TüRKÇe dil biLGİSİ

4.Yapısına Göre Cümleler 
a.Basit Cümle: Tek bir yargı bildiren cümledir. 
Sabahtan akşama kadar kardeşimle oynadım. 
Sanat toplum içindir. 
b.Birleşik Cümle: Birden çok yargı içeren cümledir. 
-Girişik Cümle: İçinde fiilimsi bulunan cümlelere denir. 
Son gülen iyi güler. 
Okuldan çıkınca eve gideceğim. 
Can çıkmadıkça huy çıkmaz. 
-Ki’li Birleşik Cümle: Ki bağlacıyla yapılır. 
Ne yazık ki beni anlayamadın. 
Çalış ki kazanasın. 
Duydum ki unutmuşsun. 
-Şart Birleşik Cümle. İşin koşula bağlandığı cümlelerdir. 
Tanıdığın varsa buraya çabuk alışırsın. 
Hava güzel olursa dışarı çıkacağım. 
Yan Cümlacik 
Eve gider gitmez  ekmeğe yağ, reçel sürüp yiyeceğim.
yan cümlecik 1 yan cümlacik 2 temel cümle 
Duydum ki unutmuşsun. 
temel cüm. yan cümle 
c.Sırlı Cümle: Birden fazla cümlenin virgülle bağlandığı cümlelerdir. 
-Bağımlı Sıralı: Cümleler arasında öge ortaklığı vardır. 
Kapıyı tıklattı, içeri girdi. (Özne ortak “o”) 
Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. (Özne ortak “mart”) 
-Bağımsız Sıralı: Cümleler arasında öge ortaklığı yoktur. 
El yarası onulur, dil yarası onulmaz. 
d.Bağlı Cümle: Birden fazla cümlenin bağlaçla bağlandığı cümlelerdir. 
Kitapları çok sever ve vaktinin çoğunu kitap okumaya ayırırdı. 
Hem suçlu hem güçlü. 
Ne konuştu ne açıklamamı dinledi. 

---

52
ANLATIM BOZUKLUKLARI 
 
Anlatım bozukluklarının türlerini şöyle gruplandırabiliriz: 
1. Gereksiz Sözcük Kullanılması: İyi bir cümlede yeterli sayıda sözcük kullanılır. Başka bir deyişle 
gereksiz sözcüklere yer verilmez. Çünkü, gereksiz sözcük kullanımı cümlenin duruluğunu bozar ve anlatım 
bozukluğu yaratır.
Bir cümlede gereksiz sözcük bulunduğunu anlamak için, sözcük cümleden çıkarılır. Bu durumda 
cümlenin anlam ve anlatımında bir bozulma oluyorsa o sözcük gerekli, anlatımında bozulma olmuyorsa ise 
gereksizdir.
Mecburen karakola gitmek zorunda kaldım. 
Son yazdığı romanına isim bulmakta bir hayli zorlanmış. 
Uçak, alçalarak havaalanına başarılı bir iniş yaptı. 
Araba şu anda yola çıkmak üzere. 
Tatile ailesi ile birlikte çıkacaktı. 
Vakfımıza karşılıksız bağışta bulundular. 
Verilen vaatlerin hiçbiri yerine getirilmedi. 
Gitmeden önce bir daha ara. 
Yukarıdaki cümlelerdeki altı çizili sözcükler gereksizdir. Çünkü, bu sözlerin anlamı, aynı cümledeki 
başka sözcük ya da eklerde vardır. Bunların çıkarılması anlamda bir daralmaya yol açmaz.