Тошкент молия институти ризаев нурбек кадирович

8-МАВЗУ. МЕҲНАТ ВА ИШ ҲАҚИ ҲИСОБИ
Такрорлаш учун саволлар

1. Хўжалик юритувчи субъектларда меҳнат ва унга ҳақ тўлашнинг аҳамияти ва ҳисобининг вазифалари нималардан иборат?

   
   

2. Хўжалик юритувчи субъектларнинг ходимларини туркумлаштириш ва уларнинг шахсий таркибини ёритинг?

   
   

3. Иш вақтидан фойдаланишни ҳужжатлаштириш ва ҳисобга олиш нималардан иборат?

   
   

4. Меҳнат ва унга ҳақ тўлашни ташкил қилиш, меҳнатга ҳақ тўлашнинг шакллари ва тизимини ёритинг?

   
   

5. Меҳнат ва унга ҳақ тўлашни ташкил этиш ва унинг аҳамиятини тушунтиирнг?

   
   

6. Меҳнат ҳақи ҳисоблаш - тўлаш ведомостини юритиш тартиби? (мисоллар келтиринг).

   
   

7. Меҳнатга ҳақ тўлашнинг аналитик ва синтетик ҳисобини юритилиши?

   
   

8. Меҳнатга ҳақ ҳисоблаш ва тўлашда қўлланиладиган дастлабки хужжатлар рўйхатини келитиринг?

   
   

Меҳнат ва иш ҳақи ҳисоби операсиялари

№	Муомала мазмуни	Дт	Кт
	Асосий подани шакллантириш билан банд бўлган ходимларга меҳнат ҳақи ҳисобланди.
	Материаллами харид қилиш билан банд бўлган ходимларга меҳнат ҳақи ҳисобланди.
	Омбор мудирига меҳнат ҳақи ҳисобланди.
	Асосий ишлаб чиқаришда банд бўлган ходимларга меҳнат ҳақи ҳисобланди.
	Маҳсулотни етказиб бериш ва сотиш билан банд бўлган ходим­ларга меҳнат ҳақи ҳисобланди.
	Капитал қўйилмалар соҳасида банд бўлган ходимларга меҳнат ҳақи ҳисобланди
	ТМЗларни тайёрлаш ва сотиб олиш муомалалари бўйича меҳнат ҳақи ҳисобланди
	ТМЗларни тайёрлаш ва сотиб олиш муомалалари бўйича меҳнат ҳақи ҳисобланди (1510-счёт қўлланилганда)
	Асосий, ёрдамчи, умумишлаб чиқариш цехлари, яроқсиз маҳсулотни тўғирлаш ва хизмат кўрсатувчи хўжаликлар ишчиларига меҳнат ҳақи суммалари ҳисобланди
	Маҳсулот сотишда, бошқарув ва бошқа муомалаларда банд бўлган ходимларга меҳнат ҳақи ҳисобланди
	Маҳсулот, иш, хизматлар қиймати корхона ишчиларидан ушлаб қолинди
	Ходимларга ҳисобланган суммалар кассадан тўланди (меҳнат ҳақи, мукофотлар)
	Ҳисобдор шахсларнинг қайтармаган бўнак суммалари ушлаб қолинди
	Акцияларга обуна бўйича мажбуриятлар қопланди
	Кредитга сотиб олинган товарлар учун ҳисоб-китоблар бўйича навбатдаги тўловлар ишчилардан ушлаб қолинди
	Айбдор ишчиларнинг меҳнат ҳақи суммасидан етказилган моддий зарарлар суммаси ушлаб қолинди
	Асбоб-ускунуни ўматиш ва созлаш билан банд бўлган ходимларга меҳнат ҳақи ҳисобланди.
	Иш ҳақидан ушламмалар (даромад солиғи, алимент) акс эттирилди
	Ходимнинг банк пластик картасига ўтказиш йўли билан
	Хизмат сафари харажатлари акс эттирилди
	Сарфланмаган сумма қолдиғи кассага қайтарилди
	Кредит бўйича қарзни сўндириш мақсадида ходимдан (ҳар ойда) ушлаб қолинган суммалар акс эттирилди

1 Масала Ходимнинг январ ойидаги меҳнатига 1 400 000 сўм ҳақ ҳисобланган.
Ҳисоб-китобларни амалга оширинг, ходим қўлига тегадиган суммани аниқланг. Муомалаларни проводкаларда акс эттиринг.


2 Масала: Ишчи декабр ойида 24 кунга меҳнат таътилига чиқди. Унинг ноябр ойидаги таърификатсия бўйича иш ҳақиси 5000 минг сўм. Тарификатсиясидан ортиқча йиллик сумма 20 000 минг сўм.
Меҳнат таътили вақтига иш ҳақини ҳисобланг.


3 Масала Корхонада 5 кунлик иш хафтаси белгиланган. Иш хажми коплиги боис корхона менежери ўз розилигига кўра 2020 йил 15 ва 16 март январ кунларидаги (дам олиш кунлари) буйруқ билан ишга чақирилди. У Ойнинг батча иш кунларида тўлиқ иш фаолиятини олиб броган. Штат жадвалига кўра ойлик маоши 4000000 сўмни ташкил этади. 2020 йил январ ойида 20 кунлик иш куни бўлган. Менежернинг дам олиш кунларидаги иш ҳақи 2 ҳисса миқдорида ҳисобланган. Менежернунг январ ойидаги иш ҳақини ҳисобланг ва иккиёқлама ёзувни амалга оширинг.

4. 
   
   Масала Компания омбор назоратчиси кунлик тарифф Ставка асосида ишлайди. Унинг кунлик тарифф ставка бўйича ойлик маоши 175000 сўмни ташкил этади. У ишлайдиган корхонада 6 кунлик иш хафтаси белгиланган. 2021 йил сентябр ойида 1 ва 2 сентябр дам олиш куни бўлган. Компания барча ходимлари дам олган. Сентябр ойида иш куни 25 иш куни бўлган, аммо дам олиш куни муносабати билан 23 иш кунини ташкил этган. Сентябр ойи учун омбор назоратчиси иш ҳақини ҳисобланг.
   

5 Масала Компнаия омбор қоровули иш ҳақи 2500000 сўм миқдорда белгиланган. Омбор қоровулига соатбай асосида хақ тўланади. Иш куни хафтада 5 кунни ташкил этади. 2020 йил январ ойида 20 иш куни бўлган. Шунингдек ходим иш кунларида тўлиқ ишлаган ва бир кун тунги сменада 8 соат иш хажми ошганлиги ҳисобига ишлаган. Ходимнинг бир ойда ишлаган умумий соатини аниқланг ва ишчи ходим оладиган бир ойлик иш ҳақини ҳисобланг.
6 Масала Сотув бўлими менежери сотиш режасини 60 000 000 сўм ортиғи билан бажарди. Жамоа шартномасига мувофиқ унга режадан ортиқ сотиш хажми учун 5 % миқдорида бонус тўланиши керак. Менежернинг ойлик маоши 3000 000 сўмни ташкил этади. Менежернинг бир ойлик иш ҳақини ҳисоб китоб қилинг.