Transport vositalarida ishlatiladigan nometal materiallar

11-rasm. Rezina elastikligini mayatnik yordamida aniqlash sxemasi. 

---

Tekshirish uchun qalinligi (6±0,25) mm li tsilindrik disk yoki topg’ri burchakli 
paralle’i’ed ko’rinishidagi namunalar ishlatiladi. Ularning diametri yoki 
tomonlarining o’lchami 40 mm dan kichik bo’lmaydi. Sinash uchun olingan 
namunalarning yuzi silliq, ko’zga ko’rinadigan nuqsonlarsiz va boshqa jasmlar 
aralashuvidan holi bo’lishi kerak. 
Ishni bajarish tartibi. GOST talabiga javob beradigan namunalar vulkanizatsiya 
qilingandan so’ng kamida 6 soat vaqt o’tgach sinaladi. Namuna qalinligi uch 
nuqtasidan o’lchanadi va ularning o’rtacha qiymati olinadi. Sinash boshlanmasdan 
oldin, mayatnik vertikal holatda turganda, shkala strelkasi «nolni», mayatnikning ish 
holati esa «100» ni ko’rsatib turishi kerak. 
Ishni boshlashdan avval namuna maydoncha ustiga o’rnatiladi va prujina 
yordamida zich siqib qo’yiladi. So’ngra tutqichni bosib, mayatnik qo’yib yuboriladi. 
U namunaga kelib urilib orqasiga qaytib so’nuvchi harakat darhol qaytadi. SHunda 
mayatnik orqasiga qaytib so’nuvchi harakat qilishiga yo’l qo’ymaslik maqsadida 
dastak yordamida avvalgi holatiga keltiriladi. Xudi shu tartibda yana ikki marta 
zarbiy kuch beriladi. Strelka nol xolatiga qaytarib qo’yiladi, mayatnik namunaga 
toprtinchi marta va strelka ko’rsatishi asbob shkalasidan ko’rib olinadi. Bu miqdor 
namunaning elastiklik ko’rsatkichi bo’ladi. Elastiklik bir namunaning o’zida, 
birg’biridan va namuna chetlaridan 10 mm ga farq qiladigan kamida uch nuqtasida 
sinaladi. So’ngra olingan namunalar jadvalga quyidagi tartibda yoziladi.
 
5-jadval. Sinash natijalarini yozib borish uchun jadval 
Namuna 
raqami 
Namuna 
qalinligi, mm 
Nuqtalardagi 
ko’rsatkichlar 
O’rtacha 
qiymati 
Elastiklik, % 
Chitga 
chiqishi, % 
1 
2 
3 
Ko’rsatkichlarning ±5 % chetga chiqilishiga yo’l qo’yiladi.