“Toshkent irrigatsiya va qishloq xo`jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti” – mtu

Suyuqlik turbina gʻildiragidan reaktorni kurakchalari
ga oʻtadi. Kurakchalar oʻzidan oʻtayotgan moy oqimini xarakatini oʻzining xolati bilan oʻzgartiradi.
Shuning uchun xam turbina gʻildiragidan keyingi moy xarakati momenti nasos gʻildiragiga chiqish joyidagi moment bilan bir xil boʻlmaydi. Gidromuftalarda esa bu bir xil.

Ichki yonuv dvigateli va gidromufta birgalikda ishlaganda dvigatelning tirsakli vali nasos g`ildiragi bilan blok qilib birlashtiriladi, shuning uchun dvigatel-gidromufta sistemasining xarakteristikalarini aniqlash uchun dvigatelning aylanishlar soni o`zgartirib beriladi. Bunda aylanishlar sonining eng kichik miqdori dvigatel aylanishlar sonining eng kichik turg`un qiymatiga teng va eng katta dvigatel aylanishlar sonining mumkin qadar eng kattasiga teng bo`ladigan qlib o`z­ga­r­tiriladi . dvigatelning tanlangan har bir aylanishlari soni uchun birdan boshlab nolga­cha uzatish nisbatlarining qator qiymatlarini berib boriladi. Har bir uzatish nisbati uchun mos ravishda nasos g`ildiragidagi moment hisoblab chiqariladi.

Agar uzatish nisbatlarining kattaliklari kamaytirilganda hisoblab chiqarilganda moment dvigatelning maksimal momentdan katta bo`lib chiqsa, u holda berilgan ayla­nishlar soni uchun hisoblash tugagan bo`ladi, chunki mufta bundan katta momentlarni uzatmaydi. Har bir uzatish nisbatlarining qiymatlari uchun turbina g`ildirak val­i­ning aylanishlar soni hisoblab chiqiladi. Odatda, natija jadval shaklida beriladi. Olingan natijadan foydalanib, dvigatelning aylanishlari hd ning berilgan qiymatlari uchun MH=f(nm) funksiya, dvigatel momenti Md grafikalarini tuzish mumkin. Bu grafiklar gidromuftaning tortish imkoniyatlarini ifodalaydi.
Gidromuftaning ishini rostlash uch usul bilan amalga oshiriladi:

• yetaklovchi val aylanishlari sonini o`zgartirish yo`li bilan;

2) gidromufta oqar qismining shaklini o`zgartirish yshli bilan; 3) ish bo`shlig`ini suyuqlik bilan to`ldirish darajasini o`zgartirish yuli bilan:

Burovchi momenti va yetaklovchi valning aylanishlari soni yetaklovchi val aylanishlari soniga nisbatan o`zgartirish yo`li bilan quvvatni yetaklovchi valdan yetakla­nuvchi valga uzatuvchi energetik mashina burovchi moment gidrotransformatori deb ataladi. Yetaklovchi va yetaklanuvchi vallarning bir tomonga aylanuvchi gidrotransformatorlar to`g`ri yo`lli karama-qarshi tomonga aylanuvchilar esa teskari yo`li gid­ro­transformatorlar deyladi.
Gidrоmuftаning tuzilishi vа ishlаshi
Gidrоdinаmik muftа yoki turbоmuftа (3- rаеm) nаsоs RILDI-rаgi 1, turbinа gildirаgi 2, еtаklоvchi vаl 3, еtаklаnuvchi vаl 4, diаfrаgmаli bоskich 5, yarim kоrpus 6, yarim tоr 7 lаrdаn ibоrаt.
Nаsоs vа turbinа rildirаklаri shtаmplаngаn yarim хаlkа shаk-lidа tаyyorlаnаdi. Bu gildirаklаrdаgi kurаklаr, kupinchа, ichki sirtgа rаdiаl jоylаshtirilgаn bo’lаdi.
4-rаsmdа rаdiаl kurаkli (4-rаsm, а), оrkаgа оgishgаn kurаkli (4-rаеm, b) vа оldingа оgishgаn kurаkli (4-rаеm, v) gidrоmuftа ish g’ildirаgi tаsvirlаngаn.
Nаsоs vа turbinа rildirаklаridа suyuqlik хаrаkаt kilgаndа uyurmаli оkim gidrаvlik kаrshilikni ko’pаytiruvchi kаytаrgichgа T2Knаshаdi vа enеrgiyaning bir qism i yo’kоlib, uzаtilаyotgаn burоvchi mоmеnt mikdоri kаmаyadi. Аvtоmоbillаr ulаngаn uzаtmа vа sаl tishlаyotgаn dvigаtеlь bilаn to’хtаb turgаnidа, shuningdеk, аvtоmоbilning bаtаmоm tuхtаshi хоllаridа burоvchi mоmеnt kаmаytirilishi zаrur. Аgаr dvigаtеlь оrttirilgаn аylаnishlаr sоnidа ishlаsа (mаsаlаn, mаshinа х.аrаkаtdа bulgаndа), undа suyuqlik оkimi mаrkаzdаn kоchmа kuchlаrning tа’siridа diаfrаg mаli bоskichdаn tаshkаrigа surilib, uni enеrgiya yukоtishisiz оqib o’tаdi.