Transport vositalarini loyihalash va hisoblash

1
) kardanli uzatmaning konstruksiyasi bo'yicha:
- ochiq, yopiq;
2
) kardan sharnirlarining kinematikasi bo ‘yicha:
- asinxron, ya’ni burchak tezliklari teng bo‘lmagan (oddiy, uni­
versal)
- sinxron, ya’ni burchak tezliklari teng boMgan (sharikli, kula­
chokli, shipli, qo‘shaloq)
3) kardan sharnirlarining konstruksiyasi bo ‘vicha:
- to ‘ la kardan (uzatish burchagi 40°gacha)
- yarim kardan (qattiq 
2
° gacha, elastik 
8
-
12
°gacha)
Kardanli uzatma quyidagi asosiy qismlardan tashkil topgan:
72

---

- kardan shamirlari (vazifasi - burovchi momentni burchak ostidn 
HBatish);
- kardan vali;
*J 
- sharnirli birikma (vazifasi -burovchi moment uzatilayotgan 
►lgregatlar orasidagi masofaning o‘zgarishini ta’minlash);
i 
- oraliq tayanch (vazifasi -kardan vallari soni 
1
dan ortiq boMganda 
‘kardan 
valiga tayanch boiish).
7.1-rasm.
Kardanli uzatma qismlarining joylashuv sxemasi:
/-uzatmalar qutisi; 
2
, 
6
,
va S-kardanli sharnirlar; J-orliq kardan vali;
4-orliq tayanch; 5-shlitsali birikma; 7-asosiy kardan vali; 9-asosiy 
uzatma; 
10
-
ressora; 
11
-
rama.
Orqa ko‘prikdagi reaktiv moment truba orqali uzatiladigan yengil 
va yuk avtomobillarda kardanli uzatma truba ichida joylashtiriladi. 
Ba’zida bu truba itaruvchi kuchi uzatish uchun ham xizmat qiladi. Bu 
turdagi konstuktsiyalarda kuzov va orqa ko‘prik. bir-biriga nisbatan 
siljiganda kardanli valning uzunligi o‘zgarmagani uchun shlitsali 
birikma o ‘matilmaydi va faqat bitta kardanli shamir o ‘rnatilsa yetarli 
bo‘ladi. Kardanli valning notekis aylanishlari valning elastikligi hisobiga 
qisman so‘ndiradi.
Shunday yengil avtomobillarning konstuktsiyalari borki ularda. 
uzatmalar qutisidan 
asosiy uzatmaga harakat torsionli val orqali 
uzatiladi va kardanli sharnirlar o‘rnatilmaydi. Bunday kcjnstruksiyalar 
(Volvo 600) avtomobilida asosiy uzatma kuzovga mahkamlangaiuln 
qo‘llanil$di.