarkibida Ta'lim sohasi va yo„nalishi: 510000 - Sog‟liqni saqlash 5510500 Farmatsiya 5111000 Kasbiy ta‘lim 5510600 Sanoat farmatsiyasi 5320500 Biotexnologiya Fanni (kursni) olib boradigan o„qituvchi to„g„risida ma'lumot: katta o‗qituvchi Salimsakova Nilufar Dars mashg„ulotini o„tkazish vaqti va joyi: O‗quv bo‘limi tomonidan ishlab chiqilgan jadval asosida institutning o‗quv binolarida Kursning boshlanish va davom etish muddati: 2-sentyabr 2015 y. 15- yanvar 2016 yil Ta'lim yo‗nalishlari o‗quv rejasiga muvofiq ikkinchi kurs, birinchi semestrida Individual grafik asosida professor- o„qituvchining talabalar bilan ishlash vaqti: Haftaning chorshanba kuni tushdan so‗ng soat 15.00-16.20 gacha Fanga ajratilgan o„quv soatlarining o„quv turlari bo„yicha taqsimoti Auditoriya soatlari Mustaqil ta'lim: Ma'ruza 16 Seminar 18 26 Fanning boshqa fanlar bilan uzviy aloqasi (prerekvizitlari): Falsafa, milliy g‗oya, madaniyatshunoslik, etika hamda estetika fanlari integratsiyasi asosida bilimlar shakllanadi Fanning mazmuni Fanning dolzarbligi va qisqacha mazmuni: Fanning dolzarbligi: «Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar» fani umummetodologik fanlaridan biri hisoblanadi. Fanni o‘rganish orqali egallangan bilimlar yoshlarning mafkuraviy immunitetini, siyosiy madaniyati, ogohligini oshirishda, ularning ijtimoiy jarayonlarni tahlil qilishga o‘rgatadi va amaliy ishlab chiqarishdagi faoliyatini samarali bo‘lishini ta'minlaydi. Fanni o„qitishdan asosiy maqsad: talabalarda milliy g‘oya va mafkuraning mazmun-mohiyatini tushungan holda ijtimoiy voqelikka mustaqil munosabatini shakllantirish, ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot qurish g‘oyasining ijtimoiy-ma‘naviy mohiyatini yoshlar ongiga singdirishdan iborat. O„quv fanini prerekvizitlari Talaba: milliy g‗oya asosiy: tushuncha va tamoyillar fanini o‗qitish metodikasiga oid dastlabki bilimlarga ega bo‗lishi, mantiqiy va tanqidiy fikrlash, tahlil qilish va xulosalar chiqarish ko‗nikmalariga ega bo‗lishi talab etiladi. Fanni o„rganish jarayonida talabalar quyidagi natijalarga erishadi Bilib oladi: fanga oid tushunchalar: milliy g‗oyalar va mafkuralar tizimi, ‖g‗oyaviylik‖, ―g‗oyasizlik‖, ―mafkuraviy faoliyat‖, ―mafkuraviy jarayonlar‖, ―mafkuraviy ta‘sir‖, ―mafkuraviy maydon va poligonlar‖, ―mafkuraviy inqiroz‖, ―g‗oyaviy bo‗shliq‖, ―mafkuraviy profilaktika‖, ―mafkuraviy immunitet‖ Bilim, ko„nikma va malakalarni nazorat qilinishi: milliy g‗oya asosiy: tushuncha va tamoyillar fani bo‗yicha joriy, oraliq va yakuniy nazorat o‗tkaziladi. Joriy nazorat uchun 60 ball, oraliq nazorat uchun 10 ball, yakuniy nazorat uchun 30 ball. (maksimal 100 ball) Fan bo„yicha egallagan bilimlari asosida: ta‘lim muassasasida o‗quv jarayonini tashkil etishning samarali shakl, metod va vositalarini qo‗llay oladi hamda innovatsion faoliyat va kasbiy kompetentligini rivojlantirish yo‗llarini egallaydi. Postrekvizitlar Ushbu o„quv fanini o„zlashtirish natijasida talabalardan: "Milliy g‗oya" fanining predmeti, maqsadi va vazifalari, ― Milliy g‗oya‖ fanining tarixiy ildizlari, shakllanishi va takomillashish omillari, Milliy g‗oya, ijtimoiy taraqqiyot va mafkuraviy jarayonlarning o‗zaro bog‗liqligi ,G‗oyaviy tahdidlarning yo‗nalishlari,Globallashuv jarayonida mafkuraviy immunitetni shakllantirish vazifalari,Ja miyat barqarorligini ta‘minla shning ijtimoiy a soslari,Milliy g‗oyani shakllantirish va rivojlantirishning institutsional tizimi haqida bilish talab qilinadi. Talabalar uchun talablar - professor-o‗qituvchiga hurmat bilan munosabatda bo‗lish; - institut ichki tartib-qoidalariga rioya qilish; -intitut uniformasini kiyish; - mobil telefonni dars davomida o‗chirish; - berilgan topshiriqlarni o‗z vaqtida bajarish; - guruhdoshlarga hurmat bilan munosabatda bo‗lish; - darsga o‗z vaqtida kelish; - 6 soatdan ortiq dars qoldirgan taqdirda, dekan ruxsati bilan darsga kirish. Elektron pochta orqali munosabatlar tartibi Professor-o‗qituvchi va talaba o‗rtasidagi aloqa elektron pochta orqali ham amalga oshirilishi mumkin, telefon orqali baho masalasi muhokama qilinmaydi, baholash faqatgina institut hududida, ajratilgan xonalarda va dars davomida amalga oshiriladi. elektron pochtani ochish vaqti soat 15.00 dan 20.00 gacha t/r Nazorat turlari va topshiriqlarning nomlanishi Nazorat turlari bo‗yicha maksimal ball O‗tkazish vaqti I. Joriy nazorat uchun ballar taqsimoti 60 ball Semestr davomida II. Oraliq nazorat 10 ball III. YAkuniy nazorat 30 ball Semestrning oxirgi haftasi 1. Umumiy o‗quv kursi bo‗yicha tuzilgan topshiriqlar asosida o‗tkaziladi JAMI: 100 ball Talabaning fan bo„yicha o„zlashtirish ko„rsatkichlari namunaviy mezonlari t/r Talabaning fanni o„zlashtirish (bilim, ko„nikma va malaka) darajasi Ballar A) Xulosa va qarorlar qabul qilishi 86-100 ball Ijodiy fikrlay olishi Mustaqil mushohada yuritish Olgan bilimlarini amaliyotda qo‗llay olishi Mohiyatini tushunish Bilish, aytib berish Tasavvurga ega bo‗lish B) Mustaqil mushohada yuritish 71 -85 ball Olgan bilimlarini amaliyotda qo‗llay olishi Mohiyatini tushunish Bilish, aytib berish Tasavvurga ega bo‗lish V) Mohiyatini tushunish 55 - 70 ball Bilish, aytib berish Tasavvurga ega bo‗lish G) Aniq tasavvurga ega bo‗lmaslik 0 - 54ball Asosiy adabiyotlar: 1. Milliy istiqlol g‗oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. –T.: O‗zbekiston, 2005. Qo„shimcha adabiyotlar: 1. Milliy istiqlol g‗oyasi: asosiy tushunchalar va tamoyillar T.:YAngi asr avlodi, 2001. 2. Milliy istiqlol g‗oyasi: asosiy tushunchalar, tamoyillar va atamalar (qisqacha izohli tajribaviy lug‗at).. T.:YAngi asr avlodi, 2002. 3. Milliy istiqlol g‗oyasi. –T.: Akademiya, 2005. 4. Milliy g‗oya nazariy manbalar. Xrestomatiya. T.: «Akademiya», 2007. 5. Milliy g‗oya targ‗ibot texnologiyalari va atamalar lug‗ati. T.: «Akademiya», 2007 6. Millatlararo totuvlik va diniy bag‗rikenglik – taraqqiyot omili. T.: Fan va texnologialar, 2003. 7. Musaev F. Demokratik davlat qurishning falsafiy-huquqiy asoslari.T.: O‗zbekiston 2007 8. Mustaqillik mafkurasi va O‗zbekistonda demokratik jamiyat qurishning iqtisodiy, ijtimoiy va ma‘naviy negizlari. –T. : Universitet, 2001. 9. Mustaqillik izohli ilmiy-ommabop lug‗at. –T.: SHarq nashriyot- matbaa kompaniyasi, 2006. 10. Nazarov Q.. G‗oyalar falsafasi. T., Akademiya, 2011. 11. Ortiqov N. Ma‘naviyat: Milliy va umuminsoniy qadriyatlar.- T.: Fan. 1994 12. Ochildiev A. Milliy g‗oya va millatlararo munosabatlar.-T.: O‗zbekiston, 2004. 13. Ochildiev A. Globallashuv va mafkuraviy jarayonlar. T.: Muharrir, 2009. 14. To‗raev B., Ramatov J. Milliy istiqlol g‗oyasi: asosiy xususiyatlari, falsafiy va tarixiy ildizlari. T. , «Ijod dunyosi», 2002. 15. To‗raev SH. Demokratik jarayonlar va milliy g‗oya. T.: Ma‘naviyat, 2008. 16. Falsafa qomusiy lug‗at. T. : O‗zbekiston faylasuflar milliy jamiyati. SHarq. 2004. 17. Qahharova SH. Global ma‘naviyat – globallashuvning g‗oyaviy asosi.T., Tafakkur, 2009. 18. G‗oya va mafkura. – T., «Ijod dunyosi» nashr uyi, 2002 yil. 19. Diniy ekstremizm va fundamentalizm: tarixi, moxiyati, bugungi xavfi. – T., G‗ofur G‗ulom nomidagi Adabiyot va san‘at nashriyoti, 1999 yil. 20. Taraqqiyotning o‗zbek modeli. – T., «Ijod dunyosi» nashr uyi. 2002 yil. 21. Bunyodkor g‗oyalar. – T., «Ijod dunyosi» nashr uyi, 2002 yil. 22. Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasi. – T., «Ijod dunyosi» nashr uyi, 2002 yil. 23. Tarix, mustaqillik, milliy g‗oya.-T., ―Akademiya, 2001 y‖ Internet saytlari: 1. www.bilim.uz. 2. www.philosophy.ru. 3. www.history.ru. 4. www.philosophy.com. 5. www.gov.uz - Xukumat sayti 6. www.ziyo.edu.uz - Vazirlik sayti FANNI O„QITISHDA FOYDALANILADIGAN INTERFAOL METODLAR “Blits-o„yin” metodining qo‗llanilishi “Blits-o‗yin‖ metodining maqsadi: talabalarda tezlik, axborotlar tizimini tahlil qilish, rejalashtirish, progno‗zlash ko‗nikmalarini shakllantirishdan iborat. Mazkur metodni baholash va mustahkamlash maksadida qo‗llash samarali natijalarni beradi. Bu metoddan maqsad, talabalarda ma‘lum bir faoliyat yoki tushunchalarning ketma-ketligi, uzluksizligi, bog‗liqligi, bosqichma-bosqichligi hamda tartibini aniqlash malaka va ko‗nikmalarini rivojlantirishdan iborat. Buning uchun pedagog tomonidan ma‘lum ketma-ketligi mavjud bo‗lgan faoliyat yoki tushunchaning o‗rinlari almashtirilgan holda beriladi. Talabalar ushbu ketma-ketlikni topishi, tartibga keltirishi, o‗z o‗rniga qo‗yib chiqishi lozim. Bu topshiriqda talabalar o‗z javoblarini va guruhiy javobni berish imkoniyatiga ega bo‗ladilar. To‗g‗ri javob e‘lon qilingandan so‗ng talabalarni baholash mumkin. Bunday topshiriq talabalarni fikrlashga undab, mavzu bilimlarini mustahkamlashga, aniqlashtirishga va tafakkurni rivojlantirishga yordam beradi Metodni amalga oshirish bosqichlari: 1. Dastlab ishtirokchilarga belgilangan mavzu yuzasidan tayyorlangan topshiriq, ya‘ni tarqatma materiallarni alohida-alohida beriladi va ulardan materialni sinchiklab o‗rganish talab etiladi. SHundan so‗ng, ishtirokchilarga to‗g‗ri javoblar tarqatmadagi «yakka baho» kolonkasiga belgilash kerakligi tushuntiriladi. Bu bosqichda vazifa yakka tartibda bajariladi. 2. Navbatdagi bosqichda trener-o‗qituvchi ishtirokchilarga uch kishidan iborat kichik guruhlarga birlashtiradi va guruh a‘zolarini o‗z fikrlari bilan guruhdoshlarini tanishtirib, bahslashib, bir- biriga ta‘sir o‗tkazib, o‗z fikrlariga ishontirish, kelishgan holda bir to‗xtamga kelib, javoblarini «guruh bahosi» bo‗limiga raqamlar bilan belgilab chiqishni topshiradi. Bu vazifa uchun 15 daqiqa vaqt beriladi. 3. Barcha kichik guruhlar o‗z ishlarini tugatgach, to‗g‗ri harakatlar ketma-ketligi trener- o‗qituvchi tomonidan o‗qib eshittiriladi, va talabalardan bu javoblarni «to‗g‗ri javob» bo‗limiga yozish so‗raladi. 4. «To‗g‗ri javob» bo‗limida berilgan raqamlardan «yakka baho» bo‗limida berilgan raqamlar taqqoslanib, farq bulsa «0», mos kelsa «1» ball quyish so‗raladi. SHundan so‗ng «yakka xato» bo‗limidagi farqlar yuqoridan pastga qarab qo‗shib chiqilib, umumiy yig‗indi hisoblanadi. 5. Xuddi shu tartibda «to‗g‗ri javob» va «guruh bahosi» o‗rtasidagi farq chiqariladi va ballar «guruh xatosi» bo‗limiga yozib, yuqoridan pastga qarab qo‗shiladi va umumiy yig‗indi keltirib chiqariladi. 6. Trener-o‗qituvchi yakka va guruh xatolarini to‗plangan umumiy yig‗indi bo‗yicha alohida- alohida sharhlab beradi. 7. Ishtirokchilarga olgan baholariga qarab, ularning mavzu bo‗yicha o‗zlashtirish darajalari aniqlanadi. Keys-stadi Keys-stadi interaktiv ta‘lim metodi sifatida tinglovchilar tomonidan eng afzal ko‗riladigan metodlar qatoriga kirmoqda. Ushbu texnologiya asosan farmatsevtika fanlaridan dars beruvchi o‗qituvchi va tinglovchilarning umumiy intellekual va kommunikativ salohiyatini rivojlantirishga qaratilgan. Buning sababi sifatida ushbu metod tinglovchilarga tashabbus bildirish, nazariy holatni o‗zlashtirishda hamda amaliy ko‗nikmalarni shakllantirishda mustaqillikka ega bo‗lish imkoniyatini berishida ko‗rish mumkin. O‗z navbatida vaziyatlarning analizi (tahlili) tinglovchilarning kasbiy shakllanish jarayoniga kuchli ta‘sir o‗tkaza olishi, ularning kasbiy jixatdan ―ulg‗ayishiga‖ xizmat qilishi, ta‘lim olishga nisbatan qiziqish va ijobiy motivatsiyaning shakllantirishi alohida ahamiyatga ega. Keyslar metodi o‗qituvchining tafakkur turi sifatida, alohida paradigma ko‗rinishida gavdalanib, ijodiy salohiyatni rivojlantirish, noan‘anaviy tarzda fikrlash imkoniyatini beradi. “Keys metodi” ni amalga oshirish bosqichlari Ish bosqichlari Faoliyat shakli va mazmuni 1-bosqich: Keys va uning axborot ta‘minoti bilan tanishtirish yakka tartibdagi audio-vizual ish; keys bilan tanishish(matnli, audio yoki media shaklda); axborotni umumlashtirish; axborot tahlili; muammolarni aniqlash 2-bosqich:Keysni aniqlash-tirish va o‗quv topshirig‗ni belgilash individual va guruhda ishlash; muammolarni dolzarblik ierarxiyasini aniqlash; asosiy muammoli vaziyatni belgilash 3-bosqich: Keysdagi asosiy muammoni tahlil etish orqali o‗quv topshirig‗ining echimini izlash, hal etish yo‗llarini ishlab chiqish individual va guruhda ishlash; muqobil echim yo‗llarini ishlab chiqish; har bir echimning imkoniyatlari va to‗siqlarni tahlil qilish; muqobil echimlarni tanlash 4-bosqich: Keys echimini echimini shakllantirish va asoslash, taqdimot. yakka va guruhda ishlash; muqobil variantlarni amalda qo‗llash imkoniyatlarini asoslash; ijodiy-loyiha taqdimotini tayyorlash; yakuniy xulosa va vaziyat echimining amaliy aspektlarini yoritish Klaster (axborotni yoyish) usuli Bu usulning asosiy vazifasi o‗rganilayotgan ob‘ekt talabalar faoliyatini pedagogik voqelikni qismlarga ajratgan holda o‗zlashtirishga yo‗naltiriladi, unda ko‗p variantlilik asosida tushuncha hamda hodisalarning o‗zaro ichki va tashqi bog‗lanishlarini aniqlash ko‗nikmalarini shakllantiradi, mavzu bo‗yicha fikr-mulohazalarni erkinlashtirishga yordam beradi. Mavzu bo‗yicha klasterlarni tuzish o‗quv maqsadiga qarab bosqichma-bosqich harakatlanishini taqazo etadi, oxir-oqibatda yakuniy natija – yangi bilimlarni o‗zlashtirish, fikrlar xilma-xilligini yaxlitlash asosida qo‗lga kiritiladi. Klaster usulidan foydalanish uchun talabalarni kichik guruhlarga (3-5 ta) ajratish talab etiladi. Har bir guruhda mavzuga oid alohida o‗quv elementlari tanlanadi. Buning uchun auditoriyada darslik, o‗quv qo‗llanmalari, ma‘ruza matnlari va boshqa axborot manbalari bo‗lishi lozim. O‗qituvchi alohida o‗quv elementlarini o‗zlashtirishi uchun 15-20 daqiqa vaqt ajratadi. Download 5.27 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling