Тошкент молия институти «ИҚтисодиёт» кафедраси

2-расм. Бефарқлик эгри чизиқлари.
Бефарқлик эгри чизиғи - бу истеъмолчи учун бир хил наф берувчи неъматлар комбинацияларини ифодалайди. Фараз қилайлик, - гумма, - фанта ичимлиги.
3-расм. Гумма ва фанта ичимлиги учун бефарқлик эгри чизиғи.
3-расмдаги графикда битта гумма билан учта фанта ичимлиги ( нуқта) берадиган наф, 2 та гумма билан 2 та фанта ичимлиги ( нуқта) берадиган нафга тенг. Демак, бефарқлик эгри чизиғи бир хил наф берадиган гумма ва фанта ичимликлари комбинациялари нуқталаридан иборат. Бефарқлик эгри чизиқлар мажмуаси бефарқлик эгри чизиқлари картасини беради (4-расм).



4-расм. Бефарқлик эгри чизиқлари картаси.
Бефарқлик эгри чизиқлари бир-бири билан кесишмайди. Бефарқлик эгри чизиқлари қанчалик ўнгда ва тепада жойлашган бўлса, унга тўғри келадиган нафлик шунча юқори бўлади: Масалан, 4-расмдаги бефарқлик эгри чизиқлари жойлашувига кўра деб ёзиш мумкин.
Неъматларнинг бир-бирини ўрнини босиши. Неъматларнинг бир-бирини ўрнини босиш зонаси деб - бир неъмат билан иккинчи неъматни самарали алмаштириш мумкин бўлган оралиқга айтилади (5-расм).

5-расм. Алмаштириш зонаси.
Расмдаги га тенг бўлган неъматнинг миқдори истеъмолчи учун шундай зарурий минимал миқдор ҳисобланадики, у ушбу миқдордаги неъматнинг ўрнига неъматдан қанча кўп таклиф қилинмасин воз кеча олмайди. Худди шундай миқдорга тенг бўлган неъматнинг миқдори ҳам истеъмолчи учун зарурий минимал миқдор ҳисобланади. ва неъматларнинг ўзаро алмашиш соҳаси бўлиб оралиқ ҳисобланади. Бу оралиқда, бу икки неъматнинг бир-бири билан алмаштириш мазмунга эга.
Чекли алмаштириш нормаси. Бефарқлик эгри чизиғининг пастга томон ётиқлиги неъматни неъмат билан чекли алмаштириш нормасини ифодалайди. Чекли алмаштириш нормаси одатда билан белгиланади.
Чекли алмаштириш нормаси нинг миқдори горизонтал ўқ бўйича ифодаланган неъматнинг бир бирлиги учун, вертикал ўқ бўйича ифодаланган неъматнинг қанча миқдоридан воз кечиш мумкинлигини кўрсатади.