Toshkent moliya instituti
3-rasm. Investitsion faoliyatning ob`ekti va sub`ektlari
Download 5.16 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4-rasm. 2007-2012-yillar davlat investitsiya dasturlari doirasida xorijiy sarmoyalarning jalb qilinish dinamikasi,( mln.AQSH.doll.) 18
- 3-jadval Xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyali korxonalarga beriladigan imtiyozlar 19 Soliq, to’lov turlari va imtiyozlar
24 3-rasm. Investitsion faoliyatning ob`ekti va sub`ektlari 17 Investitsiya faoliyatini tashkil etishda har bir mulk egasi, eng avvalo, o’z manfaatlarini ko’zlab, ya’ni foyda olish maqsadida harakat qiladilar. Chunki, yuqori foyda investorning kapital qiymati o’sishga imkon beradi. Sanoat korxonalarida investitsiyalarning yo’naltirish ob’ekti quyidagilar hisoblanadi: yangi uskuna va jihozlar, texnika vositalarini sotib olish va o’rnatish; yangi inovatsion g’oyalarni moliyalashtirish; yangi bino-inshootlar qurish va foydalanishga topshirish; asosiy fondlarni ta’mirlash, yangilash; mahsulot assortimentini ko’paytirish; kadrlar malakasini oshirish va boshqalar. Bugungi kunda mamlakatimizda, xususan, sanoat korxonalarida investitsiya faoliyatini rivojlantirish davlatning ustuvor siyosatga aylantirilgan bo’lib, uning ta’minotiga erishish maqsadida sohaga investitsiyalarni, shu jumladan, xorijiy investitsiyalarni jalb etishga katta e’tibor qaratilmoqda. Buning natijasida iqtisodiyotimizga jalb qilinayotgan xorijiy invetitsiyalar hajmi yildan-yilga ortib bormoqda (4-rasm). 17 Jo’raev A.S., Xo’jamqulov D.Y., Mamatov B.S.: “Investitsiya loyihalari tahlili”, Oliy o’quv muassasalari uchun o’quv qo’llanma. - T.: “Sharq”, 2003. 25 4-rasm. 2007-2012-yillar davlat investitsiya dasturlari doirasida xorijiy sarmoyalarning jalb qilinish dinamikasi,( mln.AQSH.doll.) 18 2012-yilning o’zida 2,5 mlrd. AQSH dollar miqdorida chet el investitsiyalari jalb etilgan bo’lsa, shundan 1,975 mlrd. AQSH dollari to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarni tashkil etdi. Bu ko’rsatkichlar 2011- yilga nisbatan kamdir. Lekin yildan-yilga xorijiy investorlarni qiziqishi mamlakatimiz iqtisodiyotiga ortib bormoqda. Investorlar qaysi mulk shakliga tegishliliga qarab investitsion faoliyatni yuritadilar va uni quyidagi shakllarda amalga oshiradilar: davlat korxonalari va ma`muriy boshqaruv organlari amalga oshiradigan investitsion faoliyat; xususiy, jamoa, ijara, aksiyadorlik va qo’shma korxonalari, shuningdek jismoniy shaxslar amalga oshiradigan investitsion faoliyat; xalqaro tashkilotlar, xorijiy davlatlar hamda ularning jismoniy va huquqiy shaxslari amalga oshiradigan investitsion faoliyat. Investorlarning turli mulkchilik shaklida amalga oshiradigan investitsion faoliyatlari iqtisodiy o’sishni rag’batlantirib, ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni (aholini ish bilan ta`minlash, milliy boyliklarning ko’payishi va millat farovonligini yanada yaxshilash) bartaraf etishda katta rol o’ynaydi. Fikrimizcha, investitsiyalarning iqtisodiyot rivojlanishiga har tomonlama ijobiy ta`sirini hisobga olib, uning quyidagi vazifalarini belgilash maqsadga muvofiqdir: iqtisodiyotda ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish vositalarini optimal joylashtirish bilan keng tarmoqli bozor infratuzilmalarini shakllantirishga imkon yaratish; iqtisodiyotdagi takror ishlab chiqarish jarayoniga ijobiy ta`sir ko’rsatuvchi barcha yo’nalishlarni va imkoniyatlarni amaliyotga tatbiq etish; mamlakatning milliy xususiyatlarini hisobga olgan holdagi qonuniy 18 O’zbekiston Respublikasi Statistika Qo’mitasi ma’lumotlari asosida hisoblangan 26 kafolatlangan investorlarni qoniqtiruvchi ulushini yaratadigan va moliyaviy o’sishni ta`minlovchi infratuzilmalarni faollashtirish; iqtisodiyotning barcha sohalarini faollashtirish orqali mamlakatning barqaror o’sishi va jahon iqtisodiy tizimiga integratsiyalashuvini tezlashtirish. Investitsiya faoliyati iqtisodiyot rivojining jadal sur`atlarini belgilab berish bilan birga u har qanday tizimda ko’p jihatdan mintaqa va mamlakat iqtisodiyotining barqaror o’sib borishini hamda taraqqiy etish darajasini ifoda etishi lozim. Investitsiyalar sanoat korxonalari faoliyatini barqaror rivojlantirishda muhim omil bo’lib, u kengaytirilgan takror ishlab chiqarish asosini tashkil etadi. Sanoat korxonalari faoliyatida samaradorlikka erishish, mehnat unumdorligini oshirish, mahsulot tannarxini kamaytirish, qolaversa, mamlakatning aholi bandligini ta’minlashda investitsiyalarning o’rni va ahamiyati juda katta. Investor investitsiyalashni amalga oshirish uchun ma`lum miqdordagi mablag’ yoki investitsiya resurslariga ega bo’lishni yoki jamg’arishni talab etadi. Buning uchun jamg’arma mablag’larini banklarda to’plash va ular orqali kapital mablag’larni iqtisodiyotning istiqbolli sohalariga yo’naltirilishini ta`minlashga erishish mumkin. Bu, avvalo, investitsiya faoliyatida banklar ishtirokini oshirishni talab etadi. Investitsiya faoliyatini amalga oshirish va chet el investitsiyasini faol jalb etish uchun, nafaqat, hududlar balki, tarmoqlarda, shuningdek investitsiya faoliyatining sub`ekti va ob`ektlarida ham investitsion jozibadorlik reytinglarini tahlil etib, hisoblab chiqish zarurdir. Bunda, asosan, chet el investitsiyasini iqtisodiyot sohalari bo’yicha mutanosib jalb etishning kompleks dasturini ishlab chiqish va unda tarmoqlarni, asosan, 3 guruhga, ya`ni ishlab chiqarish, hizmat ko’rsatish va ijtimoiy sohalarga bo’lib, investitsiyani ustuvor darajada real sektorga yo’naltirib, so’ng qolgan sohalarni rivojlantirishga hamda iqtisodiyot rivojlanishi va zaruriyatidan kelib chiqib, hizmat ko’rsatish va ijtimoiy sohalarga ham jalb etilsa, maqsadga muvofiqdir. 27 Mamlakatimiz iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb etish - bu nafaqat xorijiy sheriklar bilan hamkorlikda yangi, istiqbolli loyihalarni amalga oshirish, ayni vaqtda, - bu avvalo yangi zamonaviy texnika, dastgoh va uskunalar, texnologiya va nou-xaularni joriy etish, shu asosda ishlab chiqariladigan mahsulotlarning yuksak sifatini ta`minlashga qaratilgan. Eng muhimi, chetdan imtiyozli sarmoyalarni olib kelish - bu pirovard natijada mamlakatimizda raqobatbardosh, kuchli iqtisodiyotni barpo etish va jahon bozorida o’z munosib o’rnimizni egallashga qodir bo’lish demakdir. Iqtisodiyotda tarkibiy o`zgarishlarni yanada chuqurlashtirish, korxonalarning investitsiya faoliyatini jadallashtirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta qurollantirish dasturlarini amalga oshirishda xorijiy investitsiyalar, avvalo, to`g`ridan-to`g`ri investitsiyalarning o`rni beqiyosdir. Bunda ilg`or texnologiyalarni tatbiq etish, yangi ish o`rinlari yaratish va shu asosda mamlakat iqtisodiyotining barqaror va bir maromda rivojlanishini ta`minlash imkoniyati yaratiladi. Rivojlangan davlatlar tajribasi shuni ko`rsatadiki, chet el investitsiyasi jalb qilinishi mazkur davlatlarning yuksak darajada taraqqiy etishida hal qiluvchi omillardan biri bo`lgan. Bugungi kunda yurtimizda faoliyat ko`rsatayotgan korxonalarni jadal modernizatsiya qilish va texnik qayta jihozlashni ta`minlash, yuksak texnologiyalar asosida ishlaydigan avtomobilsozlik va gaz-kimyo, elektr texnikasi va to`qimachilik, oziq-ovqat va farmatsevtika, axborot va telekommunikatsiyalar tarmog`i hamda boshqa yo`nalishlardagi yangi va zamonaviy ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil etishga qaratilgan faol investitsiya siyosatini yuritishga ustuvor e`tibor berilmoqda. Investitsion faoliyatni moliyalashtirishni takomillashtirishda investitsiya faoliyati va uning o’ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqish maqsadga muvofiq. Investitsion faoliyat faqat investitsiyalarni amalga oshirish va investitsiyalarni amalga oshirish hamda investitsiya jarayonlari bilan bog’liq faoliyat hisoblanadi. Investitsiya faoliyati uchun nisbatan katta miqdordagi mablag’larni sarflash, foydaga yoki boshqa foydali samaraga ega bo’lish muhimdir. 28 Demak, O’zbekiston iqtisodiyotining taraqqiyotini ta`minlashda investitsiyalarning roli benihoya katta bo’lib, u, eng avvalo, iqtisodiyotni intensiv rivojlantirish asosida hamda yangi texnika-texnologiyalar jalb qilish va o’zlashtirish negizida rivojlantirishi bilan izohlanadi. 1.3. Sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni moliyalashtirishning huquqiy asoslari Mamlakat iqtisodiyoti – murakkab xalq xo’jalik kompleksi bo’lib, uning barcha soha va tarmoqlari ham bir tekis rivojlanmaydi, chunki jamiyat ehtiyojlari tez-tez o’zgaruvchan bo’lib, ishlab chiqarish esa bu o’zgarishlarga moslashishga harakat qiladi. Buning natijasida iqtisodiyotda ayrim tarmoqlar rivojlanishining ilgarilab ketishi, ayrim soha va tarmoqlarning esa orqada qolishi mumkin. Ana shu nomutanosibliklarni bartaraf etish, butun xalq xo’jaligi kompleksining balansli rivojlanishini ta`minlash iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solish orqali amalga oshiriladi. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarini investitsion faoliyatini moliyalashtirish, boshqarish va uni tartibga solish, avvalo, o’z-o’zini tartibga solish va boshqarish orqali amalga oshiriladi. O’z-o’zini boshqarish: xo’jalik yurituvchi sub`ektlarning erkinligiga; sheriklarni va ular bilan bo’ladigan munosabatlar tanlash erkinligiga; o’z faoliyati usulidan mustaqil foydalanish erkinligiga asoslanadi. O’z-o’zini boshqarish sanoat korxonasining investitsion faoliyatini tartibga solishda muhim o’rin egallaydi, shu bilan birga ayrim hollarda o’z-o’zini boshqarish iqtisodiyotni barqarorlashtirishga kuchsizlik qiladi va iqtisodiyotga davlatning aralashuvini taqozo qiladi. Davlatning aralashuvi quyidagilarni hal qilish uchun zarur: yirik tarkibiy o’zgarishlarni ta`minlash; iqtisodiy rivojlanishning samarali yangi yo’nalishlarini qo’llab- quvvatlash; 29 ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilma ob`ektlarini rivojlantirish. Biroq, shuni alohida ta`kidlash lozimki, davlatning iqtisodiyotga shu jumladan, sanoat ishlab chiqarishiga aralashuvi, ayniqsa, hozirgi sharoitida ma`lum chegaraga ega bo’lib, faqat qonun yo’li bilan amalga oshirilishi kerak. Sanoat korxonalarini investitsion faoliyatini tartibga solish usullari quyidagi maqsadlarga yo’naltirishi lozim: 1) yangi texnologik liniyalarni va ishlab chiqarishni moliyaviy qo’llab- quvvatlash; 2) ishlab chiqarish jarayonini sug’urtalashni rivojlantirish orqali moliyaviy tanglikka tushish ehtimolini kamaytirish; 3) bozor konyunkturasi o’zgarishlari va iste`molchilar ehtiyojlariga nisbatan tez moslasha olishi uni jahon iqtisodiy inqirozi davrida yangi ish o’rinlarini yaratish va aholi daromadini oshirish borasida eng qulay va maqbul vositaga aylantirish; 4) turli moliyaviy fondlarining mablag’larini jalb etish va ulardan samarali foydalanishni tashkil etish orqali korxona ehtiyojlarni qondirish; 5) korxona xarajatlarini, korxona investitsiyalari orqali ilg’or texnologiyalar, fan yutuqlarini joriy qilishni ta`minlash; 6) amortizatsiya siyosati orqali sanoat korxonasining moliya resurslarini jamg’arishga, ular asosiy natijalarining yangilanish darajasiga ta`sir ko’rsatish. Sanoat ishlab chiqarishida investitsion mablag’lardan foydalanish muayyan natijalarga olib keladi, bu natijalarda shu kategoriyaning roli aniq ko’rinadi. Investitsion mablag’larning roli muomalada bo’lish shart-sharoitlari, jamoat ishlab chiqarishiga ta`siri yo’nalishlari, boshqa taqsimot kategoriyalari bilan bog’liqligi o’zgarishi kabi omillarga mos ravishda turlicha bo’lishi mumkin. Biroq, turli tarixiy davrlarda investitsion mablag’lardan foydalanish evaziga olinadigan natijalarning hilma-hilligidan qat`iy nazar yagona omil – investitsion mablag’lar vositasi ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonlariga ta`sir ko’rsatish imkoniyati o’zgarmas va daxlsiz bo’lib qolaveradi. 30 Moliyaviy mablag’larning hajmi va tarkibi ishlab chiqarish rivojlanishi darajasi, uning samaradorligi qancha yuqori bo’lsa, sarflanayotgan va foydalanilayotgan moliyaviy mablag’larning hajmi shunchalik ko’p bo’ladi. O’z navbatida ishlab chiqarishga sarflanayotgan moliyaviy mablag’larning ko’pligi ishlab chiqarishning o’sishi va takomillashuvi uchun sharoitlar yaratadi. Moliyaviy mablag’lar qanday yo’nalishda va qancha sarflanayotganiga bog’liq ravishda ishlab chiqarishni qo’shimcha quvvatlar bilan ta`minlash imkoniyatlari yuzaga keltiriladi. Bu ishlab chiqarishning texnikaviy darajasining ortishiga, sanoat iqtisodiyotining tegishli sohalarida mehnat samaradorligi ortishi uchun shart-sharoitlar yaratilishiga olib keladi. Shu bilan birga, bozor sharoitida korxona investitsion faoliyatining tartibga solish yo’li ancha ortadi, davlat soliqlar (soliq miqdori, ajratish tartibi, bunda imtiyozlar berish bilan) yordamida korxonalarning shaxsiy moliyaviy zahiralari bilan ta`minlanganlik darajasini oshirishga, ta`sir ko’rsatishga intiladi. Davlat qayta tiklangan nisbatlarga ta`sir qiluvchi: jadal ammortizatsiya, mutaxassislar tayyorlash, ijtimoiy sug’urta va boshqalarga budjetdan mablag’lar ajratish kabi boshqa moliyaviy omillarni ham qo’llaydi. Hosil qilingan nisbatlarni tartibga solishda ishlab chiqarish barqarorligini kafolatlaydigan sug’urtalash ahamiyati ham asta – sekin orta boradi. Sug’urtalash kelgusida (majburiy ravishda tashkil etilgan holda) muvaffaqiyatsiz ilmiy – texnikaviy ixtirolar keltiradigan zararlar, shuningdek ish tashlashlar va siyosiy noroziliklar oqibatida olinmagan daromadni ham qoplay oladigan bo’ladi. Sanoat korxonalaridagi invstitsiya faoliyatini tartibga keltirish davlat mehanizmida budjetga to’lovlar (daromadlar), shuningdek budjetdan moliyaviy ta`minlash birdek muhimdir, lekin, bu ularning roli bir xil degan fikr emas. Budjetga to’lovlar asosan sanoat korxonasining xususiy moliyaviy negizini (soliq stavkalari, imtiyozlar, sanksiyalar bilan) tartibga keltirishga qaratilgan bo’lib, o’z navbatida muayyan xo’jalik sub`ektida qoladigan xususiy moliyaviy zahiralarning unday yoki bunday ulushi kattaligigagina ta`sir ko’rsatadi. Budjetdan moliyaviy ta`minlash boshqa rolni bajaradi – umumdavlat zahiralarini 31 jalb etish yo’li bilan korxonalarning moliyaviy imkoniyatlarini kuchaytiradi. Bu iqtisodiyotning ayrim tarmoqlari jadal rivojlanishiga yordam beradi, yangi ishlab chiqarishlar va zamonaviy texnologiyalar paydo bo’lishi, ilmiy-texnikaviy jarayon jadallashishi uchun sharoit yaratib, xilma-xil tarmoqlar ravnaq topishini ta`minlaydi. Korxonalar investitsion mablag’larini ijtimoiy ishlab chiqarish hududiy tarkiblariga tadbirkorlik hududlarini kengaytirish, shaharlar va yangi turar joy zonalarini rivojlantirishga mablag’lar ajratish yo’li bilan ta`sir ko’rsatadi. Iqtisodiyotning modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarini investitsiya faoliyatini moliyalashtirishni takomillashtirish mamlakatlarning amaldagi qonunlarini, investitsiya muhitini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Sanoat korxonalari investitsiya faoliyatini moliyalashtirishni tartibga solish, huquqiy nuqtai nazardan, turli mulkdorlar o’rtasida moddiy va nomoddiy aktivlarni takror ishlab chiqarish xususidagi o’ziga xos, murakkab, ijtimoiy zarur iqtisodiy (investitsiya) munosabatlarini shakllantirish me`yorlarini nazarda tutadi. Investitsiya jarayonining barcha sub`ektlari – chet ellik investorlardan boshlab, davlat, yuridik va jismoniy, shu jumladan chet ellik shaxslar (rezidentlar va norezidentlar) gacha bu munosabatlarning ishtirokchilariga aylanadilar. Investitsiya munosabatlarining mohiyati bu faoliyat ishtirokchilari doirasida va darajasida o’z ifodasini topadi. Investitsiya faoliyati rivojlanishining ob`ektiv sharoitlarini aks ettiradigan alohida investitsiya munosabatlarining mavjudligi tartibga solishning mustaqil predmeti bo’lishini taqozo qiladi. Huquq nuqtai nazaridan investitsiya faoliyatini moliyalashtirishni tartibga solish umumiy huquqiy va xususiy huquqiy tartibga solish me`yorlarini qamrab oladi. Bu me`yorlarning birligi ijtimoiy va alohida investitsiya munosabatlarining xarakteri va mohiyatini ifoda etadi hamda ularni tartibga solish usuliga aylanadi. Tartibga solish usullari huquq me`yorlarining ham 32 alohida, ham ijtimoiy zarur investitsiya munosabatlari xarakteriga o’ziga xos tarzda ta`sir ko’rsatish yo’llaridan iborat. Respublikamizda investitsiya faoliyatini amalga oshirishning zaruriy huquqiy asoslari yaratilganligi buning amaliy ifodasidir. Xususan, O’zbekiston Respublikasining “Chet el investitsiyalari to’g’risida”, “Chet ellik investorlar huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to’g’risida”, “Investitsiya faoliyati to’g’risida”gi qonunlari, Respublikamiz Prezidenti, Vazirlar Mahkamasi Qarorlari va boshqa qonun hujjatlari huquqiy asos bo’lib hizmat qiladi. Respublikada investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish birinchi navbatda davlatning iqtisodiy, ilmiy – texnikaviy va ijtimoiy siyosatini amalga oshirish maqsadlarini ko’zlaydi. Hozirgi davrda investitsiya munosabatlari kapitallarga egalik qilish, ulardan foydalanish va ularni tasarruf etish borasidagi munosabatlarni qamrab oladi hamda nafaqat milliy iqtisodiyot doirasida, balki xalqaro iqtisodiyot darajasida resurslarni taqsimlash, qayta taqsimlash jarayonlarini aks ettiradi. Respublikada ko’p tarmoqli iqtisodiyotni shakllantirish sharoitlarida investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishda asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: ijtimoiy va xususiy manfaatlarni; ayrim mamlakatlar, korporatsiyalar, xalqaro moliya institutlari, yakka investorlar manfaatlarini to’g’ri aniqlash; ularning o’zaro maqbul nisbatlarini kelishib olish; ularni hayotda ro’yobga chiqarishning teng huquqiy sharoitlari va kafolatlarini belgilash. Sanoat korxonalarini investitsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish quyidagi yo’llar bilan amalga oshiriladi: investitsiya faoliyatining qonunchilik negizini takomillashtirish; soliq to’lovchilar va soliq solish ob'ektlarini, soliq stavkalari va ularga doir imtiyozlarni tabaqalashtiruvchi soliq tizimini qo’llash; normalar, qoidalar va standartlarni belgilash; 33 monopoliyaga qarshi choralarni qo’llash; kredit siyosati va narx belgilash siyosatini o’tkazish; yerga va boshqa tabiiy resurslarga egalik qilish va ulardan foydalanish shartlarini belgilash; investitsiya loyihalarini ekspertiza qilish mehanizmlarini belgilash; O’zbekiston Respublikasining investitsiya dasturiga kiritilgan investitsiya loyihalarining amalga oshirilishi monitoringini yuritish. O’zbekistonda invstitsiya faoliyatini tartibga solish, birinchi navbatda, barcha xo’jalik yuritish bosqichlarida jamg’armalar o’sishi sur'atlarini rag’batlantirish va iste'mol darajasini pasaytirishga yo’naltirilgan bo’lishi kerak. Investitsiya faoliyatini tartibga solish tizimi doirasida soliqlarning rag’batlantiruvchi funksiyalarini kuchaytirish investitsiyalarni moliyalashtirishda bozor mehanizmlari rolini kengaytirishga olib keladi. Respublikada sanoat korxonalari investitsiya faoliyatini boshqarish va tartibga solish ishlab chiqarish texnologiyalarini sotib olish, global ilmlarni egallash, soliqlarning tartiblovchi rolini takomillashtirish, ularning rag’batlantiruvchilik rolini kuchaytirishga qaratilishi lozim. O’zbekistonda iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida investitsiya faoliyatini boqarish va tartibga solishda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “2011-2015-yillarda O’zbekiston Respublikasi sanoatini rivojlantirishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risida“, “Respublika yengil sanoatini boshqarishni takomillashtirish”, “Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo’llab-quvvatlash, ularning barqaror ishlashini ta’minlash va eksport salohiyatini oshirish chora-tadbirlari dasturi to’g’risida” farmonlari va O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasini “2012-2015-yillarda nooziq- ovqat is’temol tovarlari ishlab chiqarish hajmlarini ko’paytirish va turlarini kengaytirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”, “Iqtisodiyotning real sektori sohasida korxonalarni va investitsion faollikni kredit yo’li bilan qo’llab-quvvatlashni ta’minlash chora-tadbirlar to’g’risida”, “To’g’ridan-to’g’ri xususiy xorijiy investitsiyalarni jalb etishni rag’batlantirish borasidagi 34 qo’shimcha chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarorlari iqtisodiyotimizni sanoat tarmog’ini yanada yuksaltirishda muhim omil bo’lib hizmat qilmoqda. Yuqorida ko’rsatilgan qonun va qarorlar orqali korxonalarda ko’plab imkoniyatlar yaratilmoqda. Ularga turli soliq imtiyozlari berilmoqda. Ayniqsa xorijiy investorlar uchun keng imtiyozlar yaratilgan.(3-jadval). 3-jadval Xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyali korxonalarga beriladigan imtiyozlar 19 Soliq, to’lov turlari va imtiyozlar Korxonalardan olinadigan foyda solig’i qishloqlarda qayta ochilgan xorijiy investitsiyali korxonalar faoliyatininig birinchi yilida foyda solig’dan to’liq ozod etiladi, ikkinchi yil soliqning 25%ini, uchinchi yil esa 50%ini to’lashadi. Savdo-sotiq va vositachilik bilan shug’ullanuvchi xorijiy investitsiyali korxonalar bundan mustasno; boshqa ishlab chiqarish korxonalari, shu jumladan, to’gridan-to’g’ri xorijiy investitsiyali korxonalar faoliyatining birinchi yilida soliqning 25%ini, ikkinchi yilida esa 50%ini to’lashadi; agar eksportga ishlovchi yoki importni o’rnini qoplovchi to’gridan-to’g’ri xorijiy investitsiyali korxona ishlab chiqargan mahsulotning 25%ini bolalarga mo’ljallangan tovarlar tashkil etsa, ushbu korxona foyda solig’idan 5 yilga ozod qilinadi. Agar eksportga ishlovchi yoki importni o’rnini bosuvchi xorijiy investitsiyali korxonaning asosiy kapitalida xorijiy kapitalning ulushi 50%dan kam bo’lmasa, ushbu korxona 2 yilga ozod qilinadi; xorijiy kapitalning ulushi 50%dan kam bo’lmagan ishlab chiqarish korxonasi o’z daromadini to’liq reinvestitsiya qilsa, foyda solig’idan to’liq ozod qilinadi. Download 5.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling