Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish" kafedrasi saidkarimov shuxrat shakirovich

2-BOB. 

JISMONIY 

SHAXSLARDAN 

UNDIRILADIGAN 

SOLIQLARNI  HISOBLASH  USLUBIYATINING  AMALIY  ASOSLARI 

(OLMAZOR TUMAN DSI MA’LUMOTLARI ASOSIDA). 

 

2.1. 

Jismoniy 

shaxslarning 

daromadlarini 

soliqqa 

tortish 

uslubiyatining amaldagi holati tahlili. 

 

Ma’lumki,  jismoniy  shaxslar  mehnat  faoliyati  evaziga  daromad  olish 

imkoniyatiga egadirlar. Daromadlar turli manbaalardan tashkil etilishi, ularning 

daromadlariga  nisbatan  chegaralangan  soliq  munosabatlarini  joriy  etilish 

zaruriyatini  keltirib  chiqaradi.  Bu  borada  shuni  ham  ta’kidlab  o’tish  zarurki, 

jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig’i  faqat  byudjet  daromadlarini 

oshirishga  xizmat  qilish  bilan  chegaralanmasligi,  balki  keng  xalq  ommasining 

turmush  darajasini,  daromad  to’lov  qobiliyatlarini  oshirishga  ham  xizmat 

qilmog’i  lozim.  Jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig’i  respublika 

byudjetiga yo’naltirilib, umumdavlat soliqlari toifasiga kiradi.  

Jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig’i  hozirgi  kunda 

O’zbekiston  Respublikasi  Soliq  kodeksining  167-196  moddalari  asosida 

undiriladi va huquqiy tartibga solinadi.  

Soliq  kodeksining  167-moddasiga  muvofiq,  soliqni  to’lovchilar  bo’lib, 

soliq solinadigan daromadga ega bo’lgan jismoniy shaxslar hisoblanadilar. 

Soliq solish ob’ekti bo’lib, quyidagi daromadlar hisoblanadi: 



  O’zbekiston Respublikasi rezidentlarining O’zbekiston Respublikasidagi va 

undan tashqaridagi manbalardan olingan daromadlari;  



  O’zbekiston  Respublikasi  norezidentlarining  O’zbekiston  Respublikasidagi 

manbalardan olingan daromadlari. 

Soliq solinadigan baza jami daromaddan kelib chiqib soliq solishdan ozod 

qilingan  daromadlar  chegirilgan  holda  aniqlanadi.  Agar  soliq  to’lovchining 

daromadidan  uning  ixtiyoriga  ko’ra,  sud  yoki  boshqa  organlarning  qaroriga 

binoan biron bir ushlab qolishlar amalga oshirilsa, bunday ushlab qolishlar soliq 

solinadigan  bazani  kamaytirmaydi.  Jismoniy  shaxsning  chet  el  valyutasida 

---

21 

 

ifodalangan  daromadlari  daromadlar  amalda  olingan  sanada  O’zbekiston 

Respublikasi  Markaziy  banki  tomonidan  belgilangan  kurs  bo’yicha  milliy 

valyutada qayta hisoblab chiqiladi. 

Jismoniy shaxslarning jami daromadiga quyidagilar kiradi: 



  mehnatga haq to’lash tarzidagi daromadlar; 



  mulkiy daromadlar; 



  moddiy naf tarzidagi daromadlar; 



  boshqa daromadlar. 

Buni quyidagi chizmada ham ko’rish mumkin: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-chizma. Jismoniy shaxslarning jami daromadi tarkibi

17

 

 

Ushbu  kabi  daromadlarning  shakllanishi  bilan  soliq  bazasi  shakllanadi  va 

soliq stavkasini qo’llash orqali byudjetga to’lanadigan summa hisoblab topiladi. 

O’zbekistonda  jismoniy  shaxslardan  olinadigan  soliq  progressiv  stavkalarda 

undirilib,  uch  pog’onali  tarzda  amalga  oshiriladi.  Buni  quyida  keltirilayotgan 

jadvalda ham ko’rish mumkin:  

                                                           

17

 O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining tegishli moddalari asosida ishlab chiqildi.