Тошкент молия институти

Изоҳлар: 
1) Қатъий миқдорда белгиланган акциз солиғи ставкалари Ўзбекистон Республикаси 
Молия вазирлиги томонидан нархларнинг динамикаси ҳамда маҳсулотнинг сотилиши
ҳажмидан келиб чиққан ҳолда йил мобайнида қайта кўриб чиқилиши мумкин.
2) “ЎзДЭУавто” АЖ автомобиллари, табиий ва суюлтирилган газга ҳамда 
қимматбаҳо металларга акциз солиғини тўловчилар ва уни тўлаш тартиби Ўзбекистон 
Республикаси Молия вазирлиги томонидан Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ 
қўмитаси билан келишилган ҳолда белгиланади. 
Айрим ривожланган давлатларда, масалан, Францияда акцизлар
товарларнинг натурал бирлигига нисбатан қатъий ставкаларда белгилаб 
қўйилган. Жумладан, 1 литр вино учун акциз солиғининг ставкаси 22 

---

142 
Алоҳида товарлар бўйича
бюджетга тўланадиган 
акциз солиғини ҳисоблаб 
чиқишнинг хусусиятлари 
сантимни, 1 литр шампан виноси учун 55 сантимни, 1 литр пиво учун эса 
19,5 сантимни ташкил қилади.
29
АҚШда акциз солиқлари Федерал аҳамиятга эга бўлган солиқ 
ҳисобланади. Лекин уларнинг давлат бюджети даромадларининг ҳажмидаги 
салмоғи нисбатан кичик. Акциз солиғи тамаки ва алкоголли маҳсулотларга, 
транспорт хизматларига нисбатан жорий қилинган. Акциз солиғининг 
ставкаси 10 фоизни ташкил этади. 
Буюк Британияда акциз солиқлари эгри солиқларнинг таркибида 
салмоғига кўра қўшилган қиймат солиғидан кейинги ўринни эгаллайди. 
Акциз солиғи ёқилғи, алкоголь ва тамаки маҳсулотларига, транспорт 
воситалари ва хизматларига нисбатан жорий қилинган. Унинг ставкалари 10 
фоиздан 30 фоизгача оралиқда тебранади. 
Германияда акциз солиғи бўйича тушумларнинг асосий қисми Федерал 
бюджетга ўтказилади, фақат пивога нисбатан жорий қилинган акциз солиғи 
бўйича тушумлар федерал бюджетга келиб тушмайди. Акциз солиғининг 
ставкалари товарларнинг нотўғри бирлигига нисбатан фоизларда ва “евро”да 
белгиланган. Масалан, суғурта битимлари бўйича акциз солиғининг ставкаси 
суғурта полиси суммасининг 12 фоиз миқдорида белгиланган. Шампан 
виносига нисбатан белгиланган солиқ ставкаси 0,75 литр учун 2 еврони 
ташкил қилади. 
Россия Федерациясида 2001 йилнинг 1 январидан бошлаб, солиқ 
кодексининг 2-қисмини кучга киритилиши муносабати билан акцизларни 
қўллаш доираси сезиларли даражада кенгайтирилди, яъни анъанавий акциз 
солиғи тўловчилар қаторига улгуржи савдо ташкилотлари ҳам киритилди. 
Россия 
Федерациясида 
акциз 
солиғининг 
давлат 
бюджети 
даромадларининг манбаи сифатидаги роли жуда муҳим бўлиб, у акциз 
солиқлари бўйича тушум суммаларини Федерал бюджет даромадлари 
таркибидаги салмоғини юқори эканлигида намоён бўлади. Масалан, 2003 
йилда акциз солиғи бўйича тушумларнинг Россия Федерал бюджети 
даромадлари таркибидаги салмоғи 9,6 фоизни ташкил қилди.
30