Тошкент тў£имачилик ва енгил саноат институти

birinchidan, iqtisodiy siyosatda dehqonchilikka, umuman qishloq hayotiga yetakchi tarmoq sifatida qarash;
ikkinchidan, milliy valyutani joriy qilish, uning qadrini muttasil oshirib borish;
uchinchidan, muikchilikning barcha shakllariga erk berish, shaxsiy tashabbus va ishbilarmonlikka yo‘l ochish, tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash;
to‘rtinchidan, iqtisodni jonlashtirish uchun korxonalarni xususiylashtirish, bu jarayonni tobora chuqurlashtirish;
beshinchidan, o'tish madaniyati va qadriyatlarini tiklash ishlarini yo‘lga qo‘yish va bu borada izchil tadbirlarni amalga oshirish.Mustaqil O‘zbekistonda davlat Mustaqilligini amalga oshirishning jamiyat rivojining hozirgi bosqichidagi ustuvor yo‘nalishlaridir.
O‘zbekiston davlat rahbari tomonidan ishlab chiqilgan yosh milliy Mustaqil davlatlar taraqqiyotiga doir ham nazariy, ham amaliy yo‘nallshlar, ilmiy qoidalar, yo‘l-yo‘riqlar O‘zbekiston Mustaqil rivojlanishining o‘n besh yili davomida hayot sinovidan muvaffaqiyatli o‘tdi.
Yuqoridagilarni umumlashtirib aytish mumkinki, mustaqillikka erishilgandan keyingi yillarda amalga oshirilgan islohotlar izchillik bilan o‘z samarasini bermoqda. Buni jahon siyosatchilari va davlat arboblari ham tan olmoqdalar.Jumladan, AQSH Prezidentining milliy xavfsizlik masalalari bo‘yicha maslahatchisi taniqli siyosatshunos Zbignev Bjezinskiy O‘zbekistonda bo‘ldi va mamlakatimiz aholisi bilan yaqindan tanishdi.U garchi 90 yillar boshida yozgan maqolalaridan birida “Keyingi 10-15 yil ichida O‘zbekiston rivojlanishi qanday bo‘ladi bilib bo‘lmaydi, deb “bashorat” qilgan bo‘lsa-da, qariyb 12 yildan keyin O‘zbekistonda bo‘lib yurtimizda amalga oshirilgan ishlarni yuqori baholadi va O‘zbekistonning mintaqamizda muhim o‘rin tutishini ta’kidlab, O‘zbekiston bilan hamkorlik AQSH manfaatlari uchun muhim ahamiyatga egaligini asoslab berdi.
“Islom Karimov — yangi O‘zbekiston Prezidenti” deb nomlangan teran tahlil va mazmunga ega kitob mualliflari doktor Levitin va doktor Karlayl ko‘p yillar Markaziy Osiyo respublikalarida bo‘lgan, mintaqadagi siyosiy vaziyat va iqtisodiy islohotlarning borishiga guvoh bo‘lgan, mintaqaning o‘ziga xos jihatlarini atroflicha o‘rgangan kishilar sifatida o‘z asarlarida O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar samarasiga yuksak baho beradilar.
“Tasavvurimcha, — deb yozadi L.Levitin — dunyoda O‘zbekiston misolida alohida sivilizatsiyaviy qiyofa kuchayishi bilan, o‘ziga xos sivilizatsiyaviy o‘z-o‘zini anglashning o‘sishi bilan ish ko‘rayotir”.
Ko‘rinib turibdiki.Markaziy Osiyodagi siyosiy va iqtisodiy vaziyatni chuqur tadqiq etib, har ikki xorijiy muallif “lslom Karimov o‘tish davrining obyektiv omillarini inobatga olib, o‘zbek xalqi sivilizatsiyasi xususiyatlaridan kelib chiqib ish tutdi, islohotlar o‘zining ijobiy samarasini bera boshladi.Oqibatda bu holni mustaqil davlatlar taraqqiyoti uchun xos bo‘lgan rivojlanishning “O‘zbek modeli” degan jahon tan olgan yo‘lga olib keldi”, deb baholaydi.
Darhaqiqat, mustaqillik yillarida O‘zbekistonda jamiyatni rivojlantirish va uni ijtimoiy taraqqiy ettirishning o‘tgan davriga nazar tashlar ekanmiz, bu davr mobaynida erishilgan har bir natija va yutuq haqli ravishda “buguni va kelajagini o‘z qo’li bilan bunyod etayotgan millionlab vatandoshlarimizning irodasi, aql-zakovati va fidokorona mehnati” bilan bog’lash mumkin.Jumladan, jamiyatdagi ijtimoiy-siyosiy barqarorlik, millatlararo totuvlik, hududiy daxlsizlik va milliy xavfsizlik, tarixiy, milliy va axloqiy qadriyatlar hamda an’analarning tiklanishi, iqtisodiy taraqqiyot, shaharsozlik sohasidagi olamshumul o‘zgarishlar, siyosiy hayotning erkinlashuvi, mamlakatimizning jahon hamjamiyati bilan integratsiyasidagi amaliy qadamlar islohotlardagi izchillik samarasi deyish mumkin.Ushhu fikrning tasdig‘i sifatida Birinchi Prezidentimiz Prezident I.A.Karimovning 2003 yilda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2004 yil iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisida qilgan ma’ruzasidagi quyidagi xulosani keltirish o‘rinlidir: “O‘tgan yil yakunlarining asosiy ko‘rsatkichlarini chuqur va atroflicha tahlil qilar ekanmiz, quyidagi mulohaza va xulosalarni chiqarishimiz zarur, deb o‘ylayman.
Mamlakatimizda makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiy o‘sish sur’atlarining izchilligi ta’minlanmoqda.Keyingi olti yil davomida yalpi ichki mahsulotning o‘sish sur’atlari har yili muntazam ravishda 4 foizdan ko‘proq oshmoqda.O‘tgan yili bu ko‘rsatkich 4,4 foizni tashkil etdi.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki.O‘zbekiston Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi davlatlari orasida 2001 yildayoq islohotlar hoshlangan 1990 yilga nisbatan yalpi ichki mahsulot hajmini oshirishga erishgan yagona mamlakatdir”.
Ma’lumki, har qanday jamiyat hayotida ro‘y beradigan tub o‘zgarishlar eng avvalo uning iqtisodiy jabhalarida yaqqol ko‘zga tashlanadi.Chunki iqtisodiy munosabatlar jamiyatdagi siyosiy, ma’naviy, ijtimoiy jarayonlar va voqeliklarning uzviyligini, aloqadorligini ta’minlaydi.Tom ma’nodagi iqtisodiy taraqqiyotga erishish pirovardda jamiyatdagi siyosiy, ijtimoiy va ma’naviy barqarorlikning shakllanishiga olib keladi. Shu ma’noda ham O‘zbekistonda iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash, moddiy farovonlikka erishish masalalari har doim ustuvor jabha sifatida qaralib kelinmoqda.
Iqtisodiy islohotlarning birinchi bosqichi davrida iqtisodiy barqarorlikka erishish, mamlakat iste’mol bozorlarini to‘ldirish, milliy ishlab chiqarishni rag’batlantirish masalalariga katta e’tibor qaratilib kelingan bo‘lsa, 1995-2000 yillarga kelib import o‘rnini bosuvchi mahsulot ishlab chiqarish, xorijiy investitsiyalarini keng jalb qilish, yangi ishlab chiqarish quvvatlarini barpo qilish bilan bog’liq tadbirlar asosiy o‘rinni egalladi.
2000-2006 yillarda esa iqtisodiyotdagi umumiy holatning keskin o‘zgarganligiga guvoh bo‘lmoqdamiz.Chunonchi, endi asosiy e’tibor milliy eksport salohiyatini oshirish, mahalliy resurslarga tayangan holda ishlab chiqarish pirovardini tashqi va ichki bozorlarga yo‘naltirish kabilarga qaratilmoqda.Bu borada, ayniqsa, kichik va o‘rta biznes tuzilmalari iqtisodiyotning eng harakatchan, faol, shu bilan birga istiqbolli qatlamlari sifatida e’tirof etilmoqda.Ayni paytda O‘zbekiston taraqqiyotining asosi bo‘lmish xususiy va milliy investitsiya oqimlarining vujudga kelishi kichik va o‘rta biznes tuzilmalarining bundan keyingi faoliyatiga bevosita bog’liq sanaladi.Shu jihatdan ham Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov 2006 yil yakuniga bag’ishlangan ma’ruzasida muhim ustuvor yo‘nalish sifatida iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, uni erkinlashtirish, xususiylashtirish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish, xorijiy sarmoyalarning faol ishtirokini ta’minlash, kichik va o‘rta biznesga aholi farovonligi va daromadlari o‘sishining, mamlakatda ishsizlik muammosini kamaytirishning yechimi sifatida qarash, boshlangan islohotlarni rivojlantirish, ularni mantiqiy davom ettirish ekanligiga alohida e’tibor berdi.
Chunonchi, Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning 1999 yil birinchi chaqiriq O‘zbekiston Respuhlikasi Oliy Majlisining 14-sessiyasidagi ‘O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda” nomli tarixiy ma’ruzasida yigirma birinchi asr arafasi va uning dastlabki davrida mamlakat rivojlanish strategiyasi, islohotlarni chuqurlashtirish va jamiyatni yangilash borasidagi oltita muhim va dolzarb xarakterga ega bo‘lgan yangi yo‘nalish va vazifalarni ilgari surdi.Chunonchi, mamlakat siyosiy, iqtisodiy hayotini, davlat va jamiyat qurilishini yanada erkinlashtirish bilan bog’liq bo‘lib, bunda siyosiy sohani erkinlashlirish tushunchasini aholining siyosiy faolligini oshirish, jamiyatdagi siyosiy qatlamlar manfaatlari va qarashlari ortasidagi muvozanatni shakllantiruvchi izchil mexanizmlarni barpo qilish, barcha turdagi saylovlarda ko‘ppartiyaviylik tamoyillarini takomillashtirishga qaratilgan muhim siyosiy-ijtimoiy tadbirlar bilan izohlash mumkin.
Davlat qurilishi va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonlarini erkinlashtirish bilan bog’liq ko‘zda tutilgan vazifalar pirovardini davlat hokimiyatining barcha tarmoqlari va tuzilmalarini (qonun chiqaruvchi, ijroiya va sud hokimiyati), qolaversa, munitsipal hokimiyat tuzilmalarini demokratlashtirish, ularning bir-biridan mustaqil holda ish tutishi tamoyillarini yanada takomillashtirish, davlat hokimiyati vakolatlarini bosqichma-bosqich munitsipal organlarga va nodavlat hamda fuqarolarning o‘z-o‘zini boshqarish tuzilmalariga o‘tkazib borish kabilar tashkil qiladi.Shu o‘rinda fuqarolik jamiyatini barpo qilish g’oyasi Birinchi Prezidentimiz tomonidan O‘zbekistonning davlat mustaqilligi e’lon qilingan dastlabki yillardanoq rivojlantirilib kelinganligini aytish joiz.Xususan, Yurtboshimiz o‘zining birinchi chaqiriq Oliy Majlisning I-sessiyasidagi “Demokratiya — bosh yo‘limiz” nomli ma’ruzalarida bu masalaga keng urg‘u berib, “Bugun biz qanday davlat qurayapmiz? Uning siyosiy va ijlimoiy negizi, uning qiyofasi qanday bo‘lishi kerak? Yangi demokratik jamiyat shakllanishida uning ta’siri qanday bo‘ladi?” — degan savollarga javob topish, bu xususda atroflicha fikr yuritish fursati yetdi” — deya alohida ta’kidlagan edilar.Va ayni chog’da bu savollarni mushohada qilishni davom ettirib, jamiyatimiz kelajagini quyidagicha bayon qildilar: “Biz fuqarolik jamiyati qurishga intilmoqdamiz.Buning ma’nosi shuki, davlatchiligimiz rivojlana borgan sari boshqaruvning turli xil vazifalarini bevosita xalqqa topshirish, ya’ni o‘zini o‘zi boshqarish organlarini yanada rivojlantirish demakdir.
Shu o‘rinda jamiyat siyosiy hayotini erkinlashtirish, fuqarolik jamiyati asoslarini barpo qilish vazifasining Prezident tomonidan keyingi 3-4 yil davomida ilgari surilgan ustuvor vazifalardan keng o‘rin egallashi kishini chuqurroq mulohaza yuritishga undaydi.Darhaqiqat, ushbu usluvor yo‘nalish Yurtboshimizning 1999 yildagi o‘n to‘rtinchi sessiyadagi ma’ruzalarida ham, 2000 yil yanvar oyidagi ikkinchi chaqiriq Oliy Majlisning birinchi sessiyasida ham, qolaversa, 2002 yildagi 9 sessiyadagi ma’ruzalarida ham eng asosiy vazifa sifatida e’tirof etildi.Bu o‘rinda Birinchi Prezident quyidagilarga asoslandi: