Трудовое право россии

Mavzu: Biznes huquqi tushunchasi va manbaalari

• Bozor iqtisodiyoti sharoitida biznes huquqining ro’li va ahamiyati.

2. Biznes huquqi tushunchasi va mohiyati.
4. Biznes huquqining boshqa fanlardan farqi.
Reja
3. Biznes huquqining predmeti, uslublari va prinsiplari.
Bozor munosabatlari sharoitida mamlakat iqtisodiyotini tarakkiy etishining asosiy omillaridan biri kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishdan iborat. Bozor va tadbirkorlik o’zaro bir-biri bilan bog’liqdir.
Bozor - bu muayyan tovar yoki xizmatlarning sotuvchilari va xaridorlarini bir joyda birlashtiradigan xar qanday institut yoki mexanizm. Bozor (inglizcha - market, ruscha - rinok) - tovarlar bilan pullarning xarakatini ta’minlovchi ishlab chikarish va iste’mol urtasidagi munosabatlar tizimidir. Demak, bozorda tadbirkorlik sub’ektlari urtasida mustaqil ravishda karorlar kabul qilishdagi erkin munosabatlar amalga oshiriladi. Bozor tadbirkorlik sub’ektlarining erkin faoliyat olib borishlari uchun keng shart- sharoitlar yaratib, erkin rakobat muxitining, eksport va import imkoniyatlarining bozor qonuniyatlari asosida amalga oshirilishini ta’minlaydi.
Xo’sh, “tadbirkor”, “tadbirkorlik” tushunchalari qanday mazmunga ega va nimani anglatadi? Bu tushunchalarni birinchi bulib XVII asr oxiri va XVIII asr boshlarida ingliz iqtisodchisi Richard Kantilon kullagan. Uning fikricha, tadbirkor - tavakkalchilik sharoitida faoliyat kursatuvchi kishidir. SHu boisdan u yer va mehnat omilini iqtisodiy farovonlikni belgilab beruvchi boylik manbai deb bilgan. Keyinchalik, XVIII asrning oxiri va XIX asrning boshida mashxur franso’z iqtisodchisi J.B.Sey (1767-1832) “Siyosiy iqtisod risolasi” kitobida (1803) tadbirkorlik faoliyatini ishlab chikarishning uch mumtoz omillari - er, kapital, mexnatning yaxlitligi deb ta’riflagan edi.
Biznes huquqi - tadbirkorlik sub’ektlari urtasidagi tadbirkorlik faoliyati bilan boglik munosabatlarni tartibga soluvchi va u bilan boglik munosabatlarda davlatning iqtisodiyotga raxbarlik qilish chora-tadbirlarini belgilovchi huquqiy qoidalar yig’indisidan iboratdir.
Demak, tadbirkorlik huquqi o’ziga xos muayyan munosabatlarni huquqiy tartibga soluvchi huquq soxasi-mi?
Unda, tadbirkorlik huquqining huquq tizimida tutgan urniga tuxtalib utaylik. Tadbirkorlik huquqi xam boshqa huquq soxalari kabi: birinchidan, huquqning mustaqil soxasi; ikkinchidan, qonunchilik tarmogi; uchinchidan, fan soxasi; turtinchidan, ukuv predmeti xisoblanadi.
Tadbirkorlik huquqi - huquq tarmogi sifatida tadbirkorlik sub’ektlarining iqtisodiyot soxasidagi faoliyatidan kelib chikadigan munosabatlarni tartibga soluvchi huquq normalari yigindisidan iborat.
Moliya huquqining predmetini moliya byudjeti kirim-chikimi (davlat daromadini sarflash va tashkil etish davlat rejasi) bilan boglik munosabatlar tashkil etsa, korxona va tadbirkorlarning daromad manbaini tartibga solish va ulardan kayta ishlab chikarish muomalasida foydalanish kabilar Tadbirkorlik huquqining predmetini tashkil etadi.
Tadbirkorlik huquqining asosiy prinsiplari
Tadbirkorlik huquqining manbalari

Adabiyotlar

1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T.Adolat, 2018.

2. Mirziyoev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O'zbekiston davlatining birgalikda barpo etamiz.-Toshkent: O'zbekiston, 2016.- 32 b.

3. Mirziyoev Sh.M. Qonun ustivorligi va inson manfaatlarini ta'minlash - yurt taraqqiyoti va хalq farovonligining garovi.-Toshkent: O'zbekiston, 2017.

4. Mualliflar jamoasi. Tadbirkorlik (Biznes) huquqi. Darslik.- Toshkent: TDYUU.-2018.

5. Business Law and the Legal Environment, Sixth Edition Jeffrey F. Beatty, Susan S. Samuelson, and Dean A. Bredeson © 2013, South-Western, Cengage Learning USA.

E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT