Toshkent moliya institut Sirtqi bo`lim Bank ishi yo`nalishi 56-2 guruh talabasi Nilufar Muxamedova Statistika fanidan Mustaqil ishi
Download 355.18 Kb.
|
Mustaqil ish statistika Nilufar Muxamedova
- Bu sahifa navigatsiya:
- Joriy yilda tugilganlar soni
- 2015 yil uchun hisoblashlar Yil oxiridagi aholi soni
- Mutlaq mehanik o`zgarish(ΔMO`)
- Yil oxiridagi aholi soni O`rtacha aholi Ajrimlar va nikohdan o’tganlar
- Mehnat bozori statistikasi
- Mehnat resurslari(ming kishi)
- Iqtisodiy faol aholi (ming kishi)
- Iqtisodiy nofaol aholi (ming kishi)
- Iqtisodiyotda bandlar(ming kishi)
- Mehnatga layoqatli yoshdagi doimiy aholi (%)
- 2015-yil Iqtisodiy faol aholi koeffitsienti
- Iqtisodiy nofaol aholi koeffitsienti
- 3.Yalpi hududiy mahsulot statistikasi Yalpi ichki mahsulot(YaIM
- .Omillar bahosi
- Asosiy baho=YQQ (omillar bahosida)+ ishlab chiqarish sof solig`i
- YQQ bozor bahosi= YQQ i.ch.bozor bahosi+Savdo uatamasi va transport xarajati
- Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi
- Aholi turmush darajasi statistikasi
2015 yil uchun hisoblashlar Yil oxiridagi aholi soni A1=3514800+(88649-15895)+(10709-14266)=3583996 m.k Ao`rta= =3549398 m.k Tugilish koeffitsienti KTug== 24.9‰ O`lish koeffitsienti Ko`lim== 4.4‰ Mutlaq tabiiy o`zgarish ΔTÕ=88649-15895=72754 m.k Tabiiy o`zgarish koe-ti KTo`== 20.5‰ yoki Kto`= 24.9-4.4=20.5‰ Kelganlar koef-i Kkel==3‰ Ketganlar koef-i Kkel==4‰ Mehanik o`zgarish koef-i Kmo`z==-1‰ Kmo`z = 3-4=-1.‰ Mutlaq mehanik o`zgarish(ΔMO`) ΔMO`=14266-10709=3557 m.k Ajrimlar koef-i Kajrim==0.9‰ Nikohdan o`tganlar koef-i Knik==9.5‰ Umumiy o`sish koef-i Kumumiy o`sish=20.5+(-1.)=19.5‰ Aholini global usulda bashoratlash A1=A0*(1+)=3514800*(1+)= 3549398 m.k Samarqand viloyati
Yil oxiridagi aholi soni O`rtacha aholi Ajrimlar va nikohdan o’tganlar 2.Mehnat bozori statistikasi Mehnat bozori deganda bir tomondan ish beruvchilar, ikkinchi tomondan ishga talabgorlarning (yollanuvchilarning) o’zaro munosabati amalga oshuvchi bozor iqtisodiyotining maxsus bo’lagi tushuniladi va u quyidagi komponentlardan tashkil topadi: mehnatga talab; mehnat taklifi; ishchi kuchi bahosi; ishchi kuchi qiymati; raqobat. Mehnat bozori statistikasi oldida mehnat resurslari, iqtisodiy faol va nofaol aholi, aholini bandligi, ishsizlik terminlarini izohlash asosida statistik ko’rsatkichlarni aniqlash metodologiyasini takomillashtirish, hisoblash va tahlil qilish, korxona va tashkilotlarda xodimlar sonini, tarkibini, unumdorligini o’rganish vazifalari turadi. Buni ustiga, mehnat bozorini holati bilan aholini tanishtirish va boshqaruv organlarini ma’lumotlar bilan ta’minlash, statistik organlarining ham o’ta muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. Mеhnаt rеsurslаri stаtistikаsi – bu jаmiyatdаgi mеhnаtgа lаyoqаtli, bilim vа mаlаkаgа,ishlаb chiqаrish yoki хizmаt ko'rsаtish qоbiliyatigа egа bo'lgаnlаr kishilаrdir. Mehnat resurslari-aholining mehnat qilishga layoqatli qismi. Mehnat resurslari mamlakatdagi mehnatga layoqatli ya’ni mehnat qilish qobiliyatiga ega bo‘lgan kishilarni tashkil etadi.
bu yerdа: MYo – mеhnаtgа lаyoqаtli; NI – nоgirоnlаr; PO' – ishlаb chiqаrish yoki хizmаt ko'rsаtish sоhаlаridа bаnd bo'lgаn pеnsiоnеrlаr vа 16 yoshdаn kichik bo'lgаn o'smirlаr. Mehnat resurslari ish bilan band va band bo’lmagan aholi (ishsizlar) hamda iqtisodiy faol aholi va iqtisodiy faol bo’lmagan aholiga bo’linadi. Iqtisodiy faol aholi – mehnat faoliyatining daromad keltiruvchi har qanday turi bilan shug’ullanuvchi shaxslar, shuningdek ishga joylashtirishga muhtoj ish bilan ta’minlanmagan aholi. Iqtisodiy faol aholi shuningdek Qurolli kuchlarda xizmatni o’tayotgan shaxslarni ham qamrab oladi. Mehnat resurslarning almashuv koeffitsientlari - Band aholi soni - Rasmiy sektordagi band aholi - Norasmiy sektordagi band aholi - Migrant ishchilar soni Ishga joylashtirishga muhtoj shaxslar (ishsizlar) soni mehnat resurslar sonidan mehnat bilan bandlar sonini va iqtisodiy faol bo’lmaganlar sonini chiqarib tashlagan holda aniqlanadi:
1. Iqtisodiy faol aholi koeffitsenti: 2.Mehnat Resurslarining bandlik koeffitsienti: 3.Ishsizlik koeffitsienti: 4.Ro`yxatdan o`tgan ishsizlar koeffitsienti: 5. Iqtisodiy faol aholining yuklama koeffitsenti: 6. Iqtisodiy nofaol aholi koeffitsenti: Samarqand viloyati
2015-yil Iqtisodiy faol aholi koeffitsienti KIFA=(1530600*100)/ 3549398=43.1% Mehnat resurslarining bandlik koeffitsienti KB=(1443900*100)/1530600=94.3% Ishsizlik koeffitsiyenti Kishsiz=(86700*100)/ 1530600=5.6% Iqtisodiy faol aholining yuklama koeffitsienti Kyuk=503000*100/1530600=32.8% Iqtisodiy nofaol aholi koeffitsienti Kifa=503000*100/3549398=14.1%
3.Yalpi hududiy mahsulot statistikasi Yalpi ichki mahsulot(YaIM)- mamlakatda ma`lum davr oralig`ida ishlab chiqarilgan pirovard (iste`molga tayyor) tovar va xizmatlarning bozor bahosidagi qiymatidir. YaIM – bu mamlakatning iqtisodiy faoliyatini umumlashtirib ifodalovchi ko`rsatkichdir. YAIM-eng asosiy makroiqtisodiy ko`rsatkichdir. U mamlakatni ma`lum bir davrdagi iqtisodiy faoliyatlari natijasini ifodalaydi. YAIM – jami ishlab chiqarilgan tovarlar xizmatlar qiymatining yig`indisiga teng. Ya`ni ishlab chiqarish jarayonida iste`mol qilingan OI kirmaydi. YAIM-ko`rsatkichida “yalpi” so`zining ishlatilishiga sabab bu ko`rsatkichni hisoblaganda unung tarkibida AFI ko`rsatkichi qo`shilib hisoblanadi. YAIM ma’lum davr mobaynida (chorak, yil) mamlakat hududida ishlab chiqarilgan barcha pirovard tovar va xizmatlarning bozor narxlaridagi qiymati sifatida aniqlanadi. YAIM tarkibiga mazkur mamlakat rezidentlarining xorijiy mamlakatlardan olgan daromadlari bilan xorijiy mamlakatlarga bergan birlamchi daromadlar farqi kirmaydi. MHT amaliyotida quydagi baholardan foydalaniladi: 1.Omillar bahosi-ishlab chqarishda sarflangan omillar bahosining yig`indisidir. Omillar bahosi=Mehnat haqi+OI+Yalpi foyda 2.Asosiy baho- bu baho ishlab chiqaruvchini bir birlik mahsulot bahosini ifodalaydi. Bunda mahsulot uchun soliq hisobga olinmaydi,lekin mahsulotga berilgan subsidiya qo`shb hisoblanadi. Asosiy baho=YQQ (omillar bahosida)+ ishlab chiqarish sof solig`i 3.Ishlab chiqaruvchi bozor bahosi- bu baho,ishlab chiqaruvchini bir birlik mahsulot bahosi bo`lib, mahsulot ucun sof soliqlar qo`shiladi.(QQS va import solig`i ayirilgan holatda) YQQ i.ch.bozor bahosi=YQQ asosiy bahoda+Mahsulot sof solig`i 4.Bozor yoki haridor bahosi- bu baho xaridorning bir birlik mahsulot uchun to`lagan bahosi bo`lib , mahsulotning QQS VA IMPORT ustamasi qo`shb hisobga olinadi. YQQ bozor bahosi= YQQ i.ch.bozor bahosi+Savdo uatamasi va transport xarajati YaIM quydagi usullarda hisoblanadi: ISHLAB CHIQARISH USULI (QQS usuli deb ham yuritiladi). TAQSIMLASH USULI (Daromadlar usuli deb ham yuritiladi) PIROVARD ISTE`MOL USULI (Xarajatlar usuli deb ham yuritiladi) YaIM ishlab chiqarish usulida quydagicha aniqlanadi: YaIM= YaICH-OI+MSS+ISS Bu erda: MSS-Mahsulotga sof soliqlar(Mahsulot-solig`-Mahsulot subsudiya). ISS-Importga sof soliqlar YaIM ni taqsimlash usulida quydagucha aniqlanadi: YaIM=MH+YAF +YAAD+ICHSS+ISS Bu erda: MH-yollangan xodimlarning mehnat haqi. (MH ga kiradi: yalpi ish haqi, ijtimoiy sug`urta ajratmalari natural ish haqi) YAF-Yapli foyda. YAAD-yalpi aralash daromad.(YAAD=YQQ-MH-ICHS) ICHSS-ishlab chiqarishga sof soliqlar. ISS-importga sof soliqlar.
Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasining asoschisi deb haqli ravishda belgiyalik olim Adolf Ketleni (1796-1874) hisoblash mumkin. Chunki u birinchilardan bo’lib to’plangan statistik ma’lumotlarga statistik usullar yordamida ishlov berishni qo’lladi. U shuningdek ilk bor Belgiyada Markaziy statistik komissiyani tashkil qilishda taniqli matematik olimlar bilan jonbozlik qildi. A. Ketleni matematik bo’lgani uchun u o’z tahlillarida matematik tamoyillariga suyanadi. Ushbu holat statistikani vujudga kelishida boshqa mamlakatlarda statistik tashkilotlarning shakllanishida ham o’z ifodasini topdi. Chet el mamlakatlarida xozirgi kunda TIF statistikasi matematikaning alohida qismi sifatida tashkil topdi. Tashqi iqtisodiy aloqalar turli mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlar bo’lib, iqtisodiy foyda (naf) ko’rish maqsadida olib boriladigan faoliyat natijasidir. Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi tovar va xizmatlar eksporti va importi, xalqaro moliyaviy opretsiyalar hamda shartnoma asosida xorijdagi ishlab chiqarish faoliyatlari, kapital migratsiyasi, ishchi kuchi migratsiyasi va boshqalarni qamrab oladi.
xalqaro savdo-sotiq; ishlab chiqarish kooperatsiyasi; kapital migratsiyasi; ishchi kuchi migratsiyasi; o’zaro to’lovlar va hisob valyuta operatsiyalari va boshqalar. Bojxona statistikasi – tashqi iqtisodiy aloqalar statistikasining bir qismi bo’lib, u mamlakat chegarasidan o’tuvchi tovarlar bilan birga, ayrim ko’rsatilgan xizmatlar va bajarilgan ishlarni ham hisobga oladi. Bojxona statistikasining o’rganish ob’ekti bo’lib, mamlakatning tashqi savdo oboroti hisoblanadi. Tovarlar eksporti va importini natural va pul formada hisobga olish va ularning geografik yo’nalishini aniqlash uning kuzatish ob’ekti hisoblanadi. Tashqi savdo aylanmasi (TSA) eksport (E) va import (I) yig’indisidan tashkil topadi: Eksport bilan import o’rtasidagi tafovut savdo qoldig’ini beradi: Jon boshiga to’g’ri kelgan savdo oboroti (KA) Kvota - bu umumiy ishlab chiqarish, sotish, import, eksport va boshqa ijtimoiy faoliyat sohalarida kelishuv asosida har bir ishtirokchi uchun joriy qilinadigan hissa. U xalqaro bitimlarga binoan amalga oshiriladi. Eksport (ing. export, lot. exportare - chetga chiqarish) deganda tovarlar, xizmatlar va kapitalni tashqi bozorga chiqarish tushuniladi. Eksport kvota deganda muayyan tovar (xizmat, kapital)ni eksportga belgilangan hajm (hissa)da ishlab chiqarish va etkazib berish tushuniladi. Import (lot. importo – olib kelish) – deganda ichki bozorda sotish uchun mamlakatga xorijiy tovarlar, texnologiya, kapital kiritish va xizmatlar keltirish tushuniladi. Import kvota - bu har yili mamlakatga keltirishga ruxsat berilgan xorijiy mahsulot hajmini miqdor jihatdan cheklab qo’yishdir. Regionning eksport kvotasi (KE) E - eksport hajmi JE – eksport indeksi KEo va KE1 – bazis va joriy davrlarda eksport kvota darajalari Regionning real eksport kvotasi (KRE) SM – regionning sof mahsuloti JRE - real eksport indeksi KREo va KRE1- bazis va joriy davrlarda import darajalari Regionning import kvotasi (KI) I - import hajmi YaIM - yalpi ichki mahsulot JI – IMPORT indeksi KIO va KI1- bazis va joriy davrlarda import darajalari Regionning tashqi savdo kvotasi (KTS) Samarqand viloyatining eksport va import tarkibi (umumiy hajmga nisbatan %da) Samarqand viloyatining tashqi savdo aylanmasi
TSA= E+I= 372.5+553.4=925.9 ΔTSA= E-I= 553.4-372.5=180,9 KA===2.2% KA===1.1% K1= *100==1.02% KTS= ==0.05% KRB===0.19 Aholi turmush darajasi statistikasi Aholi turmush darajasi ijtimoiy kategoriyalarning muhimlaridan biri bo‘lib, u kishilarning moddiy va ma’naviy - ma’rifiy ehtiyojining qondirilishi hamda turmush sharoitining yaxshilanish darajasini tavsiflaydi. Uni tor va keng ma`noda tushunish mumkin. Tor ma`nodagi turmush darajasi-bu aholining moddiy boyliklar va xizmatlarni iste`mol qilishdagi erishilgan darajasi. Keng ma`noda esa jamiyatning yashashi uchun yaratilgan ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar majmuasini o`z ichiga oladi. BMT tomonidan aholi turmush sifatini aks ettiradigan xalqaro ko’rsatkichlar tizimini 12 ta asosiy guruhlar qamrab olgan (1978) aholining demografik xususiyati; turmushning sanitariya-gigiena sharoitlari; oziq-ovqat mahsulotlarining iste’mol qilinishi; turar joy sharoitlari va uzoq muddat foydalaniladigan iste’mol tovarlari; ta’lim va madaniyat; ish bilan bandlik va mehnat sharoitlari; aholining daromadlari va xarajatlari; turmush qiymati va iste’mol narxlari; transport vositalari; maishiy xizmat va dam olishni tashkil etish, jismoniy tarbiya va sport; ijtimoiy ta’minot; inson erkinliklari, yashashning ekologik va sotsial xavsizligi. Aholi jon boshiga to’g’ri kelgan o`rtacha yillik sof milliy daromad ( yoki aholi turmush darajasi koeffisiyenti): Turmush darajasi indeksi Bu erda: KATD - aholi turmush darajasi koeffisiyenti JATD – aholi turmush darajasi indeksi. Aholi turmush darajasining yuksalishi uchun SMD ning o’sish sur’ati aholining o’sish sur’atidan yuqori bo’lishi lozim. Aholi turmush darajasining yuksalishi uchun SMD ning o’sish sur’ati aholining o’sish sur’atidan yuqori bo’lishi lozim. Agar JATD>1 bo’lsa, iqtisodiy o’sish sodir bo’lgan, binobarin aholi turmush darajasi oshgan. Agar JATD<1 bo’lsa, aksincha. JATD=1 bo’lganda aholi turmush darajasi ham o’zgarmagan. Aholining turmush darajasi ko’p jihatdan ularning olayotgan daromadlariga bog’liq bo’lib, shaxsiy ehtiyojlarni qondirilish darajasini ifodalaydi. Aholi daromadlari – ma’lum vaqt oralig’ida uy xo’jaliklari tomonidan olingan pul va natural shakldagi vositalar. Ular quyidagilarni o’z ichiga oladi: - aholi barcha toifalarining mehnat haqi; - pensiya, nafaqa, stipendiyalar va boshqa ijtimoiy transfertlar; - xususiy tadbirkorlik bilan shug’ullanayotgan shaxslar daromadlari; - xorijiy mamlakatlardan olinadigan daromadlar (ish haqi, nafaqa, stipendiya, grantlar yuborilishi, xayriya, insonparvarlik yordami va boshqalar); - mulkdan olingan daromadlar (turar-joy, ko’chmas mulk, er va boshqa aktivlarni/ ijaraga berishdan olinadigan foiz, renta, dividend va h.k.); - chet el valyutasini sotishdan tushgan tushum; - zayom va lotereya yutuqlari, sovg’alar, sug’urta to’lovlari; - qishloq xo’jaligi mahsulotlarini sotishdan olingan tushumlar va boshqalar. ND = MBOD + MKD Bu erda: ND – nominal daromad; MBOD – mehnat bilan olgan daromad; ya’ni ish haqi, menejer daromadi, tadbirkor daromadi, MKD – mulkdan kelgan daromad, ya’ni foyda, renta, foiz va dividend. Bu yerda: TT – transfert to’lovlar evaziga tushgan daromadlar; S – soliqlar va turli to’lovlar; Jp – bahoning umumiy indeksi.
Download 355.18 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||