Trenajer sistemalari

2.Trenajyor haqida ummumiy tushuncha va malumotlari.
Trenajyor insonning texnik tayyorgarligidek aniqlanadi, o’quvchilarning bilim va ko’nikma malakalarining tegishli bo’lib,unga kerakli material obyektni boshqarish uchun ko’p o’rgatish yo’li bilan haqiqiy obyektni amaliy xususiyatlarini boshqarish uchun mo’ljallangan.
Mashq bajaruvchi shu qatorda turgan elementlarni bilishi shart;

• 
  Operatorning ishchi o’rinlari
  
• 
  Modelning tamirlanishi
  
• 
  Instruktorning ishchi o’rni
  
• 
  Operatorning harakatlari tamirlanishnig nazorat qilinishi va baholanishi
  

Maxsus adabiyotlarda ‘mashgulotlar’ ‘kompyuter treninglar’ ‘kompyuter bo’yicha talim berish’ yetarli darajada keng matndan iborat bo’lib mashg’ulot sistemalari elementlari yoki kasbiy ishlab chiqarish bilan bog’liq.
Trenajyor modellari tomonidan simulator so’zi, imitator ma’nosini anglatadi, shunisi ma’lumki barcha imitatolar trenning uchun mo’ljallangan. Tasodifan shu yo’nalishda ingliz tili adabiyotida bir vaqtning o’zida ikkita termin qabul qilingan computer-based training va simulation kompyuter treningi uchun asosan real vaqt va imutatsion modellash uchun mo’ljallangan. Trenajyor platformalarini qayta ishlovchilar kompyuter trenajyor sistemalari operatsiyalarini olib boradi dastur apparatlari vositalari tushunchasi modellashni ta’minlash real vaqtda uzluksiz jarayonda o’rganish maqsadlarida qo’llaniladi.KOMPLEKS so’zining mavjudligi muhim masalalarni yechishda muhim barcha komponentlar aniqlashda jarayinni midellashdagi dastur aparat platformasida muhim ish jarayonlarida foydalanuvchi interteyslar ishlatiladi. Bunday yondashish muhim talablarni belgilaydi trenajyor modellarida va foydalanuvchilar o’rtasidagi muloqotda tehnologik masalalarni va tehnologik injeneringdagi ishga tushiradi lekin amaliy injener – psixologik aspekt treningda hisobga olinmaydi.
Boshqa tomonda GOST 21036-75 inson-operator tayyorgarligini texnik vositalarini mavjud professional bilimlar va materiyal ob’ektlarni ko’p qirrali yo’nalishda boshqarishni belgilaydi. Bunday tassavur trenajorlarni ko’rib chiqishda instrumental vositalar ierarxik sistemalarning modelida va boshqaruvni ta’minlash sifatida qaraladi. Ko’rsatiladiki fenomenal aspekt kompyuter trenajor o’rganish sistemalarida quyidagi 4 ta ketma-ketlik amalga oshiriladi. “Trenajor”, “trenajor operator (o’rgatish uchun)”, “trenajor operator TP”, “kompyuter operatori trenajori TP”. Bunday yuqori malakali tushunchalar bir tomondan trenajor sistemalarining bazasini tushunishda 2- tomondan KTOC ning morfologik harakteristikasini yozishda yordam beradi. Analizni bazaviy tushunchalaridan “trenajor” boshlaymiz,formirovka vositalari va mavjud sub’ekt bilimlarini o’rganishda sub’ektlar trenigida va keyin tushunishimiz mumkin o’rganuvchilarni predmet treyning ob’ekt real o’rganishi sohalarida. Shunday qilib ob’ekt treningi formirovka va o’rganishga yo’naltirilgan bilim va ko’nikmalar. Shu rejada muhim talablarni aniqlash shu o’rinda jarayonni o’rganishni trening sifatida qarash mumkin.
Birinch navbatda treningda predmet bo’lishi kerak, trenajor o’rganishlar aniq bir nechta operator yo’nalishlarni ajoyib jarayon o’rganishida belgilanadi.
Ikkinchidan trening predmeti mavjud trenajor sistemalari uchun yetarli emas.Qachonki predmet o’quv jarayonining jihozlari hisoblansa. Agar jonglyor o’zining snaryad nomeri uchun ishlatilsa ,ko’rsatish jarayonida uning harakati trenajor ishi deb qaralmaydi. Lekin mashqlar real ob’ektda imkonsiz iqtisod yoki xavsizlik bo’yicha trenajor o’rnini bosuvchi ob’ektning maxsus trenajori paydo bo’ladi. Shuning uchun mavjud ushlar trenajor modeliga-fizik,matematik va h/k larga bog’liq emas.
Ko’rsatilgan yoziluvchi ko’rinishlar, trenajorlarni qayta ishlovchilar tomonidan prensipial harakterga ega bo’lgan holda fenomen treningni eng pastki holatini ko’rib chiqadilar. Bu maxsus trenajor konstruksiyalarining ramkalarida belgilanadi. Trenajor o’zida “jihozlarni modellash ilmiy ish va trenarovka uchun” ko’rsatadi. Analogli chet adabiyotlarda trenajorning umumiy ma’nosi “mashina yoki boshqa jihozlar, nazoratli o’rganishlarni qamrab olish holatini” tushiniladi. Psixologik adabiyotlarda aniqlangan trenajorlarni aniqlash “apparat nazorati trening real imitatsion holat uchun” mumkin. Barcha yuqori yondashishlarda mavjud avtonom trening predmeti va muhim trenajor mo’ljali aniq ko’rinadi. Mana shu birinchi pog’ona analizi yuzaga keladi va boshqa trenajor strukturasi morfologik elementi, trening sub’ektlari aloqasi va trenajor modeli – malumot modeli yoki qabul qilingan zamonaviy adabiyotlarda o’rgatuvchi interfeys mavjud. Shunday qilib o’rgatuvchi element trenajor modelining holati va unga ta’sirni yuzaga keltirsin, shu o’rinda interfeys tipi oddiy asboblar panelidan siljuvchi virtual jihozlardan tuzilgan.
Trenajor strukturasining uchinchi elementi o’rgatish modeli, jihozlar egaligi (nazorat va trening tashkiloti), metodik (didaktika mashg’uloti ), va baholovchi (natijalar va o’rgatishlar soni ), treningni tashkil etuvchilari. Hattoki bugungi trenajor sistemalari odatda mashg’ulotlardan instruksiya va mashg’ulotlarni tashkil etish mehanizmlaridan tashkil topgan. Agar kichik konstruktorni qarab chiqsak trenajor ilmlari yig’indisi bo’yicha, taklif etuvchi modellar yig’indisi element modeli o’rganish.
Keyingi xizmat izlanishlar tushinchasi darajasi trenajor (o’rganish uchun ) operatorlari “maxsus trening sub’ektining ko’rinishni va turli xil ob’ektlar boshqaruvining trening predmetlarini chegaralaydi. Katta pog’onali o’tish operator trenajorlariga malumotlar modeli va o’rganuvchi model murakkab ilmiy operator spetsifikatsiyasini ko’rsatuvchi. Hatto bu tushunchalar birinchi navbatda texnik sistemalarining trenajor modeli harakteristikasining almashinishi bilan bog’liq.
Va nixoyat, tugallanuvchi tushuncha “operatorlarning kompyuter trenajori” bir qanch texnologik sistemalar elementlar tarkibi bilan haqiqatdan revolyutsion imkoniyatlar ya’ni ular trenajor qurilish inflatsion tehnalogiyaning rivojlanish bosqichlarida ko’rsatiladi. Bunday imkoniyatlar keyingilar bilan aniqlanadi:
Birinchidan, ishlatiladigan zamonaiy kompyuter trenajorining matematik modeli aniq jarayonlar tarkibini fundamental prinsiplarga ularning funksiyasini yuzaga keltiradi va modellashgan ob’ektning dinamik reaksiyasini operatorlar harakati oqimida ta’minlaydi. Ikkinchidan, zamonaviy trenajorlar albatta o’zining tarkibiga o’rgatuvchi instruktor ish o’rnini ishga tushiradi.
Trenajor modeli quyidagi zanjirga ega: trening imitator predmeti – ob’ekt boshqaruvi imetatori (texnik sistema ) , TP imetatori – kompyuter imitation modeli. Shu bilan birga, malumotlar modeli ham quyidagi sxemaga ega: trening predmetining malumotlar sistemasi – odam- mashina interfeys operatori va texnik sistema- inson- mashina interfeys operatori TP kompyuter interfeys operatori TP.