TüRKÇe dil biLGİSİ

a) Yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller: 
İ S İ M Yardımcı 
Fiil 
 
et- 
 
ol- 
 
eyle- 
 
kıl- 
Yardım et- 
Başarılı ol- 
Not: Ol- yardımcı fiili tek başına da fiil olarak kullanılabilir. Ben hep sizin yanınızda olacağım.
Örnek Soru: “Olmak” fiili aşağıdaki cümlelerin hangisinde yardımcı fiil olarak kullanılmıştır? (1996 - FL / 
AÖL)
 
A) Gideli iki yıl oluyor. (Zarf Tümleci) 
B) Her şeyden önce insan olmalı. (Yüklem)
C) Evimizin bir de bahçesi olmalı. (Özne) 
D) Bu yaz ekinler erken oldu. (Zarf Tümleci)
Cevap (B)
Çözüm: Ol- kelimesi tek başına yüklem olduğu zaman, yanındakini fiilleştirmek yerine onları özne, nesne veya 
tümleç olarak alır.
DİKKAT ! Yardımcı fiille oluşturulan birleşik fiillerde ses düşmesi veya ses türemesi oluşuyorsa fiil bitişik 
yazılmalıdır. Eğer ünlü düşmesi veya ünsüz türemesi olmuyorsa ayrı yazılır.
Sabır-et- sabret- (Ses düşmesi) 
Af-et- af-f-et- (Ses türemesi)
Terk et- 
Namaz kıl- 
Hasta ol- 
Örnek Soru: Hangi cümlede birleşik fiil yoktur? (1993 EML) 
A) Bahçede çalışan komşumuza yardım edelim. 
B) İnsanları fikirlerinden dolayı küçümsemeyin.
C) Sabahtan beri içimde bir eziklik hissediyorum. 
D) Dayıma, sabah erkenden telefon ettim. 

---

43
b) Anlamca 
Kaynaşmış Birleşik Fiiller ( Deyim Halindeki Birleşik Fiiller) :
 
Kelimelerin gerçek anlamlarından sıyrılmasıyla yani mecaz anlamda kullanılmasıyla oluşan birleşik 
fiillerdir. -mek. -mak mastar ekinin alabilen deyimler bu gruba girer. Veya ; isim soylu kelime ya da 
kelimelerle bir fiilin bir araya gelmesiyle oluşur.
Memleketim gözümde tütüyor ! Başka nereye başvurdunuz? Çok eziyet çekmiş.
(Göz gezdir-, kafa patlat-, kapı dinle-, kulak asma-, akıl ver-...)