Transport vositalarida ishlatiladigan nometal materiallar

10-rasm. RMI-60 rusumli cho’zish mashinasining umumiy ko’rinishi. 
 
1-richag, 2-demfer, 3-drossel, 4-Yuk, 5-yoy, 6-ushlgich, 7-shtift, 8,10-
qisqichlar, 9-ko’rsatgichlar, 11,14-oxirgi biklychatellar, 12-ishga tushirish knopkasi, 
13-zanjir, 15-pedal, 16-tezlikni o’zgartiruvchi pedal, 17-tezlik jadvali, 18-reduktor, 
19-elektr dvigatel, 20-qayish, 21-shkif, 22-chizg’ichlar, 23,24-kolodkalar, 25-yozish 
mexanizmi, 26-peroli koretka, 27-shchit, 28-valiklar, 29-tsifrblat, 30-strelkalar, 31-
mayatnik, 32- mayatnik o’qi. 

---

4-jadval. Sinash natijalari 
Sinash natijalari 
Namunalar 
Chetga 
chiqishi, % 
1 
2 
3 
4 
5 
O’rtacha 
qiymati 
Sinashga 
qadar 
namuna 
ish 
qismining o’lchamlari, m: 
Qalinligi eni 
Ko’ndalang kesim yuzi, sm
2
Uzunligi, m 
Kuchlanish, N: 
uzayishda (%) 
uzilishda 
Uzilgan 
vaqtdagi 
namuna 
uzunligi, mm 
Uzayish 
vaqtidagi 
shartli 
kuchlanish, Mpa 
Shartli mustahkamlik, Mpa 
Sinashdan boshlashdan oldin mashina strelkalari nolga keltirilib qo’yiladi. 
Strelkalar soni ikkita bo’lib, biri surib boruvchi, ikkinchisi esa ko’rsatuvchidir. 
kolodkaga maxkamlangan ko’rsatkich 9 180
0
orqaga burib qo’yiladi (10-rasm). 
Mashina pedali 15 ni bosib pastki qisqich 10 ni yuqoriga qadalguncha ko’tariladi va 
qisqichlar orasiga namuna mahkamlab o’rnatiladi. Bunda namunaning bo’ylama o’qi 
cho’zilish yo’nalishiga mos kelishi kerak. Uzayish ko’rsatkichlari namunaning ish 
qismi belgilari ustiga keltirib qo’yiladi. Elektr dvigatelg’ “pastga” tugmachasini bosib 
xarakatga keltiriladi va pedalg’ 16 ning pastgi qisqichi harakat tezligi 500±50 
mm/min ga mos keladigan qilib qo’yiladi. Namunaning ish qismi ustiga chizilgan 
belgilarni ko’rsatib turuvchi kolodkadagi ko’rsatkichlar pastga surib boriladi va 
namunani uzilishga qadar har 100 % uzayishiga mos keluvchi kuch miqdori yozib 
turiladi.
Elektr dvigatelg’ “Stop” tugmachasini bosib topxtatiladi. so’ngra sekundomer 
yurgizib yuboriladi va mayatnikka osilgan toshga mos keluvchi shkaladan kuch, 
uzayish shkalasidan uzayish miqdori yozib olinadi. Yuqorigi qisqich surilishdan 
topxtatiladi va uzilgan namuna chiqarib olinadi. Bir minut vaqt o’tishi bilan 
namunalar uzilgan joylar bo’yicha bir-biriga tekkizib qo’yiladi, ish uchastkalar 
orasidagi masofa chizg’ich bilan 0,5 mm aniqlikda o’lchanadi. Sinash natijalari 
quyidagi 4-jadvalga yozib boriladi: 
Hisoblash. Berilgan uzayishga mos kelgan shartli kuchlanish quyidagicha 
topiladi: 
ƒ

=R

/S
0
=p

/b
0
h
0 
; MPa 
bu yerda R

g’ namunada berilgan uzunlikni hosil qiluvchi kuch, N; S
0 
namuna 
Yuzasining dastlabki o’rtacha qiymati, m
2
; b
0
– namuna ish qismining dastlabki 
o’rtacha eni, m; h
0
namuna ish qismining o’rtacha qalinligi, m. 

---

CHo’zilishdagi shartli qovushoqlik ƒ
r
, MPa: 
ƒ
r
= p
r
/S
0
= p
r
/b
0
h
0
bu yerda p
r
– namunani uzuvchi kuch, N.