Toshkent viloyati Chirchiq Davlat pedagogika instituti Tabiy fanlar kafedrasi Geografiya va iqtisodiy bilim asoslari yo’nalishi 2 bosqich 20/01 guruh talabasi Arziyev Abdurasulning Materik va okeanlar tabiy geografiyasi fanidan tayyorlagan kurs ishi

Afrikaning gidrogeologik xaritasi
Yangi karta koʻzni chuqurlikda yashiringan imkoniyatlarga ochishi kerak. “Eng katta yer osti suv zahiralari Shimoliy Afrikada, choʻkindi jinslar chuqurligidagi yirik er osti suv havzalarida – Liviya, Jazoir va Chad ostida toʻplangan”, dedi Bonsor BBCga. “Ushbu suvning hajmi shundayki, u bu mamlakatlar hududini qalinligi 75 metrli qatlam bilan qoplashi mumkin”, - deydi u.
Antik davr suvlari
Bir necha asrlar davomida Sahroi Kabirni jonsiz choʻlga aylantirgan iqlim oʻzgarishi tufayli er osti suv havzalarini toʻldirish toʻxtatildi. Ulardan ba'zilari oxirgi marta 5 ming yil oldin toʻldirilgan. Olimlar Afrika hukumatlari tomonidan olib borilgan gidrogeologik xaritalar va 283 ta suvli qatlamlar tadqiqotidan ma'lumotlarni toʻplashdi. Yangi batafsil xarita shuni koʻrsatadiki, hozirda "suvsiz" deb nomlangan koʻplab shtatlar haqiqatda katta chuchuk suv zaxiralariga ega. Shoshilish shart emas. Biroq, tadqiqotchilar ushbu zaxiralardan qanday foydalanishga juda ehtiyot boʻlishga chaqiradilar.
G'arbiy Afrikadagi Sahel mintaqasi
Xalqaro xayriya tashkilotlari G'arbiy Afrikaning Sahel mintaqasidagi qurg'oqchilik toʻliq gumanitar inqirozni keltirib chiqarishi mumkinligidan ogohlantirmoqda. Shunchaki minglab qudratli quduqlarni burg‘ilash va u yerdan sanoat miqyosida neft kabi quvurlar orqali suv chiqarish ish bermaydi. "Toʻg'ri joylashgan, kalibrlangan kichik quduqlar oz miqdorda suv ishlab chiqarish uchun, mahalliy fermer xoʻjaliklari ehtiyojlari uchun, qoʻl nasoslari - bu engyaxshi echimdir", dedi McDonald. Yomg'irning yoʻqligi tufayli suvli qatlamlar deyarli toʻldirilmay di, shuning uchun keng miqyosli toza suv nasoslari ularni juda tez vayron qilishi mumkin, deb qoʻrqishadi geologlar. Helen Bonsor aytganidek, ba'zida sekinroq yaxshiroq. qurg'oqchilikdan omon qolish “Hozirgi kunlarda eng ogʻir boʻlgan Sahroi Sahroi mamlakatlarida er osti suvlari zahiralari ancha past, biroq bizning tadqiqotimiz shuni koʻrsatdiki, agar oʻzlashtirish ehtiyotkorlik bilan amalga oshirilsa, Afrikadagi yer osti zaxiralari mahalliy aholining kundalik ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli boʻladi: ichimlik va sug'orish plantatsiyalari ", - ta'kidlaydi geolog. Er osti suv omborlari keskin iqlim oʻzgarishi oqibatlarini yumshata oladi qurg'oqchil hududlardagi suvsiz qatlamlarda ham suv 20 yildan 70 yilgacha saqlanadi" "Hozirgi kamtarona iste'mol darajasida - ichimlik va sug'orish oʻsimliklari uchun - qurg'oqchilik va boshqa vaqtinchalik ofatlardan omon qolish uchun etarli darajada er osti suvlari mavjud."

Xulosa
Xulosa qilib aytadigan bo’lsam ushbu kurs ishi davomida men Afrika materigining ichki suvlarini ko’llarini va yer osti suvlarini daryolari va sharsharalarini alohida o’rgandim.Afrikadagi yirik ko’llar haqida malumotlarga ega bo’ldim .Afrikadagi materigidagi organizmlar sahro hududlarida yer osti suvlaridan qanday oqilona foydalanishini ularni aniqlab olishini koʻrdim. Bilamizki suv bu barcha organizmlarning birlamchi hayot uchun zarur boʻlgan ehtiyojidir shuning uchun har bir inson yer osti suvlari qaysi hududlarda boʻlishi qanday shakllanishini bilishi va undan oqilona foydalanisi zarur. Hozirgi kunda ichimlik suvi tanqisligi dunyoning global muommolaridan biri boʻlib buni Afrika materigi misolida yaqqol koʻrishimiz mumkin. Shunday ekan biz oʻz hududimizdagi ichimlik suvlaridan oqilona foydalanishimiz uni tejab ishlatishim zarur. Afrika materigidagi aholining ijtimoiy turmush tarzi ogʻirligi va kambagʻallar soni koʻpligining asosiy sababi ham aynan suv bilan bogʻliq.Ushbu kurs ishini yozish davomida men ichimlik suvi mamlakat hayotida naqadar katta ahamiyatga ega ekanligiga yana bir bor amin boʻldim.Oʻzbekiston hududda ham suv bilan bogʻliq yirik regional ekalogik muommo hozirda hammani tashvishga solmoqda bu Orol dengizini qurib borishi choʻllanish natijasida orol boʻyi aholisi ham ichimlik suvi tanqisligidan qiynalmoqda va bu hududlarni tark etmoqda ularda Oʻzbekistonning boshqa hududlariga koʻchish imkoni bor ammo Afrika materigi aholisida bunday imkon yoʻq avvalo ularning qadriyatlari shu hayotga moslashib ketganlari bunga yoʻl qoʻymasa bundan tashqari moddiy imkoniyatlari ham yoʻ.

Foydalanilgan adabiyotlar:

Materik va okeanlar geografiyasi:6-sinf atlasi – T.:
Afrika materigi va uning relyefi
Soatov A.,Abdulqosimov A.,Mirakmalov M. Geografiya (Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi:) 6-sinf uchun darslik, - T.:,,O’qtuvchi’’
Voxobov X.,Abdulqosimov A.A.,Alimkulov N.R. ,,Materik va okeanlar geografiyasi’’ , - ,,Nodirabegim’’ . 2021
O’zbekiston milliy enkslopediyasi
www.ziyonet.uz
Vikipediya
www.britannica.com
http://geografiya.uz
www.BBC.com .malumotlari