Turkcha matnlar va darslar Türkçe metinler ve dersler.: İmtihonda insho qanday yoziladi?


Download 1.14 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/109
Sana26.10.2023
Hajmi1.14 Mb.
#1725470
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   109
Bog'liq
Toxirov Sunnatilla. Konuşma cevapları

edilmesi tamamen yasaklandı. Fakat hayvan deneylerinin Batıda başlı başına 
büyük bir sektör olduğunu not etmek gerekiyor. Örneğin, Huntingdon Life 
Sciences, dünyanın en büyük ticari amaçlı hayvan deneyleri yapan kuruluştur. 
Kuruluş birçok kozmetik firmasına denek hayvan sağlıyor. Büyük bir pazar 
payına sahip bu sektörden kolay kolay vazgeçilmeyeceğini tahmin etmek zor 
değil. Zira Avrupa’da olmasa bile pek çok firma, testleri Çin gibi ülkelere 
kaydırarak bu sektörlerle ilişkilerini sürdürüyor.
Deney hayvanı olarak kullanılan insan dışındaki hayvanlarda ise genellikle 
canlılarda görülen metabolik bir olayın araştırılması, hastalığa sebep olan 
mekanizmaların incelenmesi, buna yönelik çeşitli tedavi yöntemlerinin ve 
ilaçların geliştirilmesi, evrimsel süreçte canlıları birbirine bağlayan 
benzerliklerin detaylı bir şekilde ortaya çıkarılması, hayvanların sosyal 
yaşamları içinde çeşitli etkenlere verdikleri tepkilerin değerlendirilmesi veya 
eğitim amaçlı kullanımı şeklinde olmaktadır.
İnsan üzerinde deney yapmak uluslararası yasalara göre yasak. Üzerinde 
bilimsel araştırmalar yapılmasını kabul eden bir insanda ise testler doğrudan 
yapılamıyor. Örneğin, geliştirilen bir ilaç incelenecekse öncelikle birçok testle o 
ilacın etki ve yol açtığı zararın bilinmesi ve bunların en optimum seviyeye 
getirilmesi gerekiyor. Gerekliliği uygun görüldükten ve onaylandıktan sonra 
ancak insana geçilebilir.
Aynı durum aslında insan dışındaki canlılar için de geçerli.
Günümüzde bu alanda istatistiki hesaplara göre % 82 oranında fare kullanılsa 
da böcek ve balıklara kadar birçok canlı üzerinde çeşitli araştırmalar yapılıyor.
Hayvanlar üzerinde yapılacak testler etik kurul izninden geçmek zorunda. Etik 
kurullar canlı hayvan kullanımını gerektirmeyen başka bir yöntem veya test 
stratejisi mevcut olmaması hâlinde hayvanlar üzerinde deneme yapılmasını 
haklı görmekte, yapılacak işlemin en az sayıda hayvan ile ve canlıya en az ağrı 
ve eziyet ile yapılmasını, hayvanlarla çalışacak kişi veya kişilerin bu konuda 
eğitimli olmasını ve gerekli sertifikaya sahip olmasını şart koşmaktadır.


Buna göre ayrıca sonuçlar diğer araştırmacılarla paylaşılmalı, hayvanlar farklı 
araştırmacılarca aynı deneylere maruz bırakılmamalı. Alternatif metodlar 
zorlanmalı ve en son canlılara başvurulmalı.
Hayvan deneylerine alternatif olarak in vitro hücre kültürü ve bilgisayar 
simülasyonu gibi teknikler kullanılıyor. Örneğin, in vitro hücre kültürü 
tekniklerinde resimde görüldüğü gibi hücreler, tutunup büyüyebileceği bir petri 
kabına ve gerekli besinleri alabilecekleri sıvı bir ortam içerisine konulur. Gerekli 
sıcaklık, hava koşulları sağlanarak hücrelerin büyümesi sağlanır.
Hücreler kabın dibine yapışır ve taban boyunca yayılarak bir hücre hattı 
oluşturur Bu yöntem genellikle tek bir hücre çeşidi ile yapılır. Bu yöntemle sinir 
hücresi gibi uzama eğiliminde olan hücreler üretilebildiği gibi çeşitli hücre 
katmanlarından oluşan deri, mesane gibi yapılar da oluşturulabiliyor. 
Oluşturulan bu yapılar örneğin deriye etki edecek bir ilacın incelenmesinde 
kullanılabilir.
Bilgisayar simülasyonu gibi tekniklerde ise önceki deneylerde elde edilen tüm 
veriler bir veri bankası hâlinde toplanır. Bu verilere göre hastalık modellenerek 
tedavi şekilleri, geliştirilen herhangi bir ürünün nasıl bir etki göstereceği 
değerlendirilebilir.
Genel olarak kullanılan bu yöntemlere alternatifler geliştirmek mümkündür. Bu 

Download 1.14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling