Tuproq organik qismi, tartibi, xossasi

Tuproqda boradigan kuplab kimyoviy va biologik jarayonlar uning fizikaviy va fizika-mexanik xossalariga boglik buladi. Tuproqning asosiy fizikaviy xossalariga solishtirma ogirligi,xajmiy ogirligi va kovakligi misol buladi.

• Tuproqda boradigan kuplab kimyoviy va biologik jarayonlar uning fizikaviy va fizika-mexanik xossalariga boglik buladi. Tuproqning asosiy fizikaviy xossalariga solishtirma ogirligi,xajmiy ogirligi va kovakligi misol buladi.
• Ma’lum xajmdagi absolyut kuruk tuproq kattik kismining shunday xajmdagi suvning ogirligiga nisbati tuproqning solishtirma ogirligi deyiladi, va g/sm3 da ulchanadi. Tuproqning solishtirma ogirligi. Fakat uning kattik kismininggina kursatgichi bulib tuproqning organik va mineralogik tarkibiga boglik buladi. Tuproqning urtacha solishtirma ogirligi 2,5-2,6 g/sm3 buladi. Serchirindi tuproqlarda 2,3, chirindisi kam ogir mexanik tarkibil tuproqlarda 2,9 gacha bulishi mumkin.
• Tabiiy xolatdagi (xavosi bilan birgalikda) ma’lum xajmdagi tuproqning shunday xajmdagi suv ogirligiga nisbati xajmiy ogirlik deyiladi. X.O. xam g/sm3 bilan ulchanadi. Xajmiy ogirlik tuproqning donodorligiga,ishlanish darajasiga,tarkibi va xususiyatiga boglik bulib 0,9-1,8 g/sm3 oraligida buladi.

Bizga ma’lumki xar kanday fizik zarracha orasida oralik bushlik mavjud. Tuproq xam fizik zarrachalardan ya’ni mexanik agergatlardan tuzilgan va bu agergatlar orasida ozmi-kupmi bushlik bor. Bu bushliklar va nospetsifik (jonivorlar inlari,mexanik yoriklar,ildiz chirishi xosil bulgan bushliklar) bushliklar xajmining yigindisi tuproqning kovakligi deyiladi. Tuproqning umumiy kovakligi tuproqning xajmiga nisbatan % larda ifodalanadi va kuyidagi formula yordamida xisoblanadi:

• Bizga ma’lumki xar kanday fizik zarracha orasida oralik bushlik mavjud. Tuproq xam fizik zarrachalardan ya’ni mexanik agergatlardan tuzilgan va bu agergatlar orasida ozmi-kupmi bushlik bor. Bu bushliklar va nospetsifik (jonivorlar inlari,mexanik yoriklar,ildiz chirishi xosil bulgan bushliklar) bushliklar xajmining yigindisi tuproqning kovakligi deyiladi. Tuproqning umumiy kovakligi tuproqning xajmiga nisbatan % larda ifodalanadi va kuyidagi formula yordamida xisoblanadi:
• K= (1-
• erlarga ishlov berish.ekinlar urugining unib chikishi,yosh nixollarning rivojlanishi tuproqning fizik-mexanik xossasiga boglik buladi.
• Tuproqning fizik-mexanik xossasiga uning plastikligi, yopishkokligi,bukishi,chukishi,kattikligi.ilashimligi,solishtirma karshiligi
• kiradi.
• Nam xoldagi tuproqning mexanik kuch ta’sirida uz shaklini uzgartirishi va bu kuchning ta’siri yuolgan xam uzgargan shaklini saklab kolishi tuproqning plastikligi deyiladi.
• (serchirindi tuproqldarda,kuruk,kum tuproqlarda kam buladi). Nam tuproqning ish kurollariga yopshib kolish xususiyati uning yopishkoklik xossasi deyiladi.