TüRKÇe dil biLGİSİ

2) MECAZ (DEĞİŞMECE) ANLAM 
Sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak kazanmış olduğu yeni anlama mecaz anlam denir. 
¾ Söylediklerimizin soğuk karşılanmasına üzüldüm. 
¾ Yaşlı kadına yer vermen ince bir davranış. 
¾ Dağın ardından iki el silah sesi geldi. 
¾ Çocuğu ağır işlerde çalıştırmayın. 
¾ Beni kırma, birlikte oynayalım. 
¾ Sınavda yüksek not almazsam yandım. 
¾ Ne olur beni kırma, tiyatroya birlikte gidelim. 
¾ Bu karanlık işlerin hesabını sorarlar bir gün 
¾ Geçmişi karanlık bu adama pek güvenmiyorum. 

---

2
9 
UYARI:
İnsan veya başka bir varlığa ait bir özellik diğer varlıklara verilirse buna yan anlam veya 
yakıştırmaca denir. Şıklarda yan anlam yoksa mecaz kabul edilir. 
 
¾ Kapının kolu 
¾ Arabanın torpido gözü 
¾ Ayakkabının burnu 
¾ Uçağın kanadı 
3) SOMUT ANLAM 
Türkçede bazı sözcükler beş duyumuzun (görme, dokunma, işitme, koklama, tatma)“herhangi birisi ile” 
algılanabilen varlıkları karşılar. Böyle sözcüklere somut anlamlı sözcükler denir. 
¾ Kitap, ağaç, soğuk, hava, Emine, su, mavi, taş… 
 
4) SOYUT ANLAM 
Türkçe sözcüklerin bazısı da beş duyumuzun “herhangi birisi ile” algılayamadığımız varlıkları karşılar. 
Böyle sözcüklere soyut anlamlı sözcükler denir. Bunların varlığını aklımız ve hislerimizle algılayabiliriz. 
¾ Allah, rüya, sevgi, neşe, hüzün, korku, iyilik, şüphe, cesaret, güzellik, barış, düşünmek… 
9 
UYARI:
Bazı somut anlamlı kelimeler kullanıldıkları cümleye göre soyut; soyut anlamlılar da somut 
anlam kazanabilirler. 
“Yol” sözcüğü somut olduğu halde 
¾ Bu işi yapmanın bir yolu olmalı.
Örneğinde soyut anlam taşır. 
“Sevgi” sözcüğü soyut olduğu halde 
¾ Sevgi en sevdiğim arkadaşımdır. 
Cümlesinde somut anlam kazanmıştır.