Тошкент «Янги аср авлоди»

додхоҳ
в а С о т и б о л д а
додхоҳ,
Қ о с и м
оталщ
ў ғ л и в а
О х у н
қаровулбеги56
И б р о ҳ и м
додхоҳ
ў ғ л и , М у ҳ а м м а д к а р и м
ха­
лифа57
в а Л ў л и
халифадек
с а р к а р д а л а р н и қ а т л қ и л и б , б у и ш л а р ­
н и с а р а н ж о м қ и л г а н д и н к е й и н Х ў қ а н д н и н г а ъ ё н в а а ш р о ф в а у л а ­
м о в а м а ш о й и х л а р и н и д о р у л - а м о р а г а т а к л и ф а й л а б , Ш е р а л и х о н
ў ғ л и Х у д о ё р х о н н и о қ н а м а д г а с о л и б к ў т а р и б , қ а й т а д и н ҳ а м м а
б о и т т и ф о қ
тарихи
ҳ и ж р и й н и н г 1 2 6 1 ч и с и д а /1 8 4 5 й и л и х о н к ў т а -
р и б д у р л а р . Х о н к ў т а р и л г а н с а н а г а ҳ а р х и л ш о и р л а р ш е ъ р -
тарих 
а й т и б д у р л а р . Ў ш а л ж у м л а д а н б и р г и н а
тарихни
қ о р и л а р и м и з г а
м а н з у р қ и л а м и з :
Э й м о л и к и т а х т у т о ж д о р и ,
Б а р т у ш у д а л у т ф и К и р д у к о р и .
Д а р м а р к а б и ш о ҳ и я т з а д а зи н ,
Б о ф а т ҳ у з а ф а р ш у д а с а в о р и .
О н р у з ки т у б а т а х т и з а р р и н ,
Б и н ш а с г и зи б а ҳ р и м у л к д о р и .
Б а р н о м и т у м е з а д а н д д а р а ф л о к .
Б а р з а м з а м а к ў с и н о м д о р и .
И н п и р и қ а д и м и и д у о гў й ,
А з р ў й и а қ и д а п о с д о р и .
Т а р и х и ж у л у с и т у б а ҳ р и н а з м ,
К а р д а м м а н а д о б а л у т ф и Б о р и .
И н а с т н у зу м б а р т а в о р и х ,
Б а р с о л и ж у л у с и ш а ҳ р и ё р и .
Т а р и х и ж у л у си ш о ҳ и с т и н ,
« К и с о ҳ и б и т о ж и ш а ҳ р и ё р и »

---

[Эй т о ж д о р л и к т а х т и н и н г э га с и ,
С е н г а х у д о н и н г и л т и ф о т и ю з б е р м и ш .
Ш о ҳ л и к о т и г а э г а р у р и б ,
Ф а т ҳ у з а ф а р у с т и га м и н д и н г.
М а м л а к а т н и б о ш қ а р и ш м а қ с а д и д а ,
З а р р и н т а х т г а ў т и р г а н к у н и н г,
С е н и н г н о м и н г г а о с м о н л а р д а ,
У л у ғ л и к н о г о р а с и н и ч а л д и л а р .
Б у к е к с а д у о г ў ё қ а р и я ,
Ч у қ у р э ъ т и қ о д и ю з а с и д а н ,
С е н и т а х т г а ў т и р и ш й и л и н г н и ,
Л у т ф и н г ё р б ў л у б , н а з м д а а д о қ и л д и м . 
Ш а ^ р и ё р н и н г т а х т г а у т и р г а н й и л и н и н г
Н а з м и й
тарих
и қ у й и д а г и (б а й т ) д и р .
« К и с о ҳ и б и т о ж и ш а ҳ р и ё р и » ].
Б а й т а с о н и й к у л л а н [ б а т а м о м ] т а р и х т у ш у б д у р (1 2 6 1 /1 8 4 5 ).
Ё ш Х у д о ё р х о н н и х о н к ў т а р г а н д и н к е й и н т а м о м и Ф а р г о н а
в и л о я т и н и н г и х т и ё р и в а ҳ у к м р о н л и г и қ и п ч о қ М у с у л м о н қ у л -
н и н г и х т и ё р и д а б ў л у б , Б у х о р о а м и р и т а р а ф и д а н Т о ш к а н д в и ­
л о я т и г а ҳ у к м р о н л и к қ и л и б т у р г а н С а р и м с о қ х о н н и қ ў л г а т у ш у р - 
м а к у ч у н ҳ и й л а в а ф и р и б и л а н Ҳ а з р а т а М и ё н Х а л и л С о ҳ и б н и
ў р д а г а ч а қ и р и б , н е ч а х и л н а й р а н г в а т а л б и с и л а н у л з о т а ш а -
р и ф н и и ш о н т у р у б , Т о ш к а н д г а С а р и м с о қ х о н г а э л ч и қ и л и б ю б о -
р и б д у р . У л з о т М у с у л м о н қ у л н и н г т а д б и р в а т а з в и р в а қ а с а м -
л а р и г а и ш о н и б , С а р и м с о қ х о н н и Х ў қ а н д ш а ҳ р и г а Х у д о ё р х о н
ҳ у з у р и г а к е л т у р у б , б и р - б и р л а р и и л а н а ҳ д у п а й м о н қ и л д у р м о қ
у ч у н Т о ш к а н д г а а з и м а т қ и л и б д у р л а р . Б и р н е ч а к у н й у л ю р и б
М и ё н Х а л и л н и и с т и ҳ б о л а й л а б , к ў п э ъ з о з - и к р о м и л а н я х ш и
и м о р а т и о л и й г а т у ш у р у б , з и ё р а т и о л и й қ и л и б д у р . Б а ъ д а з и ё ­
ф а т ҳ а з р а т и М и ё н Х а л и л М у с у л м о н қ у л н и н г м а к т у б и н и т о п ш и -
р и б д у р л а р . М а з м у н и ш у л э к а н , М у с у л м о ш ^ у л в а Х у д о ё р х о н
т а м о м и а р к о н и д а в л а т л а р и и л а н и л т а м о с қ и л а д у р к и : « Д о р у л - 
а м о р а Х ў қ а н д г а т а ш р и ф и қ у д у м қ и л с а л а р , о т а л а р и н и ў л д у р - 
г а н л а р д и н и н т и қ о м о л и б , н у р и ч а ш м л а р и Х у д о ё р х о н н и о т а л а -
р и н и н г ў р н и г а х о н л и к м а с н а д и г а ў т к у з у б , б о ш л а р и н и п о д ш о ҳ -
л и к т о ж и и л а з и й н а т в а о р о й и ш б е р д у к . С и з д а н л о з и м э м а с к и м , 
м а м л а к а т и н г и з н и д у ш м а н г а т о б е ъ а й л а б , а н г а и т о а т э т м а к н и
ў з у н г и з г а л о з и м қ и л а с и з в а а г а р д о р у л - а м о р а г а к е л м а к т у г р и ­
с и д а д и л и н г и з г а б и р о р х а в ф у ^ а р о с й ў л т о п г а н б ў л с а , ^ а м м а -

---

л а р и м и з қ а с а м и м у ғ л и з а и л а а ^ д қ и л и б , ў з т а р а ф и м и э д и н ҳ а з р а -
т и С о ҳ и б М и ё н Х а л и л ж а н о б л а р и н и ю б о р д у к . Ҳ а р с ў з б ў л с а , у л
ж а н о б д и н э ш и т и б , б о в а р қ и л у р с и з » . В а ҳ а з р а т и М и ё н Х а л и л
ҳ а м М у с у л м о н қ у л о ғ з и д а н э ш и т г а н л а р и н и б а ё н қ и л и б д у р . Б у
с ў з л а р н и э ш и т г а н д и и к е й и и С а р и м с о қ х о н ҳ а м н и ш и н в а а ҳ л и
д о н и ш л а р и н и н г м а с л а ҳ а т и и л а н б у л т а р и қ а ж а в о б б е р и б д у р -
к и м : « Э й з у б д а й и с у л а ^ о й и з а м о й в а у м д а й и у з а м о й и д а в р о н ,
у л т о и ф а к и м , с и з н и э л ч и қ и л и б ю б о р и б д у р , ҳ а м м а л а р и с ў з и д а
в а в а ъ д а с и д а т у р м а г а и ё л ғ о н ч и , к а з з о б , н а Х у д о н и н г а м р в а
н а ҳ й и н и б а ж о к е л т и р а д у р в а н а с и з д е к з о т и ш а р и ф н и н г х о т и р и
а з и з л а р и н и р и о я қ и л а д у р , х у д о б е х а б а р з о т л а р д у р . У л а р н и н г
с ў з и г а в а а й т г а н қ а с а м и г а ҳ е ч в а қ т б о в а р қ и л и н м а с а б ў л а д у р . 
Л е к и н с и з ҳ а з р а т И м о м Р а б б о н и й а в л о д л а р и ж а н о б н и н г қ у д у -
м и ш а р и ф л а р и г а б о ш и м н и ҳ а д я а й л а б , с и з ж а н о б к е л г а н д и н
к е й и н б о р м а с г а и м к о н й ў қ » д е б у ч - т ў р т к у н т а в а е д у ф а й л а б ,
С а р и м с о қ х о н ҳ а з р а т и М и ё н Х а л и л и л а н Х ў ҳ а н д т а р а ф и г а р а ­
в о н а б ў л у б д у р л а р . Қ а ч о н к и , б у ж а н о б л а р Х ў қ а н д д о р у л - а м о -
р о с и г а д о х и л б ў л г а н л а р и д а М у с у л м о н қ у л қ и л г а н в а ъ д а л а р и н и
б и - л - к у л л и м а ҳ в у ф а р о м у ш а й л а б , ҳ а з р а т и М и ё н Х а л и л г а р у х ­
с а т б е р и б , С а р и м с о
1
р с о н н и Б а л и қ ч и г а ю б о р и б ў л д у р у б д у р . Ў ш а л
к у н и а в л о д и с о ҳ и б з о д а л а р в а с и л с и л а й и н а қ ш б а н д и а д а г и а ҳ л и
д и л л а р н и н г М у с у л м о н қ у л в а қ и п ч о қ а ҳ о л и л а р и д и н д и л о з у р д а
б ў л г а н л а р и н и а ҳ л и т а ж р и б а л а р б и р - б и р л а р и и л а н г у ф т у г у қ и л и -
ш и б , б у қ и п ч о қ и я т о и ф а с и я қ и н д а б а л о в а о ф а т г а г и р и ф т о р
б ў л у б , ф е ъ л и б а д л а р и д и н ҳ а м м а л а р и ҳ а л о к б ў л с а л а р к е р а к » , 
д е б д у р . С а р и м с о қ х о н н и н г