TüRKÇe dil biLGİSİ

Örnek Soru: Aşağıdaki fiillerin hangisi emir kipindedir? (1987-FL) 
A) Yazasın B) Yazsın C) 
Yazmalı D) 
Yazsa 
 
 
Çözüm: Yaz - a - sın (İstek kipi) / Yaz - malı (Gereklilik kipi) / Yaz - sa (Şart kipi) 
Yaz x sın (Emir kipi) Cevap B 
2) Şahıs Ekleri 
Şahıs Eki : Fiilin bildirdiği iş mutlaka canlı veya cansız bir varlık (özne) tarafından yapılır. İşte bu varlığa 
fiilin kişisi denir. Türkçe’de üç tanesi tekil, üç tanesi çoğul olmak üzere altı tane şahıs vardır.  
Ben....(Kendisi söz söyleyen) 
Sen....(Kendisine söz söylenilen) 
O......(Kendisinden bahsedilen) 
Dikkat: Fiilin bildirdiği şahısları aldıkları eklerden tanırız. Sevdi-m...(Ben), Sevmiş-sin ...(Sen) 
 
Örnek Soru : Aşağıdakilerden hangisi çekimli fiil değildir? 
A) Anlarım 
B) Anlamak 
C) Anlamazsın D) 
Anlıyorum 
Çözüm: Şimdi bu kelimelerde fiilin 3 temel öğesinin (taban, kip, şahıs) olup olmadığına bakalım:
Anlarım (Fiil tabanı, geniş z., 1.t.ş.) 
Anlamazsın (Fiil tabanı, geniş zamanın olumsuzu, 2.tekil ş.) 
Anlıyorum (Fiil tabanı, şimdiki z., 1.tekil ş.)
Anlamak (Mastar eki alan fiiller artık fiil değil fiilin ismidir ve isimlerde kip ve şahıs kavramı yoktur. ) Cevap 
B’dir.
 
 

---

41
FİİLLERİN OLUMSUZLUK ŞEKLİ 
 
Fiil tabanı +Olumsuzluk Eki (-me,-ma, -mez, -maz)+Kip +Şahıs Eki 
 
Sev 
me 
di 
m 
Gel 
me 
-- 
y in
DİKKAT : Geniş zamanın olumsuzu 1. şahıslarda -me, -ma diğerlerinde ise -mez, -maz ile yapılır. Ve “- ( ) r
kip ekinin yerini alır. Sev (e) r im ----Sev (me) m / Bil (i) r sin....Bil (mez) sin 
 
DİKKAT : Şimdiki zamanın olumsuzu yapılırken “ ( ) yor” eki -me, -ma olumsuzluk ekini daraltarak -mı, -mi, 
-mu, -mü haline sokar. İste mi yor um, Görüş mü yor uz