Tuproqshunoslik fan sifatida kelib chiqishi va vazifalari. Tuproqshunoslik tabiiy tarixiy, agronomik, fundamental fan, boshqa fanlar bilan bog’liqligi, ahamiyati

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Tuproqshunoslik - fan sifatida kelib chiqishi va vazifalari. Tuproqshunoslik tabiiy – tarixiy, agronomik, fundamental fan, boshqa fanlar bilan bog’liqligi, ahamiyati.
   
2. 
   Tuproq haqida tushuncha, uning V.V. Dokuchayev, P.A. Kostichev, V.R. Vilyams va hozirgi zamon olimlari tomonidan berilgan ta’rifi, tuproqning qishloq xo’jaligi va boshqa sohalardagi ahamiyati.
   
3. 
   Tuproq haqida tushuncha va uning biosferadagi asosiy (bioekologiya, bioenergetik, azot, oqsil to’plash biokimyoviy, gidrologik, atmosfera gaz tarkibiga gaz tarkibiga ta’siri) vazifalari.
   
4. 
   Tuproqshunoslikning rivojlanish tarixi va asosiy bosqichlari. Eramizgacha, o’rta asr XVIII – XIX asrlarda Yunoniston, Xitoy, Yaponiya, O’rta Osiyo, Yevropa, Rossiya va O’zbekistonlik olimlarning ishlari.
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasining «Yer kodeksi», to’g’risidagi qonun uning qabul qilinishi, mazmuni tuproqdan oqilona foydalanish, muhofaza qilishdagi ahamiyati.
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasining «Yer kadastri», to’g’risidagi qonun qabul qilinishi, mazmuni tuproqdan oqilona foydalanish, muhofaza qilishdagi ahamiyati.
   
7. 
   Litosfera tarkibi. tuproq qattiq qismi va ona jinslarda uchraydigan minerallar, tog’ jinslari (magmatik, metamorfik, cho’kindi) ularning paydo bo’lishi, tasnifi, tarkibi va xossalari.
   
8. 
   Tog’ jinslari va minerallarning nurashi, nurash jarayoni va nurash qobig’i to’g’risidagi ma’lumotlar. Nurash mahsulotlari, ularning xossalari, tuproq paydo bo’lishidagi ahamiyati.
   
9. 
   Tog’ jinslari va minerralarning fizikaviy nurashi, ta’sir etadigan tabiiy faktorlar, haroratning o’zgarishi, suv tuzlarning kristallanishi va o’simlik ildizlarining ta’siri.
   
10. 
    Tog’ jinslari va minerallarning kimyoviy nurashi, ta’sir etadigan tabiiy faktorlar. Minerallarning parchalanishi, o’zgarishi, erish, gidroliz, gidrotasiya va oksidlanish jarayonlari.
    
11. 
    Tog’ jinslari va minerallarning biologik nurashi, ta’sir etadigan faktorlar, o’simliklar, mikroorganizmlar, ular faoliyati tufayli hosil bo’lgan mahsulotlarning nurash jarayoniga ta’siri.
    
12. 
    Tuproq paydo bo’lish jarayonining umumiy sxemasi, tuproq paydo bo’lishi haqida tushuncha, moddalarning katta geologik va kichik biologik aylanishi, unda tirik organizmlar roli.
    
13. 
    Tuproq paydo bo’lish jarayonida ro’y beradigan o’zgarishlar, muhim biofil element birikmalarning transformasiyasi, tuproqda moddalarning to’planishi, o’zgarishi va harakati, tuproqlarning o’ziga xos belgilari.
    
14. 
    Tuproq paydo bo’lish energetikasi, uning asosiy manbai, ko’rsatkichlari, umumiy zahirasi, sarfi, balansi, landshaft zonalari va tuproq tiplariga bog’liqligi.
    
15. 
    Tuproq profili, uning tuzilishi, genetik gorizontlar, gorizontchalar, ularning ifodalanishi, shakllanishi, moddalarning to’planishi (parchalinishi), harakati, ayrim gorizontlari qalinligi.
    
16. 
    Tuproqning morfologik belgilari: yangi yaralmasi (kimyoviy, biologik), qo’shilmasi (biologik, mineral, arxeologik), tuprok profilining mikromorfologik tuzilishi.
    
17. 
    Tuproqning morfologik belgilari: yangi yaralmasi (kimyoviy, biologik), qo’shilmasi (biologik, mineral, arxeologik), tuproq profilining mikromorfologik tuzilishi.
    
18. 
    Yer yuzasida tarqalgan tuproq paydo qiluvchi ona jinslar, (elyuvial, delyuvial, prolyuvial, allyuvial, dengiz, ko’l, muzlik, eol, less) paydo bo’lishi, farqi, tuproq xossalari va unumdorligiga ta’siri.
    
19. 
    Tuproq paydo bo’lish energetikasi, uning asosiy manbai, sarfi. Energetika ko’rsatkichlari, shakllari turli tuproq – iqlim sharoitlarda to’planadigan energiya miqdori, zahirasi, o’zgarishi, tuproq paydo bo’lishi energetik balansi.
    
20. 
    Tuproq mineral qismi, uning kelib chiqishi, mineralogik tarkibi, birlamchi va ikkilamchi minerallar, ularning tavsifi (harakteristikasi) tarqalishi.
    
21. 
    Tuproq mineral qismi, unda uchraydigan asosiy ikkilamchi gilli minerallar (montmorillonit, kaolinit, gidroslyudalar), tarqalishi tarkibi, xossalari va ahamiyati.
    
22. 
    Tuproq ona jinsi va tuproqning mexanik elementlari, paydo bo’lishi, klassifikasiyasi (tosh, shag’al, qum, to’zon, loyqa va kolloidlar), tarkibi, xossalari va ahamiyati.
    
23. 
    Tuproqlar va ona jinslarning mexanik tarkibi, klassifikasiyasi, asosiy va qo’shimcha nomlanishi, xususiyatlari.
    
24. 
    Tuproq mexanik tarkibining agronomik (yerga ishlov berish sistemasi, dala ishlarining muddatlari, o’g’itlash, ekinlarni joylashtirish, sug’orish, sho’r yuvish, zax qochirish meliorasiyasi va boshqa) tadbirlarni belgilashdagi ahamiyati. Yengil va og’ir tuproqlar, ularning maqbulligi.
    
25. 
    Tuproqda uchraydigan tirik organizmlar, ularning roli, yashil o’simliklar, o’simliklar formasiyasi, biomassa miqdori, tarkibi, tuproq paydo bo’lishidagi roli.
    
26. 
    Turli yashil o’simliklar guruhi (daraxtsimon va o’tsimon) ular ta’sirida to’planadigan biomassa miqdori, tarkibi, chirindi va oziq moddalarning hosil bo’lishi, O’rta Osiyo sharoitida o’tsimon o’simliklar roli.
    
27. 
    Tuproqdagi mikroorganizmlar (bakteriyalar, aktinomisetlar, zamburug’lar, suv o’tlari) ularning miqdori, tuproq paydo bo’lishi va unumdorligidagi roli.
    
28. 
    Tuproqdagi mikroorganizmlar faoliyatiga ta’sir etuvchi omillar, rejimlar, sharoitlar agrotexnik tadbirlar (tuproqqa ishlov berish, o’g’itlash, sug’orish, reaksiyasini yaxshilash va h.k.)
    
29. 
    Mikroorganizmlarning uglerod saqlovchi birikmalarining o’zgarishi hamda biologik aylanishidagi ahamiyati, uglevod, sellyuloza, pektin, va boshqa birikmalarning parchalanishi.
    
30. 
    Mikroorganizmlarning azot saqlovchi birikmalarining o’zgarishi va azotning aylanishidagi roli. Ammonifikasiya, nitrifikasiya, denitrifikasiya jarayonlari, ularga ta’sir etadigan sharoitlar.
    
31. 
    Tuproqdagi atmosfera azotini o’zlashtiruvchi mikroorganizmlar, tuganak, erkin yashovchi bakteriyalar, azotning aylanishida ishtiroki, ular uchun qulay sharoit, bakterial preparatlar.
    
32. 
    Tuproqdagi fosfor, oltingugurt va temir elementlarining mikroorganizmlar ta’sirida o’zgarishi, ularning birikmalari, tarqalishi, shakli, transformasiyasi (o’zgarishi) to’planishi, bakterial prepartlarning qo’llanilishi.
    
33. 
    Tuproqdagi jonivorlar, ularning tuproq paydo bo’lishi va unumdorligidagi ahamiyati. sodda jonivorlar, umurtqasiz jonivorlar, chuvalchanglar, hasharotlar, umurtqali hayvonlar, ularning faoliyatiga ta’sir etuvchi sharoitlar.
    
34. 
    Tuproqning organik qismi, manbai, turli zonalarda fitomassa miqdori, kimyoviy tarkibi, chirindi hosil bo’lishida manba sifatining ahamiyati.
    
35. 
    Organik birikmalarning tuproqda parchalanishi, ta’sir etadigan omillar va mikroorganizmlar, fermentlar, oqsillar, mono va dmsaxaridlar, kraxmal, sellyuloza va aromatik birikmalarni parchalanishi.
    
36. 
    Tuproqdagi organik moddalar, ularning guruhlarga bo’linishi, organik moddalar sistemasi, parchalanishi (minerallarning gumusga aylanishi) hosil bo’ladigan moddalar, gumusning ta’rifi.
    
37. 
    Tuproq gumusining hosil bo’lish jarayonlari haqidagi asosiy nazariyalar, hozirgi zamon konsepsiyalari, konsensatlanish (polimerlanish), biokimyoviy oksidlanish, biologik va h.k.z.
    
38. 
    Tuproq gumusi, uning tarkibiga kiruvchi organik moddalar gruppalari, elementar tarkibi, gumus moddalari (gumin va fulvokislotalar, gumin) ularning tarkibi, xossalari.
    
39. 
    Turli tuproqlarda gumus miqdori va uning sifat tarkibi, ularga ta’sir etadigan omillar, sharoitlar, turli tipdagi tuproqlarda gumus zahirasi.
    
40. 
    Tuproqning gumusli holati haqida tushuncha, uni ko’rsatuvchi belgilar, podzol, qora bo’z tuproqlarning gumusli holati, gumus miqdoriga ko’ra tuproqlarning gruppalarga bo’linishi.
    
41. 
    Gumusning tuproq paydo bo’lishidagi va unumdorligidagi ahamiyati, oziqa rejimiga, suv – fizik, xossalariga, fizik – kimyoviy va boshqa xossalariga ta’siri ahamiyati.
    
42. 
    O’zbekiston Respublikasi tuproqlarning gumusli holati (bo’z, sur tusli-qo’ng’ir, o’tloq va qadimdan sug’oriladigan) gumusni ko’paytirishdagi agrotexnik tadbirlar.
    
43. 
    Tuproqning kimyoviy tarkibi, litosfera va tuproq tarkibidagi elementlar, ularning miqdori, tarqalishi, o’xshashligi, farqi, nurash po’sti, turlari, kimyoviy elementlarning o’zgarishi.
    
44. 
    Tuproqdagi kimyoviy elementlar, ularning birikmalari, o’simliklarga o’tishi, kislorod, alyuminiy, kalsiy, azot elementlarining manbai, miqdori, harakati va ahamiyati.
    
45. 
    Tuproqdagi kimyoviy elementlar, ularning birikmalari, o’simliklarga o’tishi, temir, kremniy, magniy, fosfor elementlarining manbai, miqdori, harakati, to’planishi va ahamiyati.
    
46. 
    Tuproqdagi kimyoviy elementlar, ularning birikmalari, o’simliklarga o’tishi uglerod, oltingugurt, kaliy elementlarining manbai, miqdori, harakati, to’planishi va ahamiyati.
    
47. 
    Tuproqdagi mikroelementlar, ularning turlari, miqdori, manbai, shakllari, harakati, to’planishi, ahamiyati, o’simliklarga o’tishi, ko’paytirish usullari.
    
48. 
    Tuproqning radioaktivligi, tabiiy va sun’iy radioaktivliklar, radioaktiv elementlar, miqdori, tarqalishi, singdirilishi, o’simliklarga o’tishi, zararligini kamaytirish usullari.
    
49. 
    Tuproq kolloidlari, hosil bo’lishi, hosil bo’lishi, o’lchami, kolloid yoki singdirish kompleksi, singdirish qobiliyati haqida tushuncha, singdirishi haqida ta’limot tarixi, hissa qo’shgan olimlari xizmatlari.
    
50. 
    Tuproq kolloidlarining tarkibi, mineral, organik, organik – mineral kolloidlar, ularning harakterli xususiyatlari, tuzilishi, kolloid misella qavatlari, granula, kolloid zarracha.
    
51. 
    Tuproq kolloidlari zarrachalarining zaryadlanishi bo’yicha gruppalanishi, kolloidlarning holati, zol, gel, koagulyasiya, peptizasiya jarayonlari, ularning ahamiyati.
    
52. 
    Tuproqning singdirish qobiliyati, uning turlari, unga ta’sir etadigan omillar, dexqonchilik va sug’orish amaliyotlaridagi ahamiyati, oziqaviy moddalarning to’planishi.
    
53. 
    Tuproqning singdirish qobiliyati, uning ta’rifi, biologik singdirish qobiliyati, unda o’simliklar va mikroorganizmlar faoliyati, biologik singdirishning dehqonchilikdagi ahamiyati.
    
54. 
    Tuproqning singdirish qobiliyati, uning turlari, kimyoviy singdirish qobiliyati, anionlar va kationlarning singdirilishi, eritma va tuproq qattiq qismidagi moddalarning ta’sirlashuvi ahamiyati.
    
55. 
    Tuproqning singdirish qobiliyati, uning turlari, fizikaviy singdirish qobiliyati, molekulyar singdirish, uning tuproq unumdorligi ahamiyati.
    
56. 
    Tuproqning singdirish qobiliyati, uning turlari, fizik-kimyoviy singdirish qobiliyati kationlarning singdirilishi, undagi qonuniyatlar, singdirilish aktivligi, unga ta’sir etadigan omillar.
    
57. 
    Tuproqning singdirish qobiliyati, uning turlari, tuproqdagi almashinmaydigan singdiriluvchi kationlar, unga ta’sir etadigan omillar, o’simliklar o’sishi va rivojlanishiga ta’siri.
    
58. 
    Tuproqda anionlarning singdirilish, ularning aktivligi qatori, aktivligiga ko’ra gruppalarga bo’linishi, yaxshi singdiriladigan va ular oralig’ida turuvchi anionlar, xossalari, ahamiyati.
    
59. 
    Tuproqdagi singdirilgan (almashiluvchi) kationlar tarkibi, singdirish sig’imi va ularning tuproq xossalariga ta’siri, asoslar bilan to’yingan, to’yinmagan tuproqlar, to’yinish darajasi, almashinuvchi Ca²⁺, Mg²⁺ , H⁺, Al³⁺ kationlarning tuproq reaksiyasi, xossalari, o’simliklarga ta’siri.
    
60. 
    Tuproq reaksiyasi, uning kislotaligi, sabablari, turlari, aktual, potensial, almashinuvchi va gidrolitik kislotaliklar, yaxshilash tadbirlari.
    
61. 
    Tuproq ishqoriyligi, vujudga kelish sabablari, tuproqda soda (Na₂CO₃) ning hosil bo’lishi, ishqoriylikga ta’siri, ishqoriy tuproqlar, ularning xossalari va yaxshilash tadbirlari.
    
62. 
    Tuproq buferligi, unga ta’sir etuvchi omillar, kislotali birikmalar, tuproq eritmasining o’zgarishi, buferlikning ahamiyati, oshirish usullari.
    
63. 
    Tuproq eritmasi, paydo bo’lishi, tarkibi, ahamiyati, ajratib olish usullari, presslash, sentrafuga, boshqa eritma yordamida, lizimetr usullari, suvli so’rim analizi.
    
64. 
    Tuproq eritmasining tarkibi va konsentrasiyasi, mineral, organik, organik-mineral birikmalar, kolloidli – eruvchi moddalar, turli tuproqlar holatining tarkibi, reaksiyasi.
    
65. 
    Tuproq eritmasining o’similklar oziqlanishidagi ahamiyati, osmotik bosimi, uning eritma konsentrasiyasiga bog’liqligi ekinlar rivojlanishiga ta’siri.
    
66. 
    Tuproqdagi oksidlanish – qaytarilish jarayonlari haqida tushuncha, uning ifodalanishi, ta’sir etuvchi omillar, oksidlanish - qaytarilish potensiali, ko’rsatkichlari yaxshilash usullari.
    
67. 
    Sho’rlangan tuproqlar haqida tushuncha, ularning tarqalishi, maydoni tuzlarning asosiy manbai, kelib chiqishi, ona jinslar, shamol, o’simliklar, oqar suvlarning sho’rlanishga ta’siri.
    
68. 
    Sho’rlangan tuproqlar xaqida tushuncha, tarqalishi, maydoni, tuzlarning asosiy manbai, sho’rlanishning sabablari, sizot suvlari, noto’g’ri sug’orishning ta’siri, sho’rhoklanish jarayoni, sizot suvlarining kritik sathi.
    
69. 
    Sho’rlangan tuproqlar haqida, klassifikasiyasi, sho’rhoklar, yuqori sho’rhoksimon yoki sho’rhoksimon, chuqur sho’rhoksimon, sho’rlanmagan, quchsiz, o’rtacha, kuchli sho’rlangan va sho’rhok tuproqlar. Tuzlar miqdori, chuqurligi.
    
70. 
    Sho’rlangan tuproqlar haqida tushuncha, ularning xossalari, tipchalari, tuzlarning tarkibiga ko’ra turlarga bo’linishi, anionlar va kationlar bo’yicha gruppalarga bo’linishi.
    
71. 
    Sho’rlangan tuproqlar, ularning maydoni, tarqalishi, tuzlarning zararlilik darajasi bo’yicha joylanishi, sho’rlanish tiplari, viloyatlari, tuzlar tarkibining tuproq morfologik begilariga ta’siri.
    
72. 
    Sho’rlangan tuproqlar haqida tushuncha, klassifikasiyasi, sho’rlanmagan kuchsiz, o’rtacha, kuchli sho’rlangan tuproqlar tuzlar miqdori ekinlar rivojlanishiga sho’rlanishning ta’siri.
    
73. 
    Sho’rlangan tuproqlar, O’zbekiston viloyatlarida tarqalishi, maydoni sho’rhoklar meliorasiyasi, sho’r yuvishga bo’lgan talablar, qayta sho’rlanish, uning oldini olish tadbirlari.
    
74. 
    Sho’rtoblar va sho’rtobli tuproqlar ularning tarqalishi, tuzilishi paydo bo’lishi, sho’rtoblanish jarayoni, natriyli tuzlarning sho’rtoblanishiga ta’siri, eritma ishqoriyligining oshishi.
    
75. 
    Sho’rtoblar va sho’rtobli tuproqlar, tarkibi, tuzilishi, paydo bo’lishida I.K.Gedroys, V.R.Vilyams, V.A.Kovda va boshqa olimlarning nazariyalari, soda (Na₂CO₃) ning ta’siri.
    
76. 
    Sho’rtoblar va sho’rtobli tuproqlar, klassifikasiyasi, tiplari, sho’rtoblanish darajasi, ularning singdirilgan Na (natriy), sizot suvlari, tuzli qatlamining chuqurligiga ko’ra bo’linishi.
    
77. 
    Sho’rtoblar va sho’rtobli tuproqlar, ularning xossalari, mexanik tarkibi, gorizontlar bo’ylab loyqa zarrachalar miqdori, kimyovy tarkibi, meliorasiyasi, gipslash.
    
78. 
    Tuproq strukturasi, struktura holati, struktura agregatlari, hosil bo’lishini asoslagan olimlar ishlari, strukturaning turlari, katta kichikligi, shakli chidamliligi, kovakligi.
    
79. 
    Tuproq strukturaliligi va strukturasi haqida tushuncha, strukturaning hosil bo’lishi va unda o’simliklar, jonivorlar, tuproqning muzlashi, namlanishi, qurishi va h.k. roli.
    
80. 
    Tuproq strukturalik holati, strukturasi, agregatlari haqida tushuncha, strukturaning agronomik ahamiyati, strukturali va strukturasiz tuproqlar, ularning suv va xavo xossalari, farqi.
    
81. 
    Tuproq strukturaligi, strukturasi, agregatlari haqida tushuncha, strukturaning ishlov berish, fizik-kimyoviy, biologik va boshqa buzilish sabablari.
    
82. 
    Tuproq struktura holati, strukturasi, agregatlari haqida tushuncha, strukturani saqlash va tiklash usullari, ishlov berish, o’g’itlash, o’tlar ekish, sun’iy struktura yaratish.
    
83. 
    Tuproqning fizikaviy va umumiy fizikaviy xossalari, zichligi, qattiq fazasining zichligi, kovakligi, ifodalanishi, organik va mineral moddalarga bog’liqligi, bo’z tuproqlardagi ko’rsatkichlari.
    
84. 
    Tuproqning fizikaviy va umumiy fizikaviy xossalari, tuproq zichligi (hajmiy massasi), tuproq tarkibi, ishlanganligiga bog’liqligi, ahamiyati, ko’rsatkichlari, baholash shkalasi.
    
85. 
    Tuproqning fizikaviy va umumiy fizikaviy xossalari, tuproqning kovakligi, uning turlari, ahamiyati, umumiy, aerasiya, kapillyar, nokapillyar kovakliklar, ko’rsatkichlari, aniqlash usullari.
    
86. 
    Tuproqning fizikaviy va umumiy fizikaviy xossalari, ularni aniqlash usullari, yaxshilash yo’llari, obi–tobida haydash, o’g’itlash, almashlab ekish va h.k.
    
87. 
    Tuproqning fizik – mexanik xossalari haqida tushuncha, plastikligi, uning chegaralari, yopishqoqligi, bo’kishi, cho’kishi, ahamiyati.
    
88. 
    Tuproqning fizik – mexanik xossalari haqida tushuncha, ilashimligi, qattiqligi, solishtirma qarshiligi, ularning ifodalanishi, ko’rsatkichlari, fizik yetilganligi, agronomik ahamiyati.
    
89. 
    Tuproqning suv xossalari, tuproqdagi suvning ahamiyati, kategoriyalari va shakllari, kimyoviy birikkan, sorbilangan, parda suvlar, ko’rsatkichlari va ahamiyati.
    
90. 
    Tuproqning suv xossalari, tuproqdagi suvning ahamiyati, kategoriyalari, shakllari, kapillyar, gravitasion, sizot, bug’simon, qattiq suvlar, ularning ushlanib turilishi, harakati va ahamiyati.
    
91. 
    Tuproqning asosiy suv xossalari haqida tushuncha, uning turlari, suv o’tkazuvchanligi, suvni ushlab turish qobiliyati, nam sig’imi, ahamiyati.
    
92. 
    Tuproqning asosiy suv xossalari, turlari, eng kam (dala) nam sig’imi, to’liq nam sig’imi, ko’rsatkichlari, ahamiyati, aniqlash usullari.
    
93. 
    Tuproqning asosiy suv xossalari, turlari, suv o’tkazuvchanligi, suv ko’tarish qobiliyati, ularning ifodalanishi, ko’rsatkichlari, yaxshilash, ahamiyati, aniqlash usullari.
    
94. 
    Tuproqning asosiy suv xossalari, suvning kategoriya va shakllari, foydali va foydasiz namliklar, o’zlashtiriluvchanligi bo’yicha bo’linishi, so’lish namligi, samarali namlik, uni baholash.
    
95. 
    Tuproqning suv balansi, tuproqdagi namlik balansi, tuproqdagi namning manbalari, sarfi, foydali va foydasiz bug’lanish, namlanish koeffisiyenti, suv balansini aniqlash.
    
96. 
    Tuproqning suv rejimi haqida tushuncha, uning tiplari, muzlaydigan yuviladigan, davriy yuviladigan suv rejimlari, namlanish koeffisiyenti, ahamiyati.
    
97. 
    Tuproqning suv rejimi haqida tushuncha, uning tiplari, yuvilmaydigan, terlaydigan, irrigasion tipdagi suv rejimlarining tavsifi, tarqalishi, ta’sir etuvchi omillar, ahamiyati.
    
98. 
    Tuproqning suv rejimi haqida tushuncha, uning tiplari, meliorasiyalash, yaxshilash tadbirlari, namlik yetarli va ortiqcha bo’lgan zonalarda suv rejimini tartibga solish tadbirlari.
    
99. 
    Tuproqning suv rejimi haqida tushuncha, uning tiplari, meliorasiyalash, yaxshilash usullari, namlik barqaror bo’lmagan va qurg’oqchilik rayonlarda suv rejimini tartibga solish tadbirlari.
    
100. 
     Tuproq xavosi, uning tuproq jarayonlaridagi ishtiroki, holatlari, erkin, adsorblangan, erigan, tuproq va atmosfera havosining tarkibi, ularning farqi, dinamikasi.
     
101. 
     Tuproq havosi, tuproq jarayonlaridagi ishtiroki, karbonat angidrid va kislorodning roli, tuproqning nafas olishi.
     
102. 
     Tuproq va atmosfera havosi orasidagi gaz almashinuvi, aerasiya, gaz almashinuvi omillari, diffuziya, tuproqning havo xossalari, ta’sir etuvchi omillar.
     
103. 
     Tuproq havosi, tuproq jarayonlaridagi ishtiroki, havo rejimi, o’zgarishi, tuprok xossalariga bog’liqligi, nafas olishi, uning intensivligi, yaxshilash tadbirlari.
     
104. 
     Tuprokning issiqlik xossalari, issiqlikning ahamiyati, manbai, asosiy issiqlik xossalari, issiqlik singdirilishi, albedo sig’imi, o’tkazuvchanligi, ko’rsatkichlari, tuprok xossalariga bog’liqligi.
     
105. 
     Tuproqning issiqlik rejimi, haroratning o’zgarishi, unga relyef, tuproq xossalari, o’simlik va qor qoplami, namligi, rangining ta’siri, issiqlik bilan ta’minlanishi, uni baholash.
     
106. 
     Tuprok issiqlik rejimining agronomik ahamiyati, o’simliklar, mikroorganizmlar faoliyatiga ta’siri, issiqlik rejimini yaxshilash tadbirlari, mulchalash, ishlov berish, sug’orish, qor to’plash va h.k.z.
     
107. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha, unumdorlik elementlari (omillari), shart – sharoitlari, ularga ta’sir etuvchi tuproq xossalari va rejimlari.
     
108. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha, uning turlari, kategoriyalari, tabiiy, sun’iy, potensial (yashirin), effektiv (samarali), nisbiy, iqtisodiy unumdorliklar.
     
109. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha, unumdorlikni qayta takroriy yaratish, tuproqlarni madaniylashtirish, (biologik, kimyoviy, fizikaviy) usullari, yo’llari.
     
110. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha, unumdorlik modeli, qora va bo’z tuproqlar unumdorligining asosiy ko’rsatkichlari, e’tiborga olinadigan kimyoviy, fizikaviy xossalari va rejimlari.
     
111. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha, o’simliklarning hayotiy omillari, ularning tengligi, tabiiy sharoitga ko’ra asosiy omilini aniqlash, unga ta’sir etish.
     
112. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha, unumdorlikni oshirishning asosiy tadbirlari (ishlov berish, o’g’itlash, meliorasiyalash, almashlab ekish va h.k.).
     
113. 
     Tuproqlarning kelib chiqishi (genezisi) va rivojlanishda tuproq paydo qiluvchi omillar, ularning o’zaro ta’siri. Tuproq paydo bo’lish jarayoniga relyefning ta’siri. Bo’z tuproqlarzonasida tuproq paydo bo’lishiga relyefning ta’siri.
     
114. 
     O’simlik va hayvonot olami tuproq paydo qiluvchi asosiy omil. O’simliklar formasiyasi. O’simliklarning o’rmon – tayga, qora va bo’z tuproqlar zonasida tuproq paydo bo’lishiga ta’siri.
     
115. 
     Tuproq paydo bo’lishi va xossalariga onalik jinslarining tarkibi va xossalarining ta’siri. Bo’z, sur – qo’ng’ir tusli va qora tuproqlarning hosil bo’lishidi onalik jinslarining roli.
     
116. 
     Tuproq paydo bo’lishiga iqlim va o’simliklarning ta’siri. Bo’z tuproqlar va cho’l zonasi tuproqlarining kelib chiqishi va xossalariga iqlim va o’simliklarga qanday ta’sir qiladi?
     
117. 
     Tuproq paydo qiluvchi omillar va ularning tuproq paydo bo’lishidagi roli.Cho’l zonasi va tog’ oldi cho’l dasht (bo’z tuproqlar) zonasida tuproq paydo qiluvchi omillar(iqlim, o’simliklar qoplami, relyef, ona jinslar)ning roli.
     
118. 
     Tuproq paydo bo’lish jarayoni va unumdorligida insonlar ishlab chiqarish faoliyatining roli. Sug’oriladigan bo’z tuproqlar zonasida insonlar faoliyati (sug’orish, o’g’itlash, ishlov berish va h.k.).
     
119. 
     Tuproqlarning rivojlanishi.evolyusiyasi va tasnifi (klassifikasiyasi) haqida tushuncha. Tasniflash asoslari. O’zbekiston Respublikasi tuproqlarining tasnifi.
     
120. 
     Tuproqlar zonalligi, zonalar bo’yicha tarqalish sabablari, geografik rayonlashtirish. Tuproqlarning gorizontal va vertikal zonalligi. MDH xududida uchraydigan tabiiy tuproq zonalari.
     
121. 
     Tuproqlarning asosiy taksonomik (genetik) o’lchov (bo’linma) lari: tip, tipcha, avlod, tur va razryadlar haqida tushuncha. O’zbekiston Respublikasi xududida tarqalgan asosiy tuproq tipchalari.
     
122. 
     O’rmon – tayga zonasida tuproq paydo qiluvchi omillar: iqlimi, o’simliklari, ona jinsi, podzol hosil qiluvchi jarayon, unga daraxtchil o’simliklar va yuviladigan suv rejimining ta’siri, azot va mineral moddalarning biologik aylanishi.
     
123. 
     Podzol tuproqlari va ularning tarqalishi, tasnifi, tuzilishi, tarkibi va xususiyatlari. Podzol tuproqlarning qishloq xo’jaligida foydalanilishi, o’zlashtilishi va unumdorligini oshirish choralari.
     
124. 
     Chimli tuproq paydo bo’lish jarayoni. Moddalar biologik aylanishining xususiyatlari. Chimlanish jarayoni rivojlanishiga tabiiy sharoitlar va ona jinslar tarkibining ta’siri. Chimli tuproqlar tarqalishi, tuzilishi, tasnifi, tarkibi va xossalari.
     
125. 
     Chimli podzol tuproqlar, ularning paydo bo’lishi, tarqalishi, qatlamlarining tuzilishi, tasnifi, tarkibi va xususiyati, agronomik tasnifi, unumdorligini oshirish choralari.
     
126. 
     O’rmon – dasht va dasht mintaqasining qora tuproqlari. Qora tuproqlarning chegarasi, maydoni, iqlimi, o’simliklari, relyefi, ona jinslari, qora tuproqlarning kelib chiqishi to’g’risidagi nazariyalarning qisqacha sharhi. Moddalarning biologik aylanishi.
     
127. 
     O’rmon – dasht va dasht mintaqasining qora tuproqlarining tasnifi, qatlamining tuzilishi, mexanik, mineralogik, kimyoviy tarkibi, suv – fizik xossalari, agronomik tavsifi, unumdorligini oshirish choralari.
     
128. 
     Quruq dasht zonasining kashtan tuproqlari. Kashtan tuproqlar chegarasi, maydoni, tuproq paydo qiluvchi tabiiy sharoitlari: iqlim, relyefi, tuproq paydo qiluvchi ona jinslari, o’simliklari. Kashtan tuproqlarning kelib chiqishi.
     
129. 
     Kashtan tuproqlarning tasnifi (klassifikasiyasi), profilining tuzilish, tarkibi, xossalari, ulardan qishloq xo’jaligida foydalanish va unumdorligini tadbirlari.
     
130. 
     Dala cho’llar zonasining qo’ng’ir tusli tuproqlari, chegarasi, maydoni, tabiiy sharoitlari, kelib chiqishi, tuzilishi, tasnifi, tarkibi xossalari va ulardan qishloq xo’jaligida foydalanish.
     
131. 
     Cho’l zonasining tuproqlari, chegarasi, maydoni, tuproq paydo qiluvchi tabiiy sharoitlari: iqlimi, relyefi tuproq paydo qiluvchi ona jinslari, sur qo’ng’ir tusli cho’l tuproqlarining kelib chiqishi, klassifikasiyasi.
     
132. 
     Sur – qo’ng’ir tusli cho’l zonasi tuproqlarining tuzilishi, mexanik, mineralogik, kimyoviy tarkibi, xossalari, ulardan qishloq xo’jaligida foydalanish va unumdorligini oshirish tadbirlari.
     
133. 
     Cho’l zonasining taqir va taqirli tuproqlarining tarqalishi, kelib chiqishi, tavsifi, tarkibi, xossalari va ulardan qishloq xo’jaligida foydalanish.
     
134. 
     Cho’l zonasining qumli tuproqlari. Qumli cho’l tuproqlarining tarqalishi, morfologik tuzilishi, tasnifi, tarkibi, xossalari va qishloq xo’jaligida foydalanish.
     
135. 
     Quruq subtropiklarning tog’ oldi cho’l dasht zonasi bo’z tuproqlari. Zonaning chegarasi, maydoni, tabiiy iqlim sharoitlari: iqlimi, relyefi, tuproq paydo qiluvchi ona jinslari, o’simliklari. Bo’z tuproqlarning paydo bo’lishi (genezisi) va undagi asosiy harakterli belgilar va xossalar.
     
136. 
     Bo’z tuproqlarning tuzilishi, tasnifi (klassifikasiyasi) och tusli, to’q tusli va tipik bo’z tuproqlarning tarqalishi, tarkibi va xossalari.
     
137. 
     Quruq subtropiklarning tog’ oldi cho’l dasht zonasida tarqalgan o’tloq-bo’z tuproqlarning tarqalishi, tasnifi, tuzilishi, tarkibi, xossalari.
     
138. 
     Bo’z tuproqlarning tarkibi va xossalari. Mexanik mineralogik va kimyoviy tarkibi, fizik – kimyoviy va fizik xossalari.
     
139. 
     Sug’oriladigan bo’z tuproqlar. Sug’oriladigan dexqonchilikning bo’z tuproqlar tarkibi va xossalariga ta’siri, tasnifi (tipchalari, avlodi va h.k.).
     
140. 
     Bo’z tuproqlardan qishloq xo’jalikda foydalnish, unumdorligini oshirishning asosiy tadbirlari (sug’orish, ishlov berish, o’g’itlash, eroziyaga qarshi kurash va h.k.)
     
141. 
     O’rta Osiyoda shu jumladan O’zbekistonda tarqalgan gidromorf tuproqlar, ularning tarqalishi, hosil bo’lish sharoitlari va tasnifi (klassifikasiyasi).
     
142. 
     Cho’l zonasining gidromorf tuproqlari, ularning tarqalishi, tasnifi, sohil (qayir) allyuvial, o’tloq-allyuvial to’qay, allyuvial chimli-o’tloq tuproqlar.
     
143. 
     Cho’l zonasining gidromorf tuproqlari, ularning tarqalishi, tasnifi, allyuvial chimli o’tloq, sug’oriladigan o’tloq va allyuvial botqoq o’tloq tuproqlar.
     
144. 
     Bo’z tuproqlar zonasining giromorf tuproqlari tarqalishi, tasnifi. Allyuvial o’tloq, allyuvial - botqoq-o’tloq, o’tloq soz, botqoq-o’tloq va botqoq soz tuproqlar.
     
145. 
     Sho’rlangan tuproqlar haqida tushuncha, ularning tarqalishi, maydoni. Tuproqlar sho’rxoklanish jarayonining mohiyati, sabablari.
     
146. 
     Sho’rlangan tuproqlar tasnifi, tarkibi, sho’rlanish viloyatlari, tuzlarning tuproq morfologik begilariga ta’siri.
     
147. 
     Sho’rlangan tuproqlar haqida tushuncha. Ekinlarning rivojlanishiga sho’rlanishning ta’siri, sho’rxoklar meliorasiyasi.
     
148. 
     Sho’rtoblar va sho’rtobli tuproqlar, ularning tarqalishi, tuzilishi, paydo bo’lish, tasnifi, xossalari va meliorasiyasi.
     
149. 
     Tuproq eroziyasi, turlari (suv, shamol, irrigasion), tarqalishi, keltiradigan zarari, tasnifi, rivojlanish sharoitlari.
     
150. 
     Tuproq eroziyasiga qarshi kurash tadbirlari (tashkiliy xo’jalik, agrotexnika va h.k.)
     
151. 
     O’zbekiston jumhuriyatining yer resurslari, tuproq tiplari, maydoni shu jumladan sug’oriladigani, tarqalishi, sho’rlanish darajasi, tarkibi, xossalari, qishloq xo’jaligida foydalanishi.
     
152. 
     Tuproq muhofazasi. Tuproqning inson hayotidagi ahamiyati, roli, uning buzilishi va ifloslanish sabablari, tarkibining o’zgarishi va h.k.
     
153. 
     Tuproqlar bonitirovkasi va yerlarni iqtisodiy baholash. Yer kadastri. Tuproqlarni baholash (bonitirovkalash) prinsiplari. O’zbekistonda sug’oriladigan va lalmi yerlar tuproqlarining bonitirovkasi.
     
154. 
     Tuproq kartalari, kartogrammalari haqida tushuncha. Tuproqlarni agro ishlab chiqarish gruppalarga bo’lish, ularning tuzilishi, masshtabi, maqsadi, mazmuni, qishloq xo’jaligida foydalanishi.
     
155. 
     Agrokimyo - dehqonchilikni kimyolashtirish va Agrokimyoviy xizmatni to’g’ri tashkil etishning ilmiy asosi sifatida. O’simlik-tuproq-o’g’itning biologik va kimyoviy xususiyatlari, o’zaro ta’siri. O’simliklarning oziqa moddalarga talabi. Jaxonda, MDX da va O’zbekistonda mineral o’g’itlar ishlab chiqarishning hozirgi ahvoli.
     
156. 
     Tuproq azoti, uning asosiy shakllari va o’zgarishi. Tuproqdagi azot umumiy miqdori. Mineral va organik azot. Ammonifikasiya, nitrifikasiya, denitrifikasiya, immobilizasiya. Biologik azot, Tuganak va erkin yashovchi azot to’plovchi bakteriyalar.
     
157. 
     Go’ng. Go’ngning tuproq unumdorligi va o’simlik hosildorligini oshirishdagi roli, go’ng turlari. To’shamali go’ng. Tarkibi, olinishi, saqlash usullari, saqlashda organik modda, azot yo’qolishi oldini olish choralari. Kuzgi shudgor bilan, oziqlantirishda va "sharbat" usulida qo’llash.
     
158. 
     Tuproqning biologik singdirish qobiliyati. Tuproq mikroorganizmlari. Azotni tuproqda singdirilishida mikroorganizmlar ahamiyati. Biologik singdirishning ijobiy ta’siri va undan samarali foydalanish yo’llari.
     
159. 
     Murakkab-aralash o’g’itlar, olinishi xossalari qo’llanilishi. Murakkab - aralash o’g’itlar turlari. Sulfatli, sulfat kislotali, fosforli nitrofoska. Nitroammofos-ammofos asosida olingan murakkab aralash o’g’it. Karboammofos va karboammofoska, oziqa moddalarining nisbati va miqdori.
     
160. 
     Agrokimyo fani va uslublari. Agrokimyo fani haqida D.N.Pryanishnikov, V.A.Mineyev ta’riflari. Agrokimyo fani asosiy vazifasi. Agrokimyo fanining uslublari. Biologik uslublar, kimyoviy uslublar.
     
161. 
     Amidli azotli o’g’itlarning tuproqda o’zgarishi. Amidli o’g’itlar turlari. Mochevinaning tuppokda o’zgarishi. Ureaza fermenti ahamiyati. Nitrifikasiya jarayoni kechishi. Ureaza va nitrifikasiya jarayonini susaytirish.
     
162. 
     To’shamasiz Go’ng olinishi, tarkibi, xossalari, yarim suyuq va suyuq go’ng. To’shamasiz go’ng tarkibi. To’shamasiz go’ngni saqlash. Saqlash davomida oziqa moddalari yo’qolishi. To’shamasiz go’ng qo’llash usullari. Asosiy o’g’itlash va oziqlantirish.
     
163. 
     O’simliklarga oziqa moddalarning o’tishi. Oziqlanishning tiplari. Avtotrof va geterotrof oziqlanish. Mineral oziqlanish nazariyasi. Oziqlanish haqida diffo’zion-osmotik Lipoid, ultrafiltrasiya va adsorbsion oziqlanish nazariyalari.
     
164. 
     O’g’it qo’llashning ekologik muammolari. O’g’it hosildorlikni oshiruvchi muhim faktor. O’g’it tarkibidagi ballast moddalar: gips, ftor va h.k. Moddalarning tuproq, suv, sizot suvlar qishloq xo’jalik mahsulotlari tarkibida cheklangan miqdori (PDK) Tuproq grunt suvlari, qishloq xo’jalikmahsulotlarining ifloslanishi oldini olish, ekologik sof mahsulot ishlab chiqarish.
     
165. 
     Tuproq muhiti reaksiyasi-pHning o’simlik uchun ahamiyati. Tuproq muhiti reaksiyasi - pH haqida tushuncha. Bo’z tuproqlarda muhit reaksiyasi. Aktual Potensial, almashuvchan, gidrolitik kislotalik. Tuproqning asoslar bilan tuyinish darajasi. Oxak solish. Har xil o’simliklarning neytral, kislotali va ishqorli pH muhitiga munosabati
     
166. 
     Tuproq singdirish kompleksi, tarkibi va to’zilishi. Singdirish kompleksining K.K.Gedroys bergan ta’rifi. Tuproq kolloidlari. Organik mineral va organomineral kolloidlar. Kolloid zarralar turlapi, tuzilishi va zaryadining tuproq muhitiga bog’liqligi.
     
167. 
     Suvda eruvchan fosforli o’g’itlar. Fosforli o’g’itlar ishlab chiqarish uchun asosiy xom ashyo. Fosforli o’g’itlar klassifikasiyasi. Superfosfat, olinishi, tarkibi, xossalari. Qo’sh superfosfat. Superfosfatni qo’llash usullari, me’yorlari va muddatlari. Ammoniylashtirilgan superfosfat va uni xossalari.
     
168. 
     Kompleks o’g’itlar va ularni qo’llash istiqbollari. Klassifikasiya. Murakkab o’g’itlar, murakkab-aralash va aralash o’g’itlar. Ularning afzalliklari. Ammofos misolida murakkab o’g’itlarga tavsif bering.
     
169. 
     Tuproq singdirish qobiliyati va uning o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati. Tuproq singdirish qobiliyati haqida tushuncha K.K.Gedroys ishlari. Biologik, mexanik, fizik, fizik-kimyoviy va kimyoviy singdirish qobiliyatlari.
     
170. 
     Ammoniyli o’g’itlar. Ammoniyli o’g’itlar turlari, qattiq va suyuq mmoniyli o’g’itlar TKSga ammoniyning singdirilishi. Tuproq nitrifikasiya jarayonini va uni susaytiruvchi moddalar (ingibitorlar, ATG, KMP boshqalar).
     
171. 
     O’simliklar tarkibida oziqa moddalar miqdori nisbati va tuproqdan olib chiqilishi. O’simliklar uchun kerakli va shartli kerakli elementlar haqida tushuncha. O’simliklarning elementlarni o’zlashtirishi. Xo’jalik, biologik, qoldiq olib chiqish. Olib chiqilgan elementlarning o’simlik hosili tarkibidagi nisbati.
     
172. 
     Suyuq azotli o’g’itlar. Suyuq azotli o’g’itlar turlari. Suvsiz ammiak, ammiakli suvning olinishi, xossalari tarkibi, saqlashning o’ziga xos jihatlari. Suyuq azotli o’g’itlarni tuproqka qo’llash usullari, qo’llash chuqurligining azot yo’qolishi miqdoriga bog’liqligi. Azotning tuproqda o’zgarishi.
     
173. 
     Agrokimyo fani rivojlanish tarixi. Agrokimyo fani haqidagi dastlabki qarashlar (Palissi, Glauber, Lavuazye ishlari). Bussengo, Libix ishlari. Pryanishnikov - Agrokimyo fanini asoschilaridan biri. Agrokimyo fani rivojlanishiga O’zbekistonlik olimlar (S.A.Kudrin, B.P.Machigin, N.M.Mannonov, Kozlov, P.V.Protasov Stolipin Ye.I., I.N.Niyozaliyev, T.P. Piraxunov)ning qo’shgan hissalari.
     
174. 
     Bo’z tuproqning agrokimyoviy tavsifi. Och tusli, tipik to’q tusli bo’z tuproqlar. O’tloq- bo’z va o’tloq tuproqlar chirindi umumiy va harakatchan oziqa moddalari miqdori. Tuproqlar singdirish sig’imi, singdirilgan kationlar tarkibi
     
175. 
     O’simliklar tomonidan o’zlashtiriladigan oziqa moddalari shakllari. NO₃ va NH₄ asosiy shakldagi azot elementi. H₂PO₄, HPO₄, PO₄, PO₄ shakldagi fosforli birikmalarni o’zlashtiruvchi ekinlar.
     
176. 
     Ammiakli-nitratli azotli o’g’it. Olinishi, xossalari, tarkibi fizik xossasini yaxshilash yo’llari. Sifatiga qo’yiladigan talablar. Tuproqda o’zgarishi, qo’llash usullari, muddatlari, me’yorlari.
     
177. 
     Organik va mineral o’g’itlarning o’simliklar hosildorligini oshirish qishloq xo’jalik intensivlashtirishdagi roli. O’g’itlar-o’simliklar hosildorligini oshiruvchi omil ekanligi. Mineral o’g’itlarga bo’lgan talab (dunyoda, MDHda va O’zbekiston misolida)
     
178. 
     O’simliklar oziqlanishi haqidagi zamonaviy nazariyalar. Elektrokimyoviy gradiyent. Aktiv va passiv oqim. Simport va antiport. Erkin bo’shliq tushunchasi. Tashuvchi va ion nasoslari nazariyalari. Pinositoz.
     
179. 
     O’simliklar tomonidan kaliy o’zlashtirish denamikasi. Kaliyning o’simlikdagi shakli. Xujayradagi kaliy miqdori. Kaliyning o’simlikdagi bajaradigan funksiyasi. g’o’za, bug’doy o’simliklari o’sish va rivojlanish fazalari bo’yicha (shonalash, gullash va x.k) kaliyni o’zlashtirish.
     
180. 
     Suvda kam eruvchan fosforli o’g’itlar. Presipitat: olinishi, tarkibi, xossalari, qo’llash samarasi. Ftorsizlantirilgan fosfat tarkibi, qo’llanishi xususiyatlari.. Tomasshlak va marten pechi chiqindisi.
     
181. 
     Tuppok tapkibi, uning o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati. Tuppoqning tapkibi haqida tushuncha, tuproq havosi. Tuproq eritmasi va qattiq qismining oziqlanishidagi ahamiyati. Tuproq qattiq qismining o’rtacha kimyoviy tarkibi. Tuproq mineral va organik qismi haqida tushuncha.
     
182. 
     Agrokimyo fani rivojlanishini bosqichlari. O’simliklar oziqlanishi haqidagi dastlabki qarashlar Palissi, Glauber, Lavuazye ishlari. Mineral oziqlanish. Valerius va TeeyepHing gumus nazariyasi. Bussengo azotli oziqlanish nazariyasi. Yu.Libixning mineral oziqlanish nazariyasi. D.N.Pryanishnikov va uning izdoshlari. Agrokimyoda O’zbekistonlik olimlarning xizmatlari.
     
183. 
     O’simliklar uchun azotning ahamiyati, azot yetishmasligi belgilari. Azotning asosiy manbalari. Azotning O’simlikda o’zgarishi. Aminlanish, qayta aminlanish jarayoni. Nitratlar reduksiyasi. O’simliklarda azot bajaradigan funksiyalar. Azot yetishmaslik belgilari. Ortiqcha berilganda o’simlikdagi o’zgarishlar.
     
184. 
     Ammofos va diammofos asosida olinadigan murakkab aralash o’g’itlarning xossalari, tarkibi, xususiyatlari. Ammofos va diammofos, ammofoska va diammofoska o’g’itlarini qo’llash.
     
185. 
     Asosiy bor saqlovchi o’g’itlar. Bor kislotasi, bor magniyli o’g’it, borli superfosfat, tarkibi, ishlab chiqarish shakllari. Borli o’g’itlarni asosiy o’g’itlashda, qator orasiga qo’llash, ildizdan tashqari oziqlantirish, uruqqa ishlov berishda qo’llash.
     
186. 
     Fizik-kimyoviy yoki almashinuvchan tuproq singdirish qobiliyati. Fizik-kimyoviy singdirish mexanizmi, uning ekvivalent miqdorda boshqa kation siqib chiqarilishi bilan birga borishi. Fizik-kimyoviy singdirilgan kationlarning o’simlik tomonidan engil o’zlashtirilishi.
     
187. 
     O’simliklar uchun fosfopHing ahamiyati. Fosforli birikmalarni fiziologik roli. ATF-energiya manbai. O’simlikda fosfor reutilizasiyasi. (ilgari ishlatilgan fosfopHi qaytadan ishlatilishi). O’simlik uchun fosfor manbai. Fosfor yetishmasligi belgilari. Uning oldini olish.
     
188. 
     Kaliyli o’g’itlar olinishi, xossalari, qo’llanilishi. Asosiy kaliy saqlovchi minerallar. Kaliyli o’g’itlar ishlab chiqarish usullari galurgik, flotasion,. konsentrlashgan va xom kaliy tuzlari. Kaliyning tuproqda o’zgarishi va kaliyli o’g’itlar qo’llash.
     
189. 
     Rux mikroelementining ahamiyati. Ruxning o’simliklar o’sishi, rivojlanishidagi ahamiyati. Rux saqlovchi fermentlar ahamiyati. Ruxli o’g’itlar rux sulfati va PMU-7, tarkibi, xossalari qo’llash usullari.
     
190. 
     Tuproq singdirish sig’imi, singdirilgan kationlar tarkibi. Tuproq singdirish haqida tushuncha, uning birligi, Singdirish sig’imiga zarrachalar diametri, mineralogik tarkib, chirindi miqdori, tuproq muhiti reaksiyasi pH ta’siri. Bo’z tuproqlar singdirish sig’imi, singdirilgan asoslar tarkibi haqida.
     
191. 
     O’g’it qo’llash usullari, uslublari, muddatlari, texnikasi. Asosiy, qator orasiga va oziqlantirishda o’g’itlar qo’llash uslublari. Kuzda, bahorda yozda qo’llash muddatlari. Sochma, lokal, lenta usulida o’g’it qo’llash usullari va texnikalari.
     
192. 
     Agrokimyoviy xaritanoma. Agrokimyoviy ko’rsatkichlardan o’g’itlarni to’g’ri qo’llashda foydalanish. Agrokimyoviy katrogrammalar haqida tushuncha. Harakatchan fosfor va almashinuvchan kaliy bo’yicha tuproq guruhlanishi. Tuproq ta’minlanish darajasiga ko’ra o’g’it me’yoriga tuzatish kiritish koeffisiyentlari.
     
193. 
     Makro va mikroelementlar, ularning o’simlikdagi miqdori. Makro va mikroelementlar haqida tushuncha. O’simlik uchun kerakli va shartli kerakli elementlar. O’simlikda azot, fosfor, kaliy miqdori. Mikroelementlar (B,Mn, Mo, Zn, Cu, Co) ning o’simlikdagi miqdori. Makro va mikroelementlarni o’simlik uchun ahamiyati haqida qisqacha tushuncha.
     
194. 
     Ko’kat o’g’itlarning tuproq unumdorligini oshirishdagi foydalanilishi. Ko’kat o’g’it to’g’risida tushuncha. Ko’kat o’g’it sifatida foydalaniladigan o’simliklar. Siderasiya. Dukkakli sideratlar. Siderasiyaning tuproq unumdorligini oshirishdagi ahamiyati.
     
195. 
     Paranda axlati - tez ta’sir etuvchi qimmatli organik o’g’it. Qushlar axlati tarkibi. Saqlash davomida oziqa moddasi yo’qolishi. Quritilgan parranda axlati, tarkibi, xossalari. Parranda axlati qo’llash me’yorlari: asosiy o’g’itlashda, oziqlantirishda.
     
196. 
     Tuproq fizik singdirish qobiliyati. Fizik singdirish haqida tushuncha. Fizik singdirishning tuproq zarrachalari umumiy yuzasiga bog’liqligi. Ijobiy molekulyar adsorbsiya, salbiy molekulyar adsorbsiya. Ularning o’g’it qo’llashdagi o’simliklar oziqlanishidagi ahamiyati.
     
197. 
     Agrokimyoviy xizmatni tashkil etish. Loyixa qidiruv agrokimyoviy laboratoriyalar faoliyati. Bozor iqtisodiyoti sharoitida agrokimyo-servis xizmatini tashkil etish. Tuproq kartasi tuzish, katrogrammalar tashkil etish namuna olish. Laboratoriyada turli oziqa moddalar tahlili. ulapni xaritaga kiritish. O’g’itlash tizimi uchun tavsiya berish.
     
198. 
     Tuproq singdirish qobiliyati. O’g’it qo’llashda almashinuvchan singdirish qobiliyatini ahamiyati. Turlari. Fizik-kimyoviy yeki almashinuvchan singdirish manfiy zaryadlangan kolloid zarralarning eritmasidan turli kationlarni singdirish Tuproq singdirish kompleksida ketadigan jarayonlar. Fizik-kimyoviy singdirishning tuproq xossalari va o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati.
     
199. 
     Mis va molibden mikroelementlarining o’simlikdagi ahamiyati. Misli va molibdenli o’g’itlar. Molibdenning molekulyar azot fiksasiyasidagi ishtiroki. Mis va molibdenning tuproqdagi yalpi va harakatchan shakldagi miqdori.
     
200. 
     Tashqi muhitning o’simlikka oziqa moddalari o’tishiga ta’siri. Tashqi muhit faktorlari turlari haqida tushuncha. Oziq eritmasi konsentrasiyasi. Ildizning eritmadan oziqa o’zlashtirish xususiyatlari. Turli o’suv davrida o’simliklarning tuproq eritmasi konsentrasiyasiga munosabati.
     
201. 
     Sapropel - chuchuk suv havzalari loyqasini o’g’it sifatidagi ahamiyati. Sapropel -loyqa paydo bo’lishi, tarkibi tashqi ko’rinishi xossalari. Sapropeldan o’g’it tayyorlash texnologiyasi. O’g’it sifatida qo’llash xususiyatlari.
     
202. 
     Oziqa eritmasidagi makro va mikroelementlar nisbatining o’simliklar oziqlanishidagi ahamiyati. Oziqa eritmasidagi makro va mikroelementlar nisbati. Oziqa moddalari o’zlashtirishining eritma konsentrasiyasiga bog’liqligi. Bir element yetishmasligi yoki ortiqchaligini boshqa element o’zlashtirilishiga ta’siri. Ionlar sinergizmi. Ionlar antogonizmi. Ionlar reutilizasiyasi.
     
203. 
     Tuproq kimyoviy singdirish qobiliyati. Uning o’g’it va tuproq o’zaro ta’siridagi roli. Tuproq kimyoviy singdirishi reaksiyalari. Bir va ikki valentli anionlarning kimyoviy singdirilish mexanizmlari. Qora va bo’z kislotali tuproqlarda fosfor singdirilishi.
     
204. 
     Nitratli azotli o’g’itlar ularni qo’llash xususiyatlari. Natriyli selitra olinishi, tarkibi, xossalari, qo’llanilishi. Kalsiyli selitra olinishi, tarkibi, xossalari, qo’llanilishi.
     
205. 
     O’simliklar uchun marganes va kobalt elementlari ahamiyati. Marganesning o’simlik uchun ahamiyati, unga talabchan ekinlar. Dukkakli ekinlar uchun kobalt ahamiyati. Kobalt va marganesning o’simlikdagi tuproqdagi yalpi va harakatchan shakldagi miqdori. Marganesli va kobaltli mikroo’g’itlar assortimenti.
     
206. 
     Shahar chiqindisini organik o’g’it sifatida ishlatilishi tarkibi, oziqa moddalari miqdoriga ko’ra ahamiyati. Shahar ahlatidan o’g’it kompost tayyorlash. Shahar chiqindisini o’g’it sifatida qo’llash me’yorlari, usullari, muddatlari.
     
207. 
     Tuproq unumdorligi haqida tushuncha. O’g’itlarning tuproq unumdorligini oshirishdagi ahamiyati. Unumdorlik turlari. Unumdorligini oshirishda bilvosita va bevosita ta’sir ko’rsatuvchi vositalar. Mineral, organik va ko’kat o’g’itlar-tuproq unumdorligini oshiruvchi asosiy omillardan biridir.
     
208. 
     Tuproq biologik singdirish qobiliyati. Biologik singdirish qobiliyati haqida tushuncha. Rizosfera mikroorganizmlari. Azotli birikmalar o’zgarishida mikroorganizmlar roli. Biologik singdirish qobiliyatiga ta’sir ko’rsatuvchi omillar.
     
209. 
     Superfosfat, qo’shsuperfosfat olinishi, xossalari, tarkibi, qo’llanilishi. Fosfor xom ashyosi: appatit, fosforit. Superfosfat olish texnologiyasi. Kukunsimon, donador, konsentrlashgan superfosfat: olinishi, tarkibi, xossalari. Erkin kislotalikni yo’qotish.
     
210. 
     O’simliklar oziqlanishiga tuproq namligi va aerasiyasi ta’siri. Tuproq namligi va transpirasiya intensivligi. Hujayra suvchilligi. Ildiz ravon o’sishi va tarqalishi. Suv - universal erituvchi. Aerob va anaerob sharoitda oziqlanish. Normal oziqlanishda CO₂ va O₂ konsentrasiyasi.
     
211. 
     Ammiakatlar olinishi, xossalari, qo’llanilishi. Ammiakat - mochevina, ammiakli selitraning suvli ammiakdagi eritmasi. Olish texnologiyasi. Fizik xossalari, tarkibi, qo’llash
     
212. 
     Azotli birikmalarning o’simlikda o’zgarishi. Aminlanish. Nitratlar reduksiyasi. qayta aminlanish. Dezaminlashish. Azotli birikmalar o’zgarishini o’rganishda D.N.Pryanishnikov ishlari.
     
213. 
     Xlor saqlovchi kaliyli o’g’itlar. Kaliy saqlovchi minerallar. Xlor saqlovchi o’g’itlar: kaliy xlorid, xlor-kaliy elektrolit, olinishi, xossalari, tarkibi, tuproqda o’zgarishi. Xlorga sezgir o’simliklar. Xlorli shurlanish sharoitida qo’llash jihatlari.
     
214. 
     Fizik-kimyoviy singdirilishning asosiy qonuniyatlari. Kationlar almashuvi reaksiyasi qaytar jarayon. Kationlar almashuvi tezligi. Turli kationlar singish tezligi va energiyasi. Kationlar singish kattaligiga ko’ra kationlar qatori. Fizik-kimyoviy singdirilishning ahamiyati.
     
215. 
     Aralash o’g’itlar, ularni qo’llash. Aralash o’g’it tayyorlashning ikki yo’nalishi. Aralash o’g’itga qo’yiladigan talablar. Avvaldan va qo’llash oldidan tayyorlash, o’g’itlarni aralashtirish mumkinligi. Aralash o’g’itni qo’llash jihatlari.
     
216. 
     Go’ng sharbati, olinishi. Go’ng sharbati miqdorini saqlash usuliga bog’liqligi. Go’ng sharbati tarkibi. Undan azot yo’qolishi oldini olish. Go’ng sharbatini ishlatish asosiy o’g’it, oziqlantirish, kompostlarga qo’shish.
     
217. 
     Qishloq xo’jalik ekinlari hosildorligini oshirishdagi ahamiyati. Oziqa moddalar olib chiqishi. Oziqa elementlari balansi. O’g’it qo’llash iktisodiy samaradorligini oshirish yo’llari, maqbul, o’g’it turi, me’yori, mineral o’g’it va organik o’g’itlarni birga qo’llash, Agrokimyoviy kartogrammadan foydalanish.
     
218. 
     Oziqa eritmalari. O’simliklapni oziqa eritmasida o’stirish. Gidroponika. Oziqa eritmalariga talablar. Gidroponika o’stirish muhiti va eritmalari.
     
219. 
     To’shamali va to’shamasiz go’ngni saqlash usullari. To’shamali go’ngni hayvonlar tagida saqlash, zich, yarim zich, zichlanmasdan saqlash. To’shamasiz go’ngni saqlashning 2 usuli. Saqlash davomida oziqa moddalari yo’qolishini oldini olish choralari.
     
220. 
     Suyuq kompleks va suspenziyalashtirilgan o’g’itlar. Suyuq kompleks o’g’it olish sxemasi. Termik va ekstraksion fosfor kislotalari. 10-34-0, 8-24-0, 11-37-0 bazis 12-40-0 suspenziyalashgan o’g’it bazis eritmasi. Suyuq kompleks o’g’itlar afzalliklari, ishlatilishi, qo’llash texnikasi.
     
221. 
     O’simliklar turli o’suv davrlarida oziqlanish sharoitlariga munosabati. oziqlanishning davriyligi. Oziqlanish kritik, maksimal davrlari. Asosiy qishloq xo’jalik ekinlari (g’o’za, bug’doy, kartoshka) ning azot, fosfor va kaliyga munosabati.
     
222. 
     Mineral o’g’itlar ishlab chiqarish va foydalanishning dunyoda, MDH va O’zbekistondagi istiqbollari. Dunyoda va O’zbekistonda ishlab chiqarilayotgan NPK miqdori, 2000 yilgi rejasi 1 kg NPK hisobiga olinayotgan qo’shimcha hosil.
     
223. 
     Tuproqda fosfor shakllari, fosforli birikmalarning tuproqda o’zgarishi, fosfatlardan foydalanish koeffisentini oshirish yo’llari. Tuproqdagi umumiy zahirasi. Mineral va organik fosfor. Oson o’zlashtiriluvchan, suvda eruvchan, harakatchan, kislotada eruvchan fosfor birikmalari, ularning o’g’itdan foydalanish koeffisentini oshirishdagi roli.
     
224. 
     Xlorsiz kaliyli o’g’itlar. Kaliy sulfati, kalimagneziya, kalimagneziyali konsentrat sement changi, potash, olinishi, xossalari, tarkibi, qo’llash me’yorlari, usullari, muddatlari, tuproqda o’zgarishi.
     
225. 
     Tuproq tarkibi uning o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati. Tuproq xavosi, eritmasi, qattiq fazasi tarkibi, o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati eritma tarkibidagi anionlar va kationlar. Tuproq qattiq fazasi mineral va organik faza.
     
226. 
     Mis mikroelementi va mikroo’g’iti. Misning o’simlikda, tuproqdagi miqdori, O’simlik uchun ahamiyati, harakatchan mis shakllari. Mis o’zlashtirilishi. Misli o’g’itlar assortimenti: olinishi, xossalari, tarkibi qo’llanilishi.
     
227. 
     O’g’it qo’llash usullari, uslublari, muddatlari ularni agrokimyoviy jihatdan baholash. Asosiy (ekishdan oldin, kuzda, ekish oldidan) ekish bilan birga, oziqlantirishda o’g’it qo’llash. Yoppasiga, bir joyga (uyalab, qatorlab, lokal) kultivator bilan, boronalashda, kuzgi shudgorda o’g’it qo’llash.
     
228. 
     Fiziologik nordon, ishqoriy, neytral azotli o’g’itlar. Ularning turlari, olinishi xossalari. Ushbu o’g’itlarni qo’llash sharoitlari.
     
229. 
     Organik va mineral o’g’itlar samaradorligiga turli omillar ta’siri. Tuproq - iqlim sharoiti, agrotexnika, organik va mineral o’g’itlarni birga qo’llash. Tuproqdagi harakatchan oziqa moddalari miqdori. Sug’orish va tabiiy namlanish sharoiti.
     
230. 
     Yorug’lik, issiqlik va muhit reaksiyasining o’simliklar oziqlanishiga ta’siri. Asosiy ekinlar uchun minimum, optimum, maksimum harorat. Fotosintez faolligi pH muhitining oziqlanishiga ta’siri. Ishqoriy muhitda, kislotali muhitda yaxshi o’zlashtiriluvchi oziqa moddalari.
     
231. 
     Tuzlarning fiziologik reaksiyasi. Fiziologik nordon, ishqoriy va neytral tuzlar. o’g’itlarning nordonlik, ishqoriyli xususiyatlari. Ushbu xossalarning o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati.
     
232. 
     Moddalarning cheklangan miqdori haqida tushuncha (PDK). Sabzavot ekinlari, poliz va yem-xashak ekinlari tarkibida nitratlar va og’ir metallarning cheklangan miqdori. nitratlar, og’ir va radioaktiv moddalar bilan ifloslanishi yo’llari, ularning oldini olish.
     
233. 
     Tuproq mikroorganizmlarining o’simliklar mineral oziqlanishiga ta’siri. avtotrof va geterotrof mikroorganizmlar. Nitrifikasiya. Denitrifikasiya. Ammonifikasiya. Tuganak va erkin yashovchi azot to’plovchi bakteriyalar.
     
234. 
     Ammiakli selitraning ishlatilishi. Olinishi, xossalari, tarkibi, o’g’itga qo’yiladigan talablar. Tuproqda o’zgarishi. Qo’llash usullari va muddatlari.
     
235. 
     Ko’kat o’g’itlar. Ahamiyati, afzalligi va kamchiligi. Ko’kat o’g’itlar yetishtirish. Ko’kat o’g’it shakllari. Dukkakli sideratlar, yetishtirishning jihatlari, qo’llash samaradorligi.
     
236. 
     Suyuq kompleks o’g’itlar qo’llash istiqbollari, assortimenti. Suyuq kompleks o’g’itlar olishning prinsipial sxemasi. Ularning asosiy afzalliklari, kamchiliklari. Suyuq kompleks o’g’itlarning ortofosfor va polifosfor kislotasi asosida olinishiga tavsif bering.
     
237. 
     Ftorsizlantirilgan fosfatlar, tomasshlak, termofosfat, martenshlak, fosforlarni kislotasiz termik usulda olish afzalliklari. Fosfatlarni termik usulda olinishi, tarkibi, xossalari. Tuproq - iqlim mintakalarida samarali foydalanish.
     
238. 
     Azotning dehqonchilikda aylanishi. Azotning tuproqqa tushish manbalari. Tuproqdan yo’qolishi (yuvilish, denitrifikasiya, eroziya). O’simliklar o’zlashtirishi. Biologik azot, tuproqda azot miqdorini oshirish yo’llari.
     
239. 
     Bo’z tuproqlar singdirish sig’imi va singdirilgan kationlar tarkibi. Och tusli, tipik to’q tusli, o’tloq-bo’z o’tloq tuproqlar singdirish sig’imi. Singdirilgan kationgan tarkibida Ca⁺⁺, Mg⁺⁺, Na⁺, NH₄⁺, K⁺ hissasi.
     
240. 
     Ammoniy sulfati. Olinishi, tarkibi, xossalari. Sintetik va koksoximik ammoniy sulfati farqi. Tuproqdagi o’zgarishi, qo’llanilishi.
     
241. 
     O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998 yil 18 martdagi PF-1978-sonli farmoni. 1998-2000 yillardagi davrda qishloq xo’jaligida iktisodiy islohatlarni chuqurlashtirish dasturi. I.Karimovning "Qishloq xo’jaligi taraqqiyoti - to’kin hayot manbai" asari.
     
242. 
     Tuproq organik qismi - azot va boshqa oziqa moddalari manbai. Tuproq organik moddalari guruhlari. O’simlik qoldiqlari, ildizlari, tuproq organizmlar qoldig’i. Gumus moddasi. Gumin va fulvo kislotalapi guminlar, ularni roli.
     
243. 
     Tuproq muhiti reaksiyasining o’simlik oziqlanishiga ta’siri. Bo’z tuproqlar muhiti reaksiyasi. Unga bo’lgan o’simliklar munosabati. Turli muhit reaksiyasida ekinlar yetishtirish.
     
244. 
     Mochevina - amid shakldagi azotli o’g’it olinishi, xossalari, biuret va uning miqdori, mochevinaning tuproqda o’zgarishi, ureaza aktivligi, nitrifikasiya. Mochevinaning qo’llanilishi.
     
245. 
     Kompost - mahalliy o’g’itlar qo’llashning samarali usuli. Kompost haqida tushuncha, tayyorlash texnologiyasi, turlari, qo’llash usullari, me’yorlari. Opganik, opgano-minepal kompostlap.
     
246. 
     O’simliklar uchun kaliy ahamiyati. Tabiatda kaliy shakllari. O’simlikda kaliy bajaradigan funksiyalar. O’simlikdagi kaliy shakllari, miqdori, turlari o’suv davrida kaliyga bo’lgan munosabat, kaliy olib chiqilishi.
     
247. 
     Tuproq eritmasi haqida tushuncha. Tuproq tarkibi. Eritma tarkibidagi anionlar va kationlar. Suvda eruvchan organik moddalar va gazlar. Eritmada makro va mikroelementlar nisbati, ionlar sinergizmi va antogonizmi.
     
248. 
     Suyuq azotli o’g’itlar. Suyuq azotli o’g’itlar turlari. Fizikaviy xossalari, tashish va saqlash. Suyuq azotli o’g’itlarni qo’llash jihatlari
     
249. 
     Ko’kat o’g’itlar: Ko’kat o’g’itlarni o’simliklar hosildorligi va tuproq unumdorligiga ta’siri. Ko’kat o’g’it yetishtirish texnologiyasi, qo’llash usullari. Sidepasiya va uning tuplapi.
     
250. 
     Mineral o’g’itlar: Mineral o’g’itlar klassifikasiyasi: olinishiga ko’ra, tabiati va kelib chiqishiga ko’ra. Mineral o’g’itlar sifatiga qo’yiladigan talablar. Saqlash davomida bilish zarur bo’lgan ko’rsatkichlar.
     
251. 
     Turli ekinlar hosili bilan olib chiqiladigan oziqa moddalar haqida tushuncha. O’simliklarning azot, fosfor va kaliyga talabi. Oziqlanishning kritik va maksimal davri. 10 s mahsulot bilan olib chiqiladigan oziqa moddalari miqdori (g’o’za, bug’doy, kartoshka misolida).
     
252. 
     Kaliy sulfat va kalimagneziya o’g’iti, ulardan foydalanish. Kaliyli o’g’itlar guruhlari. Kalsiy sulfati. Kalimagneziya, kalimagneziyali konsentrat olinishi, xossalari tarkibi. Kaliy sulfati va kaliy magneziyani ishlatilishi.
     
253. 
     Bo’z tuproqlar agrokimyoviy tavsifi. Och tusli, tipik, to’q tusli bo’z tuproqlarda chirindi, azot, fosfor va kaliy miqdori. Harakatchan oziqa moddalari, singdirish sig’imi, singdirilgan asoslar tuproq muhiti reaksiyasi.
     
254. 
     O’simliklar oziqlanishi haqida zamonaviy qarashlar. Oziqlanish haqidagi dastlabki nazariyalarni kamchiliklari. Ion nasosi, simport, antiport, pinositoz.
     
255. 
     Sekin ta’sir etuvchi azotli o’g’itlar. Sekin ta’sir etuvchi o’g’it ishlab chiqarishning zaruriyati. Sekin ta’sir etuvchi o’g’it ishlab chiqarish yo’llari. Karbamid formaldegidli o’g’it - KFU, MFU, tarkibi, xossalari, qo’llanilishi.
     
256. 
     Fosforit - fosforli o’g’it ishlab chiqarish xom-ashyosi. Fosforli o’g’it xom - ashyosi turlari. Fosforit konlari. Fosforitdan o’g’it olish uchun qayta ishlash.
     
257. 
     Tuproq mineral qismi - oziqa moddalari manbai sifatida. Tuproq tarkibi. Tuproq minerallari klassifikasiyasi. Biplamchi va ikkilamchi minerallar. Tuproq mineral qismining o’simlik oziqlanishidagi ahamiyati.
     
258. 
     O’simliklar oziqlanishining davriyligi. Oziqa moddalariga talab. Oziqlanish kritik davri. Maksimal oziqa moddalari o’zlashtirilishi. G’o’za misolida oziqlanish davriyligi tavsifi.
     
259. 
     Oddiy va qo’sh superfosfat. Olinishi, xossalari. Erkin kislota miqdori va uni yo’qotish. Tarkibi, tuproqda o’zgarishi. Qo’llash usullari, muddatlari. Turli qo’llash usullarining samaradorligi.
     
260. 
     To’shamali go’ng qo’llanilishi. To’shamali go’ng olinishi. Saqlash usullari, tarkibi. Turli chirish darajasi. Qo’llash usullari.
     
261. 
     Aralash o’g’itlar va ularga qo’yiladigan talablar. Aralash o’g’itlar olishning ikki yo’nalishi haqida. Aralashtiruvchi o’g’itlarning fizik-kimyoviy xususiyatlariga qo’yiladigan talablarning aralashtirish hajmi, tayyorlash uslubi va vaqtiga bog’liqligi. Ilgaridan va bevosita qo’llash oldidan tayyorlash. Mutlaqo aralashtirish mumkin bo’lmagan o’g’itlar.